Foto via Het Centrum voor de Studie van Hedendaags Europees Jodendom aan de Universiteit van Tel Aviv
Aan de vooravond van de Internationale Holocaustherdenkingsdag 2023 publiceerde het Centrum voor de Studie van Hedendaags Europees Jodendom aan de Universiteit van Tel Aviv zijn jaarverslag getiteld 'For a Righteous Cause', met de nadruk op initiatieven van regeringen en burgers over de hele wereld om het Joodse erfgoed te behouden, lesgeven over de Holocaust en antisemitisme en racisme in het algemeen bestrijden.
Het rapport is bedoeld om waardering uit te spreken voor inspirerende initiatieven, andere soortgelijke activiteiten aan te moedigen en manieren voor verdere verbetering voor te stellen.
De bevindingen die in het rapport worden gepresenteerd, geven aan dat de erkenning van de Holocaust en het onderwijzen van lessen die daaruit zijn afgeleid, recentelijk is uitgebreid, zelfs in landen waar Holocausteducatie ongebruikelijk was, waaronder in Afrika en de Arabische wereld. Naast deze positieve trend zijn er in West-Europa, Amerika en Australië veel educatieve, sociale en juridische initiatieven genomen om holocaustontkenning en antisemitisme te bestrijden, wat wijst op brede erkenning van het probleem en de ernst ervan.
Prof. Uriya Shavit, hoofd van het centrum: “Helaas moet worden toegegeven dat ondanks wereldwijde steun voor de strijd tegen antisemitisme, het joods zijn bijna overal ter wereld minder veilig is geworden. Maar de strijd opgeven is niet de oplossing. We moeten systematisch, op een vergelijkende manier, leren wat er is gedaan en wat er verbeterd kan worden."
Prof. Shavit voegde eraan toe: "Hoewel het ons doel was om positieve initiatieven ter bestrijding van antisemitisme over de hele wereld onder de aandacht te brengen, merkten we aan het begin van het rapport ook op dat zijn strijd niet de enige identiteitsbepaler van Joodse intellectuelen en organisaties mag worden, dat de Het joodse morele kompas mag niet beperkt blijven tot deze kwestie alleen, en de studie van de joodse geschiedenis mag zich niet uitsluitend richten op de holocaust. Israël kan geen bedenkingen uiten over Europese politieke partijen met wortels in het fascisme en verwachten in Europa een andere houding ten opzichte van Israël aan te treffen."
Het rapport is geschreven door acht experts uit verschillende disciplines, waaronder: Dr. Carl Yonker, projectmanager en senior onderzoeker bij het centrum (Around the World: Government Initiatives, Legal Developments; the Example of Cyprus); de oprichter van het centrum, prof. Dina Porat (Holocaustherdenking in Afrika); Dr. Ofir Winter (De Arabische wereld); Adv. Talia Naamat (Around the World: overheidsinitiatieven, juridische ontwikkelingen); en onderzoeker Fabian Spengler (Football: The Test Case of Borussia Dortmund in Duitsland).
Een selectie van hoogtepunten uit het rapport:
Holocausteducatie verspreidt zich buiten West-Europa en Amerika naar landen in Afrika en de Arabische wereld.
De bevindingen van het rapport geven aan dat de erkenning en het onderwijzen van de Holocaust zich hebben verspreid - zelfs naar landen waar het voorheen ongewoon was.
Het rapport bevat een uitgebreide discussie over Cyprus en presenteert het als een model dat moet worden nagevolgd: hoewel er de afgelopen jaren geen antisemitische incidenten zijn geregistreerd in het land, heeft de regering de nadruk gelegd op het onderwijzen van de geschiedenis van de Holocaust en de daaruit voortvloeiende lessen in het onderwijssysteem, in wetshandhavingsorganisaties en in sportclubs. Deze benadering is gebaseerd op een proactieve kijk, een algehele inzet voor de bestrijding van racisme en xenofobie, en het besef dat leren over de Holocaust en het bestrijden van antisemitisme van cruciaal belang is voor een samenleving die ernaar streeft haar democratische en liberale waarden te versterken.
Het rapport analyseert de opkomende belangstelling voor de joodse geschiedenis en de holocaust in verschillende Afrikaanse landen, die een gelijkenis zien tussen de tragedies die het joodse volk heeft meegemaakt en de misdaden tegen de menselijkheid die op het Afrikaanse continent zijn begaan. Dit gevoel komt bijvoorbeeld tot uiting in het Genocide Memorial National Museum in Rwanda, dat de genocide herdenkt van de Tutsi-minderheid in het land, die plaatsvond vier decennia na de Holocaust terwijl de wereld zwijgend toekeek.
Volgens het rapport werd dit jaar in verschillende Arabische landen een bemoedigende trend waargenomen, met toenemende erkenning van de geschiedenis van antisemitisme en de misdaden van de nazi's. Zo nam Egypte in januari 2022 deel aan een zitting van de Algemene Vergadering van de VN die een resolutie aannam waarin de ontkenning van de Holocaust werd veroordeeld. De Egyptische ambassadeur bij de VN bracht de Arabische consensus over de resolutie over.
Deze positieve trend weerspiegelt een belangrijke ommekeer in het Arabische discours over de joodse geschiedenis. Dit kwam tot uiting in een flink aantal nieuwe initiatieven, sommige op literair gebied, ter bevordering van het behoud van joods erfgoed in verschillende Arabische landen, waaronder Saoedi-Arabië, Egypte en Marokko. Deze projecten worden uitgebreid beschreven in het Verslag.
Ook in voormalige communistische landen werden significante positieve ontwikkelingen waargenomen. In december 2021 lanceerde het Elie Wiesel National Institute for the Study of the Holocaust in Romania het project "Stories from the Holocaust - Local Histories." Dit initiatief was bedoeld om de kennis van Roemenen over de geschiedenis van hun commun te vergroten vanuit het perspectief van Joden en Roma die tijdens de Holocaust werden vervolgd. In 2022 omvatte het project straatexposities met de levensverhalen van joden en Roma en hun beproevingen tijdens deze donkere periode.
In november 2022 organiseerde het Bulgaarse ministerie van Buitenlandse Zaken een internationale conferentie over de bestrijding van antisemitisme en het behoud van joods erfgoed.
Ook in Oekraïne werd een belangrijke stap voorwaarts gezet in de strijd tegen antisemitisme. In februari 2022, slechts een week voor de fascistische Russische invasie, keurde het Oekraïense parlement strenge veroordelingsmaatregelen goed voor antisemitische haatmisdrijven: vijf tot acht jaar gevangenisstraf voor antisemitisch geweld en een forse boete voor anti-joodse opruiing.
Een golf van educatieve en wetgevende initiatieven in Europa, Amerika en Australië
Het rapport documenteert vele initiatieven die het afgelopen jaar in de westerse wereld zijn geïntroduceerd voor het behoud van het joodse erfgoed, het onderwijzen over de Holocaust en het bestrijden van antisemitisme. De initiatieven wijzen op een groeiend besef van de gevaren van antisemitische propaganda op internet, en op een toenemende erkenning van het belang van voorlichting aan jongere generaties over de Holocaust.
Opmerkelijke initiatieven waren onder meer:
In oktober 2022 vierde de Europese Commissie de eerste verjaardag van de "strategie van de Europese Unie ter bestrijding van antisemitisme en bevordering van het joodse leven (2021-2030)". Acties in het eerste jaar waren onder meer: bestrijding van antisemitisme op internet; de ondertekening van de Verklaring van Wenen door 11 EU-lidstaten en verschillende internationale organisaties die zich ertoe verbonden hebben een gemeenschappelijke standaardmethode te ontwikkelen voor het registreren van antisemitische incidenten; en het lanceren van een project om Joodse begraafplaatsen in Moldavië, Oekraïne, Georgië, Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië te beschermen.
Na besprekingen in 2022 zullen het Europees Parlement en de Europese Commissie naar verwachting de Digital Services Act goedkeuren, die online platforms verplicht om haatzaaiende taal te verwijderen, informatie te verstrekken over hun gebruik van algoritmen en duidelijke regels te hebben om klachten in verband met haatzaaiende taal aan te pakken.
In januari 2022 ontving het Oostenrijkse parlement het eerste jaarlijkse uitvoeringsverslag met gedetailleerde acties om de nationale strategie van het land ter voorkoming en bestrijding van alle vormen van antisemitisme te bevorderen.
Acties omvatten: het beschermen van het joodse leven in het land en het verzekeren van de toekomst van de joodse gemeenschap; goedkeuring van de IHRA-werkdefinitie door de hoogste voetbalcompetitie van Oostenrijk, de Bundesliga; het houden van seminars over antisemitisme voor politieagenten; en het initiëren van een verklaring tegen antisemitisme bij de VN-Mensenrechtenraad.
In maart 2022 benoemde de Senaat van de Verenigde Staten de eerste speciale ambassadeur van het land voor het monitoren en bestrijden van antisemitisme, historicus prof. Deborah Lipstadt. In de zomer reisde Lipstadt naar Israël, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. In maart ondertekende president Biden het financieringspakket van de federale overheid voor 2022 van 2 miljoen dollar om de Never Again Education Act uit te voeren.
Deze fondsen zullen worden gebruikt voor het opleiden van leraren door het US Holocaust Memorial Museum, evenals voor speciale activiteiten voor het monitoren en bestrijden van wereldwijd antisemitisme. De gouverneur van New York, Kathy Hochul, ondertekende drie wetsvoorstellen om ervoor te zorgen dat scholen in de staat Holocaustonderwijs van hoge kwaliteit bieden, dat musea kunst erkennen die door het naziregime is gestolen en dat overlevenden van de Holocaust hun herstelbetalingen volledig uit Duitsland ontvangen. Verschillende staten in de VS, waaronder New York, Iowa, New Mexico en Arizona, hebben de IHRA-definitie van antisemitisme overgenomen.
In april diende Canada een federaal wetsvoorstel in dat straffen vaststelt voor het ontkennen, goedkeuren of bagatelliseren van de Holocaust, en $ 70 miljoen uittrekt voor het financieren van initiatieven van de Joodse gemeenschap. De stad Toronto lanceerde een nieuwe openbare voorlichtingscampagne om het bewustzijn over antisemitisme te vergroten onder de titel "Toronto voor iedereen". De campagne roept lokale burgers op om geïnformeerd te worden over de Joodse gemeenschap en antisemitisme, inclusieve ruimtes te creëren en hun stem te laten horen wanneer ze getuige zijn van daden van vooringenomenheid en haat - steun bieden aan slachtoffers en haatmisdrijven melden bij de autoriteiten. De Canadese provincies British Columbia en Alberta hebben de IHRA-definitie van antisemitisme overgenomen.
In juli heeft de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), in samenwerking met het American Jewish Committee (AJC), mede een Spaanstalig handboek gepubliceerd met de titel "Handbook for the Practical Use of the IHRA Working Definition of Antisemitism". Guatemala en Colombia nam de IHRA-definitie van antisemitisme aan en voegde zich bij de Verenigde Staten, Canada en Argentinië in de belofte om antisemitisme op het hele westelijk halfrond het hoofd te bieden.
Ook in Australië waren er verschillende positieve initiatieven. New South Wales, Victoria en South Australia namen de IHRA-definitie van antisemitisme over. Victoria en NSW hebben wetgeving aangenomen die openbare vertoningen van nazi-symbolen, met name de swastika, verbiedt met een maximumstraf van een jaar gevangenisstraf en/of een aanzienlijke boete. Queensland en Tasmanië hebben ook wetgeving ingevoerd om nazi-symbolen te verbieden.
Borussia Dortmund, de grote Duitse voetbalclub, stapt van de bank
Het rapport presenteert een gedetailleerde casestudy over de transformatie van de Duitse voetbalclub Borussia Dortmund – als een model van inzet voor de strijd tegen antisemitisme, en een voorbeeld voor andere Europese sportclubs en organisaties. De club, die in het verleden diende als voedingsbodem voor de activiteiten van neonazistische pseudo-fans, neemt nu actief en resoluut stelling tegen antisemitisme. De club organiseert onder meer educatieve reizen voor jonge fans naar concentratiekampen en werkt nauw samen met Yad Vashem.
