Régine Suchowolski-Sluszny. Foto met dank.
Columnist Bas Belder ontmoette mevrouw Régine Suchowolski-Sluszny (82) tijdens een symposium in de Poolse stad Krakau. De Shoa-overlevende hield daar op 8 november 2021 een indrukwekkende toespraak. Een afspraak voor een interview was met de onvermoeibare vertegenwoordigster van de Joodse gemeenschap in België snel gemaakt. De tekst van het interview volgt hieronder.
Bijna dagelijks geeft u gastlessen op Belgische scholen over hoe u als klein Joods meisje de Tweede Wereldoorlog overleefde dankzij de onderduik bij een onvoorstelbaar moedig, bijzonder liefdevol Belgisch echtpaar. Wat vertelt u de scholieren en welke boodschap verbindt u hieraan?
Suchowolski-Sluszny: Ik wil hen doen verstaan dat ik een heel gelukkig kind was in die vuile oorlog, daar ik ongelooflijk goede mensen heb leren kennen die mij in hun huis hebben opgenomen op gevaar van hun eigen leven. Mijn boodschap is vooral dat elk mens keuzes kan maken. Elk mens komt op een dag voor een keuze te staan: kies ik het goede of het slechte? Niemand heeft gekozen waar hij geboren zou worden. We zijn allemaal gelijk. Geen enkele godsdienst mag zich verheffen boven een andere. Geloof is persoonlijk, niet om ruzie of oorlog over te maken. Er is maar één God, we beleven Hem gewoon op een andere manier. Niemand is beter of slechter dan een ander.
Welke reacties krijgt u? Soms ook nare, negatieve ervaringen en hoe overwint u die?
Suchowolski-Sluszny: Meestal krijg ik goede reacties. Leerlingen en leerkrachten zijn onder de indruk van mijn verhaal en zijn blij met de boodschap die ik probeer door te geven. Helaas zijn er ook andere reacties. Zo komt het regelmatig voor dat men mij vraagt wat ik denk van de situatie Israël-Palestina. De vraagstelling is niet altijd zo objectief. Het gebeurt dat men zelfs Israël vergelijkt met het naziregime-regime en de Palestijnen met de 6.000.000 vermoorde Joden. Dat is pijnlijk. Ik vraag me dan af waar zijn de treinen in Israël die duizenden Palestijnen deporteren naar vernietigingskampen, waar zijn in Israël de gaskamers, lopen de Palestijnen met een merkteken rond?
De vraagstelling komt duidelijk uit een gebrek aan evenwichtige informatie en men praat mekaar snel na. Ik ga er meestal niet op in. Het leidt toch maar tot loze discussies en mijn doel om naar de scholen te gaan is juist het goede aan te tonen, niet om wie dan ook zwart te maken. Het is pijnlijk, maar het is niet anders.
Eén keer is het voorgekomen dat een kind bij de directie moest komen vanwege zijn gedrag tijdens de lezing en als antwoord gaf: ik geef geen hand aan een Jodin. Gelukkig is dit een uitzondering.
In uw aangrijpende bijdrage aan een recent symposium van de Europees Joodse Associatie (EJA) in Krakau over Holocaust-educatie merkt u op dat in België bij veel leraren grote onwetendheid bestaat over de Holocaust. Hebt u daarvoor een verklaring?
Suchowolski-Sluszny: Ook al is Holocaust-educatie sinds enkele jaren verplicht, toch zijn de leerkrachten niet voldoende op de hoogte van wat er allemaal gebeurde. Ze weten in grote lijnen waar de Tweede Wereldoorlog over gaat. Sommige leerkrachten hebben zich verdiept in het onderwerp en dat merk je duidelijk ook aan de leerlingen. Heel vaak komt de vraag over Israël en de Palestijnen van de leerkracht zelf. Dan blijkt dat ze meestal alleen de media als bron hebben. Of iemand is in de Palestijnse gebieden geweest en heeft maar één kant van het verhaal gehoord. Ze hebben weinig kennis van de geschiedenis, noch van de actuele situatie in het Midden-Oosten. Wat zich daar werkelijk afspeelt en waarom, weten ze niet. Het behoort niet echt tot hun interessegebied en gaan dan mee met wat ze horen op tv. Echt gedegen onderzoek doet maar een enkeling.
Hoe valt deze lacune in kennis op te vullen?
Suchowolski-Sluszny: Aangezien de meesten niet uit zichzelf gaan zoeken naar een evenwichtige uitleg, moet het in het lessenpakket van de lerarenopleiding zitten. Het mooiste zou zijn als er in de lerarenopleiding geen eenzijdige informatie over dit onderwerp zou zitten. Een degelijke kennis van de Shoa, een degelijke gebalanceerde uitleg over het ontstaan van het conflict met de Palestijnen dat zowel recht doet aan de situatie van de Palestijnen als aan die van de Joodse inwoners van Israël. Ook de lesboeken waaruit ze moeten lesgeven zijn soms verre van objectief. Dat zou ook aangepakt moeten worden. Als leerkrachten geen gebalanceerde opleiding krijgen over dergelijke onderwerpen wordt het antisemitisme gevoed.
U maakt zich grote zorgen over de veiligheid van de Joodse gemeenschap in Antwerpen. Kunt u dat toelichten?
Suchowolski-Suszny: We merken tot onze teleurstelling dat in de praktijk de overheid geen prioriteit maakt van onze veiligheid. Onze burgemeester Bart de Wever doet dat wel, maar moet zich ook schikken naar wat de federale regering beslist. Er wordt beloofd dat kosten noch moeiten zullen gespaard worden om de veiligheid van de Joodse gemeenschap te garanderen (uitspraak van minister Annelies Verlinden), vervolgens worden alle militairen weggehaald uit Antwerpen terwijl het dreigingsniveau voor de Joodse gemeenschap nog even hoog staat.
Welke rol speelt het “Forum der Joodse organisaties” hierbij, waarvan u medevoorzitter bent?
Suchowolski-Sluszny: Als Forum proberen we antisemitische uitspraken of incidenten het hoofd te bieden door hiervan aangifte te doen. Antisemitisme werd in het verleden echter al zo vaak door Unia (interfederale overheidsorganisatie in België tegen discriminatie) geseponeerd dat we ook daar weinig vertrouwen meer in hebben.
Welke droeve persoonlijke ervaringen hebt u met antisemitische uitingen? Zo las ik in de pers dat u nooit vrees koesterde, maar nu u de computer opent, ziet u “vreselijke dingen”. En in een ander persbericht wordt u geciteerd over de poging van een jongeman om u in de bus van uw davidster te beroven, waarbij u gewond raakte. Staan deze persoonlijke ervaringen voor een dagelijkse dreiging voor de Joodse gemeenschap in België?
Suchowolski-Sluszny: Het is geen dagelijks fenomeen, maar het komt wel voor dat Joodse mensen worden uitgescholden, hun hoed wordt afgeslagen, kippa wordt afgerukt enz. Het gaat dan om pesterijen. Zo reden er recent twee Palestijnse jongeren (die hier waarschijnlijk asiel hadden aangevraagd) op skateboarden door de Joodse wijk op een Shabbat. Ze droegen een Palestijnse vlag en riepen voortdurend dingen in het Arabisch. Na analyse van wat ze riepen, blijkt dat ze de politie wilden uitdagen en aantonen hoe gemakkelijk het is om te provoceren in de Joodse wijk, want ze werden door niemand tegengehouden. Joodse mensen begrijpen het Arabisch niet, voor hen klinkt het zeer beangstigend gezien de veelvuldige aanslagen in Israël op Joodse burgers. Ook de aanslag op het Joods museum in Brussel zit nog vers in het geheugen.
Uit een recente peiling van de “Action and Protection League” blijkt dat België hoog scoort qua vijandigheid jegens de Joodse staat Israël? Is dat ook uw persoonlijke ervaring, respectievelijk die van het Forum der Joodse organisaties?
Suchowolski-Sluszny: De haatcampagnes tegen de staat Israël van ngo’s, de BDS-beweging, de haatmails en foutieve of op zijn minst suggestieve informatie via de reguliere media, dat allemaal sterkt ons in de overtuiging dat België inderdaad niet de beste leerling van de klas is als het gaat om achter de enige democratie in het Midden-Oosten te staan. Heel wat landen zijn niet naar de Durban-conferentie dit jaar geweest uit protest tegen het antisemitische, antizionistische karakter van deze conferentie. België vond het nodig om toch te gaan. Dus zowel op regeringsvlak als op vlak van de gewone burger is er nog een lange weg te gaan.
En in welke mate slaat deze vijandschap terug op de Joodse gemeenschap in België?
Suchowolski-Sluszny: We zijn steeds alert en gezien onze ervaringen in het verleden en wat zich opnieuw afspeelt in de publieke opinie, zien we de toekomst niet zorgeloos tegemoet. De oude stereotypen en leugens zijn weer helemaal terug. Zie hiervoor de carnavalsstoet van Aalst. We zijn naar het schijnt ook de oorzaak van de huidige pandemie. Er is niet veel veranderd als je even op de sociale media gaat. Dat leg je niet zomaar naast je neer. We weten tot wat het kan leiden. Er is angst bij de Joodse bevolking. Velen hebben familie in Israël en worden bij elke aanslag daar weer opgeschrikt. Aanslagen op Joodse Israëli’s komen nauwelijks hier bij ons in het nieuws. Alleen de reacties van Israël op de voortdurende steekpartijen, vernietiging van oogsten, raketaanvallen vanuit Gaza, die halen het nieuws. Zonder enige duidelijke uitleg waarom, voedt dit weer het antisemitisme ook hier in België. En de cirkel is weer rond.
Voor een toekomst voor de Joodse gemeenschappen in Europa is de waarborging van het fundamentele recht op geloofsvrijheid voor Joodse burgers (inclusief koosjer voedsel/besnijdenis) even belangrijk als de bestrijding van Jodenhaat, luidt een aanbeveling van de Europees Joodse Associatie (EJA) te Brussel. Onderschrijft u deze aanbeveling?
Suchowolski-Sluszny: Natuurlijk! Het verbod op de koosjere slacht is een aanslag op de vrijheid van godsdienstbeleving. Het eerste wat in de jaren dertig werd afgeschaft was de koosjere slacht. Hoe komt dit bij ons binnen, denkt u? En wat zal het volgende zijn? De besnijdenis afschaffen? De Jodenhaat bedreigt ons fysiek, deze wetten bedreigen onze ziel.
U sprak begin september 2021 op het eind van een herdenkingswandeling in Antwerpen voor de slachtoffers van de Holocaust. Hoeveel sympathie, meeleven en steun ontvangt u en de Joodse gemeenschap in het Belgische publieke en private domein?
Suchowolski-Sluszny: Op het moment van zo’n herdenking krijg je veel positieve reacties. Politici houden prachtige speeches, mensen zijn vaak ontroerd. Maar dat gaat snel over hoor. De meesten houden zich er niet mee bezig.
In een ontroerende toespraak van 8 september 2019 ter gelegenheid van de bevrijdingsfeesten in Antwerpen eert u: “Zij die de moed hadden om echt mens te blijven; zij die tijdens de meest donkere en gevaarlijke tijd van onze geschiedenis de Joodse gemeenschap in leven hebben gehouden; zij, die “Rechtvaardige Belgen” hebben niet enkel Joodse mensenlevens gered, maar ook de eer van België.” Staat deze eer, 76 jaar na afloop van de Tweede Wereldoorlog, opnieuw op het spel in België, ja in geheel Europa?
Suchowolski-Sluszny: Die eer staat zeker op het spel, niet alleen in België, maar in heel Europa. Het is onbegrijpelijk dat landen die onder de dictatuur van Nazi-Duitsland hebben geleefd, meegemaakt hebben dat 6.000.000 Joodse landgenoten zijn vermoord, nu opnieuw toelaten dat Joodse mensen worden vernederd en in angst moeten leven. Men gedenkt de aanslag op de Bataclan, wat een heel goede zaak is. Over de Joodse supermarkt die op hetzelfde moment een aanslag te verwerken kreeg, hoor je nauwelijks iets. Holocaustoverlevenden worden in hun appartement in Frankrijk vermoord. Je hoort weinig verontwaardiging. Zodra een Palestijn om het leven komt, hoe vreselijk dat ook is, dan is het wereldnieuws. Joodse mensen die voortdurend met aanslagen moeten leven, dat vindt men niet de moeite waard om te vermelden. Het is ver van het Europese bed. Europa geeft liever steun aan hen die de Joodse staat willen zien verdwijnen en niet rusten tot de laatste Jood is vermoord en het land Israël ‘Judenrein’ zal zijn. Europa waar het ‘never again’ heeft geklonken toen de gruwel van Auschwitz aan het licht kwam, doet weinig om de opflakkerende Jodenhaat een halt toe te roepen. De rechtvaardigen van toen moesten in het grootste geheim mensen in leven proberen te houden. Nu kan men opnieuw niet openlijk Joodse mensen steunen en zeker de staat Israël niet, dat is niet politiek correct.
