Screenshot YouTube
Duitsland ging Nederland voor bij het aanstellen van een nationaal coördinator voor de bestrijding van antisemitisme. Zijn naam is Felix Klein. Met regelmaat informeert hij de pers over zijn werkzaamheden. Zo ook zaterdag 5 maart 2022 in een uitgebreid interview in de Neue Zürcher Zeitung (NZZ) onder de kop “Alles doen om Joden te beschermen”.
Dat klinkt goed. Toch rijzen er bij lezing van het gesprek enkele kritische gedachten. En dat niet alleen richting de Duitse situatie, maar evengoed de Nederlandse qua aanpak Joden- en Israëlhaat.
Voorop zij gesteld dat het prijzenswaardig is dat in de Duitstalige media uitdrukkelijk aandacht bestaat voor het belangwekkende maatschappelijk werk van Felix Klein.
Daarmee rijst meteen de eerste reflectie: in april 2022 zal het een jaar geleden zijn dat Eddo Verdoner in ons land officieel werd benoemd tot nationaal coördinator in de strijd tegen Jodenhaat, in hoeverre hebben Nederlandse media hem (aan)gesproken over zijn taakopvatting en veldervaringen? Israel Nieuws onderhoudt in elk geval contact met de heer Verdoner over de door ons gepubliceerde interviews met Joodse studenten.
Dat laatste ontslaat de Nederlandse overheid natuurlijk niet van de plicht om via de heer Verdoner publiek rekenschap af te leggen van de actuele situatie inzake vigerend antisemitisme en de aanpak hiervan. We kijken derhalve uit naar een rapportage.
Felix Klein onderstreept tegenover de NZZ hoe sterk de coronapandemie het antisemitisch vuur in Europa heeft aangewakkerd. Hij citeert daarbij een studie van het Institute for Strategic Dialogue volgens welke de uitingen van Duitstalige Jodenhaat op het internet dertien keer zijn gestegen tijdens de pandemie. “Dingen die vroeger misschien alleen gedacht werden, worden nu openlijk gezegd. Ik maak me grote zorgen over de onverschilligheid daarover.”
Een bijzonder bedenkelijke ontwikkeling acht Klein het evenzeer dat de staat Israël dikwijls op antisemitische wijze wordt belasterd. “Vaak worden daarmee de gruweldaden van de nationaal-socialisten gerelativeerd”, reageert hij in eerste instantie. Vervolgens klinkt het luid en duidelijk uit zijn mond: “De Jodenhaat die het gemunt heeft op Israël is de meest verbreide vorm van antisemitisme in Europa, ook in Duitsland.”
Een uitspraak die Nederlandse universitaire bestuurders en docenten tot diep nadenken moet stemmen én conform handelen! Zie de droeve situatie rond het WOB-verzoek van The Rights Forum…
Klein geeft ook een concreet voorbeeld van zijn ernstige zorg over het op de Joodse staat geprojecteerde antisemitisme. Plusminus 40 procent van de Duitse bevolking kan zich vinden in uitspraken als: “Bij alles wat Israël doet, kan ik begrijpen dat men iets tegen de Joden heeft.”
Tussen haakjes: onderzoeker prof. Julia Bernstein citeert in haar publicatie “Israel bezogener Antisemitismus” (2021) tal van dergelijke abjecte antisemitische attitudes jegens Israël. Slechts één voorbeeld ter illustratie: op de stelling “Wat de staat Israël vandaag met de Palestijnen doet, is in principe ook niet anders als dat wat de nazi’s in het Derde Rijk met de Joden hebben gedaan” reageerde in 2019 39 procent instemmend.
Duitse zelfkritiek schuwt Felix Klein evenmin bij de strafrechtelijke vervolging van antisemitische incidenten. Zo verwijst hij naar de mishandeling van een man in Keulen vorig jaar omdat hij een keppeltje droeg. “Van een aanklacht heb ik tot op heden niets gehoord. Alle daders zijn toch inmiddels opgepakt, verklaringen van ooggetuigen zijn eveneens vastgelegd en er bestaan video-opnames. In het algemeen gesproken worden nog steeds te veel vervolgingen stopgezet omdat men niet inziet dat het om antisemitisme gaat.”
Het gevoelige onderwerp van islamitisch antisemitisme (verwijt “islamofobie”) gaat de Duitse “Antisemitismusbeauftragte” evenmin uit de weg. Onder moslims heeft dat vaak betrekking op Israël onderkent hij. Maar of zijn oplossing werkt om deze moslims duidelijk te maken dat “omdat iemand Joods is, dan heeft hij met Israël niets te doen”, evenmin “als geen moslim zich een advocaat van de PLO of Hamas moet voelen”, valt zeer te betwijfelen. Bij deze opstelling van Klein rijst de kritische, cruciale vraag: waarom zou een Duitse Jood zich niet nauw aan de Joodse staat verbonden mogen weten? Wat is daar mis mee?!
Het wringt ook in Kleins beoordeling van de Duitse buitenlandse betrekkingen met de Islamitische Republiek Iran. “De omgang met Iran is natuurlijk moeilijk. Ik denk dat wij in onze buitenlandse politiek heel duidelijk moeten maken dat wij een bijzondere verhouding met Israël hebben en dat wij Jodenhaat jegens Israël in elke vorm afwijzen.” Schöne Worte, aber klare Taten… Kortom, een consequentie loos Duits extern beleid jegens de genocidale aspiraties en exercities van het ayatollahregime.
Problematisch is echter vooral de constatering van Felix Klein dat Duitsland al met al “een echt veilig land” voor Joden is. Hoe valt dat te rijmen met de woorden die hij even daarvoor bezigde tegenover de NZZ: “Absolute veiligheid bestaat niet, dat is helder. Dat toont het beangstigende getal van antisemitische delicten in Duitsland. In 2020 meer dan 2.300 gevallen. En natuurlijk is het helaas realiteit dat Joodse instellingen moeten worden beschermd en dat juist mensen, die een keppeljte dragen, steeds weer worden aangevallen. Dat is pijnlijk, zeker tegen de achtergrond van de Duitse geschiedenis.”?
Intussen vindt Felix Klein het onverdraaglijk dat Joden uit pure veiligheidszorgen overwegen te emigreren uit Duitsland, uit Europa. “Daarom moeten wij alles doen om Joods leven te beschermen. Joods leven is een integraal bestanddeel van de Europese cultuur. Europa zou niet denkbaar zijn zonder de bijdrage van Joodse mensen, van uitvinders, kunstbeschermers of artsen. Dat moet de mensen steeds weer bewust worden gemaakt. Gelijktijdig zien we bemoedigende voorbeelden. Er worden synagoges gebouwd of gerestaureerd, Joodse gemeentes bloeien op, jonge Joden en Jodinnen verheffen hun stem.”
Inderdaad, laten alle Joodse stemmen in Europa in alle vrijheid klinken en niet door angst voor antisemitisme worden gedempt of zelfs het zwijgen opgelegd. En laten die stemmen ook in de samenleving worden gehoord en inzinken. Want, zoals Felix Klein heel treffend aangeeft, de samenlevingen en regeringen op ons continent moeten elke dag opnieuw bij Joodse gemeenschappen vertrouwen wekken en winnen. Daarom ook: de vinger aan de pols in Nederland!
Bas Belder, historicus
