Jodenhaat in Zwitserland blijft groeien. Dat kopte recent een Joods weekblad in Duitsland. Twee nieuwe Zwitserse rapporten leveren het trieste bewijs. Een vijfde van de bevolking heeft een negatieve instelling tegenover Joden, geeft ook de Zwitserse regeringsinstantie voor statistiek aan.
Op dat laatste feit wijst de president van de Joodse gemeenschap in het Alpenland, Ralph Lewin. Namens de Zwitserse Israëlitische Gemeentebond nam hij in de Neue Zürcher Zeitung stelling tegenover de actuele documentatie van antisemitisme in zijn land.
In vergelijking met de buurlanden Duitsland en Frankrijk gaat het ons nog goed, meent Lewin. Zeker, ook in zijn land moeten Joodse scholen en synagogen tegen terroristische aanslagen worden beschermd. Maar “bij ons hoef je niet moedig te zijn om met een kippa de straat op te gaan – in tegenstelling tot sommige wijken van Berlijn en Parijs”.
Toch blijft Lewin heel nuchter: “Hoewel het antisemitisme hier ten lande minder grof optreedt, is het in de hoofden even verbreid.” Antisemitische stereotiepen als “Joden zijn belust op geld en macht” leven niet in de hoofden van slechts weinigen, maar van honderdduizenden, beklemtoont Lewin. Hij voegt daar veelzeggend aan toe: “Uit gedachten kunnen woorden ontstaan en uit woorden daden.”
Om de Jodenhaat in Zwitserland het hoofd te bieden, loopt bij de Zwitserse Israëlitische Gemeentebond het project Likrat. Joodse jongeren gaan naar scholen om leeftijdgenoten te vertellen over het Jodendom met al zijn rijke facetten. Daarnaast benaderen Lewin en zijn medestrijders de media om juist aan die veelkleurigheid van het Joodse leven expliciet aandacht te schenken.
Ondertussen wordt het echt hoog tijd, aldus Lewin, dat het in Zwitserland tot een wettelijk verbod op nazisymbolen komt. De Zwitserse Israëlitische Gemeentebond eist dat al geruime tijd. Nu lijkt er schot in de slepende zaak te komen. President Lewin: “Het is schokkend dat hakenkruizen vandaag in Zwitserland slechts dan verboden zijn, wanneer de daders actief werven voor de overeenkomstige ideologie – wat dat ook moge betekenen. Zwitserland stelt zich hier ‘liberaler’ op dan andere landen. Dit leidt er notabene toe dat Duitse neonazi’s graag naar Zwitserland komen.”
Met het tegenargument dat een afzonderlijke regeling voor nazisymbolen juridisch bezwaarlijk zou zijn, rekent Lewin resoluut af: “Wat is erop tegen om symbolen te verbieden die voor de Holocaust en de vermoording van miljoenen mensen staan?”
En passant gaat de Zwitserse Joodse gemeenschap gebukt onder enorme uitgaven voor de eigen veiligheid. Daaronder vallen niet alleen synagogen, maar evengoed Joodse scholen en gemeentehuizen. Vorig jaar besloot de overheid de jaarlijkse steunbijdrage te verhogen naar 2,5 miljoen franken. De ongedekte veiligheidsuitgaven belopen tussen de 4 tot 5 miljoen franken… Lewin hoopt op extra soelaas van kantonale zijde.
Grote zorgen baart hem eveneens de financiering van Joodse scholen. De kosten per leerling bedragen al gauw 1500 franken of meer per maand. “En anders dan het stereotype wil doen geloven”, zo vult Lewin aan, “zijn veel Joodse families niet rijk. Hier zou ik graag een tegemoetkoming van de autoriteiten zien. Joodse scholen vormen een deel van het Zwitserse schoollandschap.”
Naar vermogen traceert en registreert de Zwitserse Israëlitische Gemeentebond uitingen van Jodenhaat (Telegram!). Het is meer dan wenselijk dat de Zwitserse autoriteiten scherper gaan observeren en ook wettelijk optreden, tekent Ralph Lewin aan. Want, je zou maar als Zwitsers-Joodse jongen gaan voetballen met je team en dan moeten aanhoren: “Ga naar Auschwitz”. Of: Je zou maar als groep orthodoxe mannen onderweg in Davos door jonge mannen tot in de ziel worden gekwetst met kreten als “Heil Hitler” en “Joden horen in de gaskamer”.
Bas Belder, historicus
