Bas Belder heeft een interview met iemand uit de artistieke sector van Nederlandse academische bedrijf die om veiligheidsredenen anoniem wil blijven. Naam en andere gegevens zijn bij Bas en Joop bekend.
Een luidruchtige pro-Palestijnse “studentenunie” maakt de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag ronduit onveilig voor Joodse/Israëlische medestudenten. De laatsten voelen zich als nazi’s afgebeeld. Intussen laat het management schokkende uitingen van pure Jodenhaat gewoon ongemoeid. Een Israëlische student doet anoniem een boekje open.
Zou jij je primaire gevoelens/emoties willen beschrijven na het vernemen van de verschrikkelijke terroristische moordpartij van Hamas op 7 oktober 2023 op Israëlische burgers van alle leeftijden?
Student: Ik was compleet verbijsterd. De eerste twee weken waren gevuld met totale shock en angst. Ik verloor gewicht, huilde constant en sliep nauwelijks.
Een Duits-Joodse studentenleider zei dat de eerste gedachte van velen was: Oké, dit is de Shoah.
Herken je deze eerste gedachte? Heb je dit ook van medestudenten gehoord? Overigens benadrukte de studentenleider dat ze het bloedbad van 7 oktober niet met de Shoah wilde vergelijken, maar dat het meer ging om de herinnering, de historische nagedachtenis van de Holocaust. Een terugdenken aan de Joodse geschiedenis als een historie van vervolging, pogroms, Joodse angst, Joods trauma. Is dit voor jou ook herkenbaar?
Student: Ik herken die eerste gedachte zeker. Dit is onze geschiedenis, dus natuurlijk, wanneer er een haatmisdaad tegen Joden plaatsvindt, waar ze ook zijn, denken we aan ons verleden. Ik zou willen toevoegen dat toen ik contact opnam met al mijn vrienden thuis, inclusief moslims en Druzische burgers van Israël, zij allemaal hetzelfde zeiden – dat ze erg bang en bezorgd waren.
Maar ik vind het niet vergelijkbaar met de Shoah, en als kleindochter van Holocaustoverlevenden voel ik me niet prettig bij deze extreme vergelijking.
Je komt uit Israël. Waren of zijn er gevoelens van empathie, medeleven en steun voor jou op de Academie van Kunsten in Den Haag van de zijde van docenten en studenten?
Student: Het is gemengd. Ik kan zeggen dat over het algemeen veel vrienden, enkele leraren en mijn afdelingshoofd erg meelevend waren en dat nog steeds zijn.
Maar sommigen hebben tot op de dag van vandaag nooit gevraagd hoe mijn familie het maakte. Intussen delen ze wel berichten over de oorlog en voornamelijk tegen Israël op sociale media. Ik heb sommigen van hen gevraagd of ze, als ze er toch voor kiezen om uitgesproken te zijn, ook de misdaden van Hamas te willen erkennen en te begrijpen dat dit ook met mij had kunnen gebeuren – hun klasgenoot. Ik kreeg antwoorden die impliceerden dat het bloedbad gerechtvaardigd was.
Ik hoorde van andere Joodse en Israëlische vrienden op school die hun gevoelens aan klasgenoten uiten, sommigen zelfs op 8 oktober, en onmiddellijk reacties kregen als “Maar de Palestijnse kinderen lijden meer”.
We hebben allemaal mensen verloren in het bloedbad, maar het lijkt alsof mensen haast hadden om een vlag op te houden of iets te scanderen dat ze op hun Instagram konden zetten. Ze begrijpen niet of het deert hen niet dat het voor ons heel echt is.
Docenten en professoren waren over het algemeen empathisch en gevoelig in persoon. Sommigen waren dat niet. Ik hoorde over een leraar die zei: “In Tel Aviv is het veilig; er zijn daar geen bombardementen”, terwijl elke paar uur de sirenes gingen en raketten een school raakten waar een vriend van mij werkte. Ik hoorde ook over een gastdocent die een boek uit Palestina besprak, alleen om later te ontdekken dat het over Jordanië ging. Ze wilde gewoon “Palestina” zeggen en daarmee laten zien dat ze aan de ‘goede’ kant staat. Dit is ook zoals bij veel solidariteitsbrieven van kunstenaars die de slachtpartij en het antisemitisme negeren en soms gewelddadig verzet ondersteunen, waar velen van onze faculteit en klasgenoten voor getekend hebben. Zij zeggen publiekelijk aan welke kant ze staan, zelfs als dat neerkomt op gewelddadige, bevooroordeelde meningen of desinformatie. En juist dat berooft ons van de mogelijkheid om een echt gesprek aan te gaan. Het sluit ons uit, en als we om complexiteit of nuance vragen en niet zeggen dat we “Voor of Tegen” zijn, zoals zij deden, dan worden wij aan de “verkeerde kant” geplaatst.
De academie zelf stuurde een brief waarin ze de oorlog erkende en aan een ieder vroeg oog te hebben voor elkaars gevoelens. Dat was in oktober. Het was heel algemeen gesteld, onder verwijzing naar een lijst van wereld rampen (zoals aardbevingen), maar het was tenminste iets. De directie zocht ook contact met ons en gaf ons hun persoonlijke telefoonnummers om te communiceren. En dat waardeerden we echt, we voelden ons gezien.
Welke invloed heeft de moorddadige overval van Hamas en de oorlog tussen Israël en de Palestijnse terreurbeweging op het leven van Joodse/Israëlische studenten aan je academie? (Pro-Palestijnse agitatie?) Soms artistiek zichtbaar? En ook antisemitisch?
Student: Er is een luidruchtige groep studenten die zeer pro-Palestijns zijn. Zij noemen zichzelf de studentenunie, maar houden zich voornamelijk bezig met de oorlog. Ze hangen posters op, organiseren workshops en zijn veel online actief. Vaak bedienen zij zich van een agressieve, opruiende terminologie zoals ‘intifada’ of ‘van de rivier tot de zee’ en steunen een Palestijnse bevrijding ‘met alle middelen’.
Er was ook een open brief, ondertekend door studenten, alumni en leraren van de school. Die brief werd aan de muur opgehangen, maar ook gepubliceerd op een van de officiële Instagram-accounts van de academie. Het was een uiterst verontrustende brief die, opnieuw, de slachting van 7 oktober volledig negeerde en extreem taalgebruik tegen Israël hanteerde.
Hier wil ik ook vermelden dat we gesprekken voerden met het management. En hoewel wij daarbij meermaals betoogden dat wij allen meer dan de meeste mensen op school deelnemen aan demonstraties en activistische uitingen tegen de bezetting in Israël, zouden sommige zaken problematisch zijn en kunnen escaleren. Ook werkt het gevoel dat we ons constant moeten verontschuldigen en zelfs moeten zeggen dat we in vrede geloven om serieus genomen te worden, uitputtend.
Het management wist niet goed wat ze ermee aan moesten, dus gebeurde er niet veel. En toen escaleerde het. Elke dag is er iets nieuws. Bijvoorbeeld, onlangs deed die studiegroep een print workshop, met hulp van de faculteit, over de tekst ‘Intifada’ met een tekening van een molotovcocktail.
De ergste borden, die we zagen, waren die boven op een bord van mijn vrienden waren aangebracht. Dat laatste bord pleitte voor hoop en vrede en riep ons op gezamenlijk anders te handelen dan onze leiders. Het bord dat erop werd geplakt, had daarentegen als tekst: “Huilden de Joden uit het getto van Warschau om gedode nazi-Duitsers tijdens de getto-opstand?” Met andere woorden, wij worden met nazi’s vergeleken. We hebben het onmiddellijk verwijderd en geëist dat de school de student zou vinden die dit had gedaan en actie zou ondernemen. Tot op heden zeggen ze dat er geen camera’s in die gang zijn, dus kunnen ze niets doen. Hoe kunnen we ons veilig voelen?
Na het verwijderen van dat bord werd er een ander opgehangen. Nou ja, een paar kopieën ervan. Het toonde cijfers van gedode Palestijnse mensen in Gaza met een tekst in het Jiddisch onderaan. Dus nu gaat het niet alleen om Israël, maar leggen ze een stereotiepe connectie met Joden in het algemeen. Wij moesten ook uitleggen waarom dit een probleem is en bevonden ons in de positie waarin we moesten duidelijk maken dat Jiddisj een oude Europese taal is; het is geen officiële of veelgebruikte taal in Israël en bijna de helft van de bevolking in Israël sprak het vroeger niet eens, omdat ze niet uit Europa komen. Het is dus gewoon een aanval op Joodse mensen.
Voel je je nog steeds thuis op de Academie van Kunsten in Den Haag? Vertrouw je nog steeds je medestudenten en docenten?
Student: Ik voel me niet meer thuis op de academie. Ik denk dat de leiding van de school het goed bedoelt en naar ons luistert, maar ze treedt niet op. Ik besef dat het complex voor hen is, omdat ze de vrijheid van meningsuiting willen behouden en geen verdere drama’s op school willen aanrichten. Maar wij kregen van ze te horen dat “ze niet kunnen beloven dat we ons veilig zullen voelen op de academie”. En dat voel ik ook niet.
Discussiëren jullie als Joodse/Israëlische studenten over de huidige situatie op de kunstacademie? Hoe daarmee om te gaan en op welke wijze het studieklimaat te verbeteren?
Student: Ja. Het beste wat uit deze situatie is voortgekomen, zijn oprechte vriendschappen.
Bas Belder, historicus. Met dank aan de medewerking van historica en Holocaust-expert dr. Amanda Kluveld.
De naam van de Israëlische student is bij de auteur bekend.
