Israël zakt naar een nieuw diplomatiek dieptepunt: 'Een pijnlijke nederlaag bij de VN'

De voorzitter van de Palestijnse Autoriteit, Mahmoud Abbas, en premier Benjamin Netanyahu. Foto Reuters

De Frans-Saoedische conferentie bij de VN eindigde met negen nieuwe landen die het recht van de Palestijnen op een eigen staat erkenden, iets minder dan twee jaar na het dodelijke bloedbad van Hamas op 7 oktober 2023, schrijft Ynet in een analyse.

Wat zich in New York afspeelde was misschien "veel drukte om niets", maar het betekende een gele kaart voor de regering van premier Benjamin Netanyahu . Israël geniet nog steeds de steun van de Amerikaanse president Donald Trump , maar staat voor moeilijke keuzes over hoe te reageren.

Aan het einde van de conferentie kreeg Israël een flinke klap te verduren. Ooit gezien als slachtoffer van Hamas' wreedheden, bevindt Israël zich nu in een hoek, met 153 landen die de Palestijnse onafhankelijkheid erkennen. Decennialange pogingen om die erkenning te voorkomen zijn mislukt, wat een nieuwe diplomatieke realiteit creëert. In de Algemene Vergadering van de VN deze week was het duidelijk: Israël heeft een nieuw dieptepunt op het wereldtoneel bereikt.

Waar de erkenning vroeger vooral kwam van Arabische en niet-gebonden staten, waren het deze keer liberale democratieën – Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië, Spanje en andere – die het voortouw namen. Deze "gelijkgestemde" staten hebben symbolische en morele waarde, en Israël verwacht nu dat zelfs de weinige democratieën die nog standhouden, zoals Finland, Japan en Zuid-Korea, zich uiteindelijk zullen aansluiten.

Onder de diplomatieke tegenslagen van Israël valt Saoedi-Arabië op. Ooit door Israël en Trump geprezen als een spil in de hervorming van het Midden-Oosten, heeft Riyad zich in plaats daarvan aangesloten bij Golfpartners op manieren die Israël isoleren.

De poging om de Hamas-leiding in Doha te vermoorden heeft die perceptie alleen maar versterkt. De Qatarese emir sjeik Tamim bin Hamad al-Thani haalde fel uit naar de VN en veroordeelde de Israëlische acties in zijn hoofdstad als "staatsterrorisme" en beschuldigde Netanyahu ervan zich zowel nu als in de toekomst tegen de vrede te verzetten.

De alliantie van Frankrijk met Saoedi-Arabië bij het bijeenroepen van de conferentie versterkte zowel Parijs als Riyad. Voor president Emmanuel Macron vormde het initiatief ook een tegenwicht tegen de gespannen relaties met Trump over de NAVO, handel en persoonlijke spanningen.

In de nasleep van de erkenningsgolf waarschuwen wereldmachten Israël om geen represailles te nemen door delen van de Westelijke Jordaanoever te annexeren. Dergelijke stappen, waarschuwen ze, zouden worden gezien als opzettelijke provocatie en zouden niet alleen tot veroordelingen kunnen leiden, maar ook tot ingrijpen van de Veiligheidsraad of zelfs het verbreken van de banden.

Trumps steun voor Israël blijft sterk. Bij de VN veroordeelde hij de erkenningsacties als "beloningen voor Hamas" en benadrukte hij dat vrede moet beginnen met de onmiddellijke vrijlating van gijzelaars. Zijn steun is echter niet gegarandeerd. Gezien zijn onvoorspelbaarheid en gevoeligheid voor economische belangen kan Israël het zich niet veroorloven al zijn kaarten op de Trump-regering te zetten.

Foto Reuters

De directe uitdaging voor Israël is om de oorlog in Gaza snel en definitief te beëindigen, met Amerikaanse steun, om de risico's van toenemende isolatie te verkleinen. Langdurige gevechten vergroten de dreiging van boycots, protesten, juridische vervolging in het buitenland en antisemitische incidenten wereldwijd.

Hoewel de erkenning van een Palestijnse staat door negen andere landen geen praktische gevolgen heeft (het verandert niets voor gewone Palestijnen in Ramallah, Nablus of Deir al-Balah), is de symboliek schadelijk voor Israël.

Het was een diplomatieke vernedering om Macron en de Palestijnse gezant in New York applaus te zien krijgen. Die vernedering werd nog eens versterkt door het feit dat Israël er niet in slaagde een alternatieve visie voor de regio te presenteren.

Netanyahu heeft zijn officiële reactie uitgesteld tot na de ontmoeting met Trump, wat de beslissende rol van Washington onderstreept. De episode benadrukt de groeiende afhankelijkheid van Israël van zijn Amerikaanse beschermheer. Zonder Amerikaanse goedkeuring is annexatie onwaarschijnlijk, ondanks geruchten van Netanyahu's coalitie.

Niet alle uitkomsten waren negatief. België verbond zijn erkenning bijvoorbeeld aan de vrijlating van gijzelaars en de ontwapening van Hamas. Andorra stelde vergelijkbare voorwaarden, terwijl Israël Finland, Nieuw-Zeeland en vooral Japan ervan wist te overtuigen zich in te houden.

Duitsland, Italië, Hongarije, Tsjechië en Argentinië verzetten zich eveneens tegen de erkenningspoging, zij het om redenen variërend van historische voorzichtigheid tot politieke tegenstand binnen de EU. Toch plant Frankrijk al een tweede golf van erkenningen, in de hoop Aziatische landen zoals Zuid-Korea en Singapore te werven. Israël zal diplomatiek hard moeten vechten om het momentum te keren.

Mogelijke Israëlische reacties variëren van strafmaatregelen tegen Frankrijk en de Palestijnse Autoriteit tot radicalere opties zoals de volledige ontbinding van de Palestijnse Autoriteit. Het meest waarschijnlijke scenario is echter dat Israël krachtig zal reageren – zowel om verdere erkenningen te voorkomen als om zijn binnenlandse publiek gerust te stellen – zelfs als de daadwerkelijke afschrikkende werking op het diplomatieke toneel is afgenomen.

De regering van Netanyahu heeft ook geprobeerd oppositieleiders in het buitenland te mobiliseren. Minister van Buitenlandse Zaken Gideon Sa'ar heeft met oppositieleden in Australië, Canada en het Verenigd Koninkrijk gesproken en felle kritiek geuit op de erkenningsaanvragen van hun regeringen. Sommigen, zoals het Canadese parlementslid Melissa Lantsman, hebben al petities ingediend waarin de erkenning wordt afgeschilderd als een geschenk aan Hamas.

Voorlopig blijft Israël gehavend, maar niet gebroken. Het applaus voor Macron bij de VN heeft de realiteit ter plaatse misschien niet veranderd, maar het heeft wel Israëls groeiende isolement en de dringende behoefte aan een coherente diplomatieke strategie onderstreept.