Foto Wikipedia
Op 25 mei hield Herta Müller, Nobelprijswinnaar voor Literatuur, in Stockholm tijdens het “October 7 Forum” een indrukwekkende voordracht. Onder de titel “Ik kan mij de wereld zonder Israël niet voorstellen” heeft de Frankfurter Allgemeine (3 juni 2024) de rede afgedrukt.
Die ontroerende titel slaat terug op de slotzin van Müllers bijdrage in de Duitse krant. De schrijfster citeert de wereldberoemde dichter Paul Celan. Na een bezoek aan Israël in 1969 schreef Celan aan de eveneens Joodse dichter Yehuda Amichai: “Beste Jehuda Amichai, laat u mij hier het woord herhalen, dat mij in gesprek met u spontaan over de lippen kwam: Ik kan mij de wereld zonder Israël niet voorstellen; en ik wil ze mij ook niet zonder Israël voorstellen.”
Vandaag de dag wordt nagenoeg uitsluitend gesproken over de oorlog in Gaza. Alsof hij daar begonnen is. Nee, zo weerspreekt Herta Müller dit gangbare verhaal. De oorlog begon niet in Gaza, maar op 7 oktober in Israël. Op Jom Kippur, precies vijftig jaar na de overval van Egypte en Syrië op Israël. “Palestijnse Hamas-terroristen pleegden een onvoorstelbare massamoord in Israël.” Hun macabere jubelkreten klonken door naar Berlijn, tot de huidige woonplaats van de schrijfster. Deze bloeddorst had ze voor onze tijd niet meer voor mogelijk gehouden. Ze herkent er het patroon in van de vernietiging van Joods leven door pogroms. “Een patroon dat de Joden sinds eeuwen kennen.”
Daarom is heel Israël getraumatiseerd, vervolgt Müller, omdat men zich door de stichting van de staat Israël tegen zulke pogroms wilde beschermen. “En zich tot de 7e oktober beschermd waande.” Veelbetekenend voegt ze daaraan toe: “Ofschoon Hamas de staat Israël sinds 1987 op de hals zit.” In het stichtingsdocument van Hamas stond toen al zwart op wit dat de vernietiging van de Joden het doel van Hamas was.
Latere veranderingen in dit Handvest wijzigden doel en wens van Hamas geenszins, beklemtoont Müller: de vernietiging van de Joden en de verwoesting van Israël. Exact dezelfde doeleinden van de Islamitische Republiek Iran. Sinds 1979 is dat staatsdoctrine van het terreurbewind van de ayatollahs. Voor de schrijfster is het evident: spreek je over de terreur van Hamas, dan moet je daarbij eigenlijk ook altijd Iran rekenen. “Want het zijn dezelfde uitgangspunten waarom de grote broer Iran de kleine broer Hamas financiert, bewapent en tot zijn handlanger maakt. Beide zijn genadeloze dictaturen. En men weet, dat alle dictators des te meer radicaliseren, hoe langer zij heersen.”
Müller ziet zowel bij Hamas als de Iraanse mollahs (moslimgeestelijken) een ware obsessie met oorlog. En als het om de uitmoording van de Joden gaat, wordt zelfs de religieuze kloof tussen soennieten en sjiieten gedicht. Alles moet daarvoor wijken. De bevolking wordt bewust in armoede gedompeld en gelijktijdig stijgt de rijkdom van leidende clans binnen Hamas in het onmetelijke. In Qatar moet Ismael Haniye over miljarden beschikken. De verachting van mensen in Gaza is grenzeloos. Voor de bevolking blijft bijna niets over buiten de martelaarsdood. Militair plus religie oefenen een volledige controle uit. Voor afwijkende meningen binnen de Palestijnse politiek is er in Gaza in de waarste zin van het woord geen millimeter ruimte. Met ongelofelijke wreedheid heeft Hamas alle andere politieke stromingen uit de Gazastrook verdrongen. Na de terugtrekking van Israël uit de Gazastrook in 2007 werden de leden van Fatah ter afschrikking van de vijftiende verdieping van een hoogbouw geworpen. Dit strikt feitelijke schrikbeeld van Hamas hield Herta Müller haar gehoor in Stockholm voor. Op dezelfde eerlijke wijze doet ze dat nu opnieuw voor een groot lezerspubliek in Duitsland, in Europa.
Hamas heeft de hele Gazastrook voor zich gekaapt, poneert Müller. “En daar een onaangevochten dictatuur ingesteld. Onaangevochten ja, omdat niemand, die haar ter discussie stelt, lang leeft. In plaats van een sociaal net voor de bevolking heeft Hamas een tunnelnet onder de voetzolen van de Palestijnen aangelegd. Zelfs onder ziekenhuizen, scholen, kleuteropvang, die door de internationale gemeenschap worden gefinancierd. Gaza is één kazerne, een diepe staat van Jodenhaat onder de grond. In Iran wordt wel gezegd: Israël heeft wapens nodig om zijn bevolking te beschermen. En Hamas heeft zijn bevolking nodig om haar wapens te beschermen.”
Juist deze strijdtactiek van Hamas plaatst Israël voor een dilemma: in Gaza kun je civiel niet van militair onderscheiden. “En dat geldt niet slechts voor de gebouwen, maar ook voor het personeel van de gebouwen”, luidt de heldere analyse van Müller. “In die val werd het Israëlische leger bij zijn antwoord op de 7e oktober gedwongen. Niet gelokt, maar gedwongen. Gedwongen zich te verdedigen en zich aan de vernietiging van infrastructuur met alle burgerslachtoffers vandien schuldig te maken. En juist dit onvermijdelijke wilde Hamas en buit het uit. Sindsdien voert Hamas regie over de berichtgeving die de wereld overgaat. De aanblik van leed schokt ons dagelijks. Maar geen oorlogsverslaggever kan in Gaza onafhankelijk werken. Hamas stuurt de selectie van de beelden en orkestreert onze gevoelens. Onze gevoelens zijn haar sterkste wapen tegen Israël. En het gelukt haar zelfs door de keuze van het beeldmateriaal zich als de enige verdediger van de Palestijnen op de voorgrond te plaatsen. Deze cynische calculatie is opgegaan.”
Bij de 7e oktober moet Herta Müller telkens weer aan de massamoorden van de nazi’s denken. Mag, kan dat? “Ik geloof dat men dat zelfs moet doen, omdat Hamas zelf de herinnering aan de Sjoa wilde oproepen. En ze wilde demonstreren dat de staat Israël geen garantie meer is voor het overleven van de Joden. Dat hun staat een waanidee is, die ze niet zal redden.”
Intussen vervult de sympathie voor Hamas bij jonge mensen, bij studenten Herta Müller met ontzetting. Meer dan dertig jaar leefde zij onder een communistische dictatuur in Roemenië. Nooit had zij zich kunnen voorstellen dat in West-Europa de democratie zo ter discussie zou kunnen worden gesteld? Maar nu blijken studenten geen onderscheid meer te kunnen maken tussen democratie en dictatuur. Met dank aan de sociale media. Met dank aan nogal wat academische docenten, haast ik mij daaraan toe te voegen. Treedt er nu een nieuwe verleiding van de massa’s in, de oorzaak voor het onheil in de vorige eeuw, zo vraagt Müller zich af. Met Hamas in de rol van “influencer” en de studenten als “follower”?
Geen enkel vraagteken plaatst de Nobelprijswinnaar bij de intenties van Hamas voor de (nabije) toekomst: “Hamas zet in op een permanente oorlog met Israël. Dat zou de beste garantie voor haar voortbestaan zijn. Bovendien hoopt Hamas, koste wat het kost, Israël internationaal te isoleren. Ik heb de indruk dat de strategie van Hamas en haar ondersteuners ernaar streeft alles wat Israëlisch is, en daarmee ook alles wat Joods is, overal ter wereld onverdragelijk te maken. Hamas wil het antisemitisme als blijvende wereldwijde grondhouding conserveren.”
Feilloos legt Herta Müller de vinger bij alle delegitimeringen van de Joodse staat (niet de enige democratie in het Midden-Oosten, maar een kolonialistische modelstaat). Israël als de eeuwige agressor, waartegen blinde haat en zelfs de wens van zijn vernietiging gerechtvaardigd is. De Nederlandse vertaling én publicatie van deze indringende tijdrede is zeer wenselijk. Een urgente “eyeopener”! Een wereld zonder Israël kunnen en mogen we ons ook niet voorstellen!!
Bas Belder, historicus
