'De Gladjanus' - een nieuwe column van Simon Soesan

De hele wereld kijkt, luistert en leest mee: wat is er in ons prachtige land aan de hand? Worden we een dictatuur? Hebben we een ultrarechtse en ultraorthodoxe regering gekregen? De antwoorden, typisch voor ons, zijn “ja” en “nee”.

Benjamin Netanyahu staat terecht. Hij werd in staat van beschuldiging gesteld voor fraude, misbruik van macht en corruptie. Deze aantijgingen zijn serieus en het ziet er niet al te best uit voor de man. Bibi, die een carrière heeft gemaakt in het ontkennen van de waarheid, heeft geen trek om schuldig te worden bevonden en doet alles om deze rechtszaak te ontwijken.

Het begon met de aanklacht zelf, waar hij op reageerde met de gebeten hond te spelen. Het was een poging om de regering omver te werpen, vond hij. Daarom kwam hij op de eerste dag van zijn proces met een klein legertje ministers naar de rechtbank en gaf daar, in de gang, een persconferentie, met al zijn jaknikkers achter hem. Dat werkte averechts, want volgens onze huidige wetten is iedereen gelijk onder de wet en de premier kan geen circusvoorstellingen gevn in de rechtbank. Zijn advocaten (er zijn bijna 20 advocaten die geld verdienen aan de familie Netanyahu – zonder dat iemand begrijpt wie dat eigenlijk betaalt) besloten het proces te rekken: duizenden getuigen ten goede van Netanyahu werden ingeschreven en het proces is nu al in zijn vierde jaar.

Bibi probeerde een deal te maken met de rechtbank, maar bij elke deal eisten de rechters dat hij schuld zou bekennen.

Schuld bekennen is niet de sterkste kant van deze gladjanus. Ook toen hij in 1994 op het Zionplein in Jeruzalem preekte tegen premier Rabin, tegenover een menigte die met borden zwaaiden waar Rabin als Nazi stond gefotografeerd, terwijl de menigte “dood aan Rabin!” schreeuwde, beweerde hij deze dingen ooit gezien te hebben en niets gehoord te hebben. Video opnames van deze schandalige avond laten zien hoe zijn Likoed collega’s met afgrijzen keken naar de borden (enkelen liepen zelfs weg, waaronder Ariel Sharon), maar Bibi hield voet bij stuk en zag en hoorde niets. Vandaar dat er geen deal werd afgesloten, waarna Bibi eens goed moest nadenken. Als de rechtbank hem alleen maar wilde veroordelen, dan was er nog meer een oplossing: de rechtbank annuleren.

Onder geschreeuw dat een zittende premier probeerde weg te cijferen met wat stomme aanklachten, begon Netanyahu zijn plan uit te voeren. Na vier mislukte verkiezingen, besloot hij de regering van Bennet en Lapid omver te gooien. Hij kocht een lid van de regeringspartij om (ze is nu minister van milieu) en de regering, die een krappe meerderheid had, viel om. Tegelijkertijd praat hij met zijn vaste, “natuurlijke partners” die hij veel geld van de belastingbetalers beloofde.

Ook besloot hij het uitschot van onze politieke wereld, Ben Gvir (60 maal veroordeeld voor geweld, die ooit beloofde dat hij “Rabin nog wel zou krijgen”) en Smotrich (zat gevangen vanwege geweld en conspiratie) in zijn politiek blok op te nemen.

Ben Gvir, een praatjesmaker die graag Arabieren discrimineert, is de leider van de “heuveltop jongeren”, een groep ultrarechtse en ultraorthodoxe jongeren, die maling hebben aan de wet, Palestijnen aanvallen, hun akkers in de fik steken, hun olijfbomen verbranden, het leger en de politie aanvallen omdat ze overtuigt zijn dat ze beter zijn dan anderen, beloofde de misdaad in Israël, en vooral de misdaadgolf in de Arabische dorpen te zullen aanpakken, werd minister van binnenlandse veiligheid en droomt van zijn eigen privé militie onder het mom van een nationale garde, heeft tot nu toe niets gepresteerd: de misdaad in de Arabische dorpen steeg met 300%, tot nu toe met meer dan 130 doden.

Wel is het hem gelukt om onze politie een klap uit te geven: de hoofdcommissaris werd zwart gemaakt en gewelddadige agenten werden beloond.

Tegelijkertijd kwamen de religieuze partners van Netanyahu met bizarre wetsvoorstellen: vrouwen die net gematigd gekleed bij de Klaagmuur kwamen, zouden de gevangenis in moeten, de legale adviseur van de regering zou ontslagen moeten worden omdat ze de politiek lastig valt.

Omdat wij geen grondwet hebben, willen de religieuzen graag dat we de Halachische, of religieuze wetten adopteren. Vrouwen moeten achterin de bus zitten omdat ze aanstoot geven aan mannen. De taak van de legale adviseur aan de regering is aan te wijzen welke wetsvoorstellen in tegenstrijd zijn met de huidige wetten. Meer niet. Maar daar de wetsvoorstellen voornamelijk tegen de wet waren, was zij de schuldige.

Bibi genoot, omdat al deze voorstellen dagenlang in het nieuws waren (totdat ze plotseling verdwenen onder het mom van “een foutje”) en niemand meer over zijn proces sprak. Maar toch kwam zijn proces weer in het nieuws, om de simpele reden dat Bibi valse informatie over zijn proces lekte (de aanklachten zouden allemaal in elkaar gestort zijn), waardoor de rechtbank rectificaties moest geven.

Dus ging Bibi door. De rechtbanken, en zeker het Hooggerechtshof, moesten machteloos worden.

Demonstraties begonnen, daar politici zonder enige vorm van overzicht van een legale alles kunnen doen wat ze willen, omdat niemand ze meer tegen kan houden. Hoe? Je kunt, zonder legaal overzicht, je moeder president maken van de nationale bank. Je broer kan directeur van de spoorwegen worden. Etcetera.

De demonstraties begonnen en Bibi noemde de demonstranten niksnutten, pruimers. Miesjmachers.

Om de demonstranten “juridische reformatie" de wind in de rug te geven, kregen ze hulp van onze reservisten. Ons leger is een volksleger – iedereen dient. In het leger, vooral als reservist, kun je de commandant zijn van je bankdirecteur en dat is helemaal geen probleem.

Iedereen dient? Nou nee, Bibi vond dat religieuze jongeren die Tora leren helemaal geen dienst hoeven te doen, want, volgens Bibi, is bidden net zo goed als vechten voor je land. Toen reservisten erbij kwamen, noemde hij deze mensen landverraders. En toen begon de bende.

Als reservist ben je verplicht 35 dagen per jaar reservedienst te doen. Speciale eenheden zoals piloten, geheime eenheden etc., doen daar vrijwillig nog 40 tot 90 dagen per jaar bij. In mijn jonge jaren deed ik 90 dagen reservedienst per jaar, niks aan de hand.

Maar de reservisten deelden mede dat die vrijwillige dagen niet meer gegeven zouden worden als Bibi zijn junta ging creëren.

Netanyahu’s reactie was simpel: de reservisten zijn uitschot, afval, landverraders en al zijn ministers zeiden dezelfde woorden.

Uiteindelijk is die reformatie begonnen. Met een vaste meerderheid van 64 tegenover 56 in de Knesset, ons parlement, kan hij in feite elke wet, hoe bizar ook, doorvoeren. De bewakers van onze democratie, het Hooggerechtshof en de legale adviseur van de regering, staan nu onder bedreiging.

Maar we hebben gekkere dingen meegemaakt en ook deze crisis gaan we allemaal overleven. Meer dan een kwart miljoen Israëli's demonstreren wekelijks, soms dagelijks, tegen de enge plannen van onze gladjanus, die zich in zijn handen wrijft en geniet van zijn “verdeel en heers”-plan. En al dat alleen maar omdat hij snapt dat hij niet ongehavend uit zijn rechtszaak zal komen.

Zijn vrouw Sara (geruchten melden dat ze onder psychiatrische behandeling is) zei ooit dat, als het aan haar lag, “het hele land de fik in kan” en zijn zoon Yair, die jarenlang vuil spoot over een ieder die tegen zijn vader was, is plotseling van het toneel en het land verdwenen. Gerucht zegt dat er een gewelddadige discussie tussen hem en zijn vader was, maar Bibi, de eeuwige ontkenner, zei dat er niets aan de hand was.

Dus waar gaat dit nu heen, vragen veel lezers.

Mijn dubbeltje van wijsheid: dit gaat nergens heen. Onze oppositie gedraagt zich als een slappeling, de oppositieleiders, die de verkiezingen verloren vanwege hun hoogmoed, komen graag naar de demonstraties om hand zwaaiend hun betoog te doen, maar brengen geen alternatief.

Bij gebrek aan politiek leiderschap gaat het volk de straat op. Nu bijna dagelijks. Ons nieuwe leiderschap zal uit deze demonstraties komen, hopelijk snel. De rechtbanken zullen hun macht gedeeltelijk verliezen, maar blijven de bewakers van onze democratie. Er is een reformatie nodig in ons juridisch systeem, maar die gaat om efficiëntie, niet om macht.

Israël blijft een democratie, de reservisten blijven dienst doen en Bibi, de gladjanus, verdwijnt op een goed moment van het toneel. Zijn verdwijning, die veroorzaakt zal worden of vanwege zijn proces, of vanwege een persoonlijk schandaal, zal de katalysator zijn voor het opschudden van ons politiek systeem en de politieke kandidaten. Tijdlijn? 6 tot 12 maanden. Maar dat is mijn inzicht en ik woon hier pas 50 jaar, dus misschien weten journalisten en auteurs in het buitenland het beter. De tijd zal het leren.

Ondertussen blijft dit het mooiste land ter wereld, ondertussen blijf ik een trotse Jood en zionist, en geen enkele gladjanus kan dat veranderen. Weggaan is geen optie hier: dit is onze crisis en we lossen het heus wel op. Niet voor niets heet ons volkslied “de Hoop”.

50 jaar geleden kwam ik hier met een koffertje en een gitaar. Samen met mijn levenspartner hebben we een gezin opgebouwd en hebben drie kinderen en negen kleinkinderen. Geen gladjanus die dat kan veranderen.

Kennedy zei ooit “it takes all kinds to build a nation”. We hebben hier verschillende meningen, we hebben verhitte discussies, maar maakt u zich geen illusies: we zijn één volk en we komen er heus wel uit.