Foto via Christenen voor Israël
Alledaags antisemitisme in Nederland. Anders dan in buurland Duitsland is het nauwelijks een publiek thema in ons land. Zijn wij dan beter? Het Nederlands-Joodse gezin van L. en M. S. (namen bij de redactie bekend), met drie kinderen, wonende in Amersfoort, sprak daar openhartig over met Bas Belder van Israel Nieuws.
Hartje Amsterdam, op de Dam, blijken Joodse jongeren niet veilig. Uw oudste zoon ondervond dat recent aan den lijve. Wat gebeurde er precies?
M: Onze zoon stond Poerim 2022 met klasgenoten en Joodse vrienden uit Antwerpen op de Dam te luisteren naar het voorlezen van het Bijbelboek Ester, een gebruik op Poerim. De jongens hadden allen een keppel op en plots werden ze bekogeld met vogelzaad en uitgescholden om hun Joods zijn.
Ze draaiden zich om en ineens was er de vlam in de pan. “Als hyena’s stond een groep om ons heen”, vertelde mijn zoon. Er werden rake klappen uitgedeeld. Onze zoon is samen met een voor hem vreemde man tussen de meute gegaan om het gevecht te stoppen. De sfeer voelde heel benauwend. Ze zijn gauw vertrokken van de Dam uit angst dat de dreigende, filmende jongeren achter hen aan zouden komen. De meiden waren in tranen uiteraard. Ze zijn, vol van de adrenaline, snel op de loop gegaan. Er is vanzelfsprekend melding gedaan bij het Centrum Informatie Documentatie Israël (CIDI). Zij zijn hier erg van geschrokken, mede omdat het minderjarigen betreft.
Momenteel gaat hij weer met genoegen naar school op het Maimonides in Amsterdam. Die keuze gebeurde noodgedwongen door aanhoudende pesterijen op een andere middelbare school. Welke gebeurtenissen noopten u als ouders hem van deze school af te halen?
L. en M.: Onze zoon zat tot de derde klas op een openbaar lyceum te Amersfoort - die aangeeft pestvrij te zijn – en daar ontving hij Holocaust-gerelateerde opmerkingen met walgelijke beelden van een klasgenoot. Na contact met de vader, leek dit probleem te zijn ondervangen.
Later in het jaar kwam de Holocaust ter sprake tijdens de geschiedenisles. Bij de vertoning van nazi-spotprenten over Joden keken klasgenoten nadrukkelijk achterom naar onze zoon. Leerlingen brachten hem ook in de gang de Hitlergroet. Weer later, tijdens de sneeuw in de winter, werd op het plein door een groep leerlingen geroepen: “Op die Jood!” Daarna werd onze zoon met sneeuwballen bekogeld, twee dagen achter elkaar. Dit was terug te zien op camerabeelden van school.
Als oplossing kozen de mentor en coördinator voor een confronterende aanpak, waarbij een van de aanstichters en ons kind samen werden gezet. Hij werd hiermee uit het niets geconfronteerd en wilde dit juist absoluut niet. Gevolg was dat hij opnieuw te grazen werd genomen en werd uitgescholden voor ‘k-jood’.
Wij hebben het CIDI om raad gevraagd. CIDI gaf het advies om docenten een training te geven vanuit de Stichting School en Veiligheid, maar dit werd tweemaal door de school afgeslagen. Argument hiervoor was dat de focus dient te liggen op de leerling en niet op de docent. CIDI heeft de school daaropvolgend opgenomen in de eigen antisemitismemonitor.
Bij het fietsenhok werd onze oudste zoon uitgescholden en zelfs kinderen uit hogere klassen wisten precies wie hij was en dat hij joods is. “Hij is joods”, hoorde hij dan op de gang uit fluisterende monden van jaren oudere kinderen.
Bij een schooluitje van bovengenoemde school naar kamp Vught werd geroepen: “We hebben snoep gekocht, we gaan morgen naar de Joden.” Vanuit de docenten was er geen gedegen voorbereiding op het uitje en volgde geen reactie op de opmerkingen. Vanwege al deze incidenten en het uitblijven van een gepaste aanpak door school is onze zoon van deze school gegaan. Het voelde te onveilig…
Ik begrijp dat uw oudste zoon na zijn eindexamen naar Israël vertrekt. Hoe kijkt u als ouders tegen zijn besluit aan?
L. en M. S.: Dit is zeker iets dat onze zoon al jaren wil. Echter, wat hem is overkomen, het groeiende antisemitisme weegt absoluut mee in zijn keuze om weg te gaan uit Nederland. Daar kan hij zijn wie hij is zonder zich een bedreigde minderheid te voelen.
Treurig genoeg is er alweer jaren sprake van de ‘normalisering’ van antisemitisme in Europa, Nederland niet uitgezonderd. Wat maakt u daar als ouders in het dagelijks leven zelf van mee?
L. en M.: Het meest opvallend is de bewaking van het Maimonides. Er is natuurlijk geen antisemitisme binnen de muren van de Joodse school, maar men is zich heel bewust van het antisemitisme buiten de school door de aanwezigheid van camera’s, veiligheidssluis, bewaking van de school en marechaussee met machinegeweren die permanent aanwezig is. De overheid voorziet daar alleen in als de dreiging reëel is. Natuurlijk zijn we blij met die veiligheidsmaatregelen en met een overheid die daar alert op is. Maar het is bizar dat het noodzakelijk is en de dreiging wordt geaccepteerd en normaal wordt gevonden in ons vrije Nederland.
Naast bovenstaande worden wij en/of onze kinderen geregeld nageroepen en uitgescholden wanneer we herkenbaar Joods over straat lopen. Meestal is het anoniem op een afstand in de stad of vanuit een auto die voorbijrijdt. Er wordt dan getoeterd, een middelvinger opgestoken of dingen geroepen als ‘k-jood’ of ‘Joden moet je doden’.
Zodra er reacties van Israël op aanslagen van terroristen in de media verschijnen, merk je een stijging van het aantal negatieve bejegeningen die je krijgt. ‘Free Palestine’ hoor je dan veel. Bij dit gedrag is twee derde van allochtone, veelal Marokkaanse afkomst betrokken en gebeurt een derde door blanke linkse (of) asociale Nederlanders.
L.S: Specifiek heb ik in de trein een confrontatie gehad met twee Marokkaanse jongens, leeftijd 16-18. Ze richtten zich tot mij en zeiden dat ik voor me moest kijken. En spraken me aan dat ik gek was. Uiteindelijk kwam het eruit en stonden ze in de trein te schelden. Ik werd uitgemaakt voor ‘k-jood’. Ik was er klaar mee en heb me laten verleiden terug te schelden en dat ze maar moesten komen. Daarop liepen ze weg. Het is natuurlijk vervelend om zo bejegend te worden, maar minstens zo schokkend is het dat geen van de medepassagiers reageerde.
Ooit liepen we uit de synagoge terug naar huis en vanuit de speeltuin tegenover onze woning werd geroepen, ‘Hamas, Joden aan het gas’. Door drie Marokkanen, leeftijd 16-18. Ik had mijn toen jonge zoontje bij me die erg geïntimideerd was. Ik wilde hem laten zien dat we ons niet laten intimideren en ging naar de jongens toe om te zeggen dat ik hier niet van gediend was. Ze ontkenden eerst. Maar direct deden ze bivakmutsen over hun hoofd en ontspon zich een warrig gesprek over Joden en Wilders en dergelijke. Ook toen ik op een gegeven moment wegliep, werd er nog geroepen en vuurwerk gegooid.
Afgelopen zomer liep mijn zoon met een vriend (beiden met keppel) op Shabbat buiten langs een andere speeltuin. Ze waren uitgescholden door een groep van zo’n 8-10 buitenlandse jongeren, jongens en meisjes, leeftijd 16-18. Ze hebben niet gereageerd en zijn doorgelopen omdat ze geen zin in ruzie hadden. Ze dachten dat het aandacht vragen was van die jongeren.
Los van mijn zoon en die vriend van hem liep ik later die dag met m’n hondje langs dezelfde speeltuin. Ook ik werd nageroepen met het bekende ‘k-jood’. Ik liep terug en vroeg wie er had geroepen. Eerst werd er, zoals altijd, ontkend. Vervolgens zei ik dat ik niet gek was en het wel degelijk had gehoord. Ik zei dat het onbeschoft is om iemand na te roepen en uit te schelden. Het is respectloos, ik had hun vader kunnen zijn. Ik zei dat ze het ook niet fijn zouden vinden als hun ouders zouden worden uitgescholden.
Ik heb ze meteen ook gezegd dat ik als Jood hier in Nederland woon en niet in Israël en dat ik net als zij niets met het conflict daar te maken heb. Uit het gesprek bleek dat ze de boel niet erg op een rijtje hadden. Ze hadden het over Israël en Libanon, totdat iemand werd verbeterd en er Palestijnen van maakte. Ze wilden het gesprek afkappen en wilden dat ik weg zou gaan door te zeggen: “Je hebt je punt gemaakt toch?!” Ik zei dat ik hoopte dat mijn punt duidelijk was en dat ik dus ook een volgende keer niet nagescholden wens te worden. Vervolgens ging ik weg. En werd gelukkig niet alsnog gescholden.
In mei vorig jaar werd ik nageroepen door een stuk of vijf Marokkaanse jongens, leeftijd 9-13 jaar. Twee straten van ons huis. Ze riepen ‘Free Palestine’. Ik liep naar ze toe om te vragen wat ze deden. Weer werd ontkend dat ze hadden geroepen. Toen kwam het eruit, dat ze wel hadden geroepen en dat ze op het nieuws hadden gezien wat Israël met de Palestijnen doet. Ik ben er niet inhoudelijk op ingegaan, maar heb gezegd dat ik daar zelf niks mee te maken heb, net zo min als zij en dat ik dus niet nageroepen wil worden. Ik liep weg en werd op afstand gevolgd en vervolgens toch nog nageroepen.
Ik heb het gelaten en dacht dat dit hopeloos was. Een aantal maanden later stonden twee van de jongens bij m’n voordeur. Ik kwam naar ze toe. De oudste zei: “Meneer, twee dingen. Uw sleutel zit nog in de voordeur en we willen sorry zeggen voor dat we u hebben uitgescholden.” Ik heb ze hartelijk bedankt en gezegd dat ik het zeer waardeerde.
Later sprak ik de moeder van deze jongens. Zij heeft me verteld dat ze uit eigen initiatief excuus hebben gemaakt nadat zij ze had verteld over de toenadering die er is tussen Marokko en Israël. De moeder had ze ook gezegd dat ze evenmin uitgescholden wil worden om haar hoofddoek en dat iedereen ongestoord moet kunnen zijn wie ze zijn.
Welke ervaringen hebben uw jongere kinderen?
L. en M.: Ook zij zijn erbij wanneer we bijvoorbeeld na een synagogedienst naar huis lopen en er een raampje opengedraaid wordt en er gescholden wordt. Op hun (niet-Joodse) middelbare school gaat het goed gelukkig en kunnen ze openlijk Joods zijn.
Koestert u in deze situatie van ‘normalisering’ van Jodenhaat nog enige verwachting van actieve bijstand contra het antisemitisme van de Nederlandse samenleving in haar geheel?
L. en M.: Een keppel lijkt een uitnodiging tot uitschelden. Schelden neemt toe als Israël negatief in de media komt. De samenleving polariseert. Dat werkt twee kanten op. Enerzijds meer van de bovengenoemde confrontaties, anderzijds ook positieve discriminatie.
M.: Als L. ’s morgens in de trein zit en een deel van zijn ochtendgebed doet, krijgt hij positieve reacties als ‘shalom!’ of zelfs een kus op z’n gebedenboek. Ook kwam laatst een jongen van een jaar of 20 naar hem toe. Hij zei: “Meneer, ik ben trots op u dat u openlijk uw keppel draagt. G’d houdt van u!” Je hebt daar ook niet om gevraagd, maar het is heel hartelijk. Zal wel te maken hebben met de regio, Amersfoort-Ede-Wageningen, door de Bijbelbelt waar men nog religieus leeft en vaak positief ten opzichte van Joden en Israël staat.
Nog enige verwachting van de Nederlandse media?
L. en M.: De Nederlandse media zijn, op het Reformatorisch Dagblad na, niet objectief naar Israël toe. Vooral de korte berichtgeving en headlines zijn suggestief. Er is meestal sprake van twijfel als het gaat om de dader. Dat is altijd een vermeende terrorist, vrijheidsstrijder, verdachte van een misdrijf, terwijl degene die hem heeft uitgeschakeld bekend wordt gemaakt als soldaat, orthodoxe Jood.
De terminologie die gehanteerd wordt in de media over Israël is ook verre van objectief. Bezet gebied in plaats van betwist gebied, Palestina: is dat een land? Westelijke Jordaanoever: hoe breed is de Jordaan, hoe breed is de oever, zo breed als Judea en Samaria?
Positief nieuws is geen of ondergeschikt nieuws, dat is duidelijk. Maar de negativiteit en de nadruk op Israël in de media is disproportioneel ten opzichte van andere landen. Dat op zich al vraagt om een verklaring. Waarom wil men dat zo graag vertellen en de lezer negatief beïnvloeden? Daar gaat een politiek en/of antisemitisch beleid achter schuil.
De term apartheid wordt veel gebruikt of gesuggereerd in relatie tot Israël. Nooit wordt helder gemaakt dat de moslims/Arabieren in Israël gelijke rechten hebben als alle Israëliërs. Nooit wordt duidelijk gemaakt dat de gebieden onder de Palestijnse Autoriteit hun eigen beleid voeren. Nooit hoor je dat Israël de hekken heeft gemaakt om terreur buiten te houden. Idem dat als Israël de wapens laat vallen, er geen Israël meer bestaat en dat als Palestijnen hun wapens laten vallen, er vrede is.
Lees je soms in de pers dat als het Israëlische leger daar niet handhaaft je een situatie krijgt als in Gaza, waar Joden niet kunnen komen en een terreurbeweging de scepter zwaait wat voor alle andersdenkenden, anders geaarden, anders gelovenden en vrouwen, laten we het voorzichtig zeggen, ‘beperkend’ is en meer apartheid creëert dan Israël aan de grens?
Wat kan de lokale politiek doen aan de bestrijding van Jodenhaat?
L. en M.: De lokale politiek zou bekendheid met verschillende bevolkingsgroepen kunnen bevorderen. Onbekend maakt onbemind. Punt is dat antiracisme helaas niet betekent: anti-Jodenhaat. We worden het meest uitgescholden door minderheden namelijk.
En bijstand voor de Joodse gemeenschap uit de nationale politiek?
L. en M.: Eindelijk een stevig beleid op de toelating van vluchtelingen of immigranten. Laat nieuwe Nederlanders onderschrijven dat ze zich neerleggen bij onze maatschappij. Dat we hier geen homo’s van de daken gooien, dat hier al minstens 400 jaar Joden wonen die hier op eigen initiatief een leven hebben opgebouwd en hebben bijgedragen aan het vrije land dat we nu hebben. Laten er ook consequenties zijn voor mensen die de fout ingaan en onze maatschappij ondermijnen. Zonder pardon terug naar het land van herkomst. Je kunt wat je hier hebt opgebouwd niet te grabbel gooien.
Verder zouden 4 en 5 mei benadrukt moeten worden. Laat zien wat uitsluiting doet. Laat zien wat vrijheid betekent. Dat doe je niet door één keer in de vijf jaar een vrije dag te hebben, dat laat eerder zien dat je vrijheid helemaal niet op waarde schat.
Zorg dat schoolboeken de Holocaust uitlichten en niet alleen één lesje voor diegene die toevallig geschiedenis in het pakket heeft. Zorg dat het ontstaan van Israël en de politiek ten aanzien van de Palestijnen en de rest van het Midden-Oosten objectief wordt gebracht bij maatschappijleer en in de schoolboeken.
Onze algemene oproep luidt kortom: Zorg voor tolerantie, maar niet voor intolerante mensen. Koester onze vrijheid. Zorg voor objectiviteit ten aanzien van Israël in leerstof en media. Zorg voor interactie tussen minderheden. Ga de lessen van de Holocaust niet uit de weg. Wees proportioneel in de berichtgeving over Israël.
Op welke wijze reageert de Joodse gemeenschap in Nederland in haar geheel op de heersende Jodenhaat? Discussies? Tegenacties?
M.: Er is een meldpunt antisemitisme bij het CIDI en er is een coördinator antisemitisme-bestrijding. Verder worden synagogen, musea en bijeenkomsten beveiligd. Er is een Joodse beveiligingsorganisatie Bij Leven En Welzijn. Soms is er een solidariteitsactie ten aanzien van Israël in de vorm van een demonstratie. Leo zit in het bestuur van de Vrienden van Synagoge Amersfoort om de banden tussen Joodse en niet-Joodse Amersfoorters te vergroten. Hij geeft regelmatig interviews aan leerlingen van middelbaar en hoger onderwijs in de synagoge en rondleidingen aan schoolklassen die daar behoefte aan hebben.
In de levendige Duitse discussie over de bestrijding van Jodenhaat wordt onderstreept dat die zich vooral richt tegen de Joodse staat, tegen Israël, is dat ook uw persoonlijke ervaring?
L. en M.: Ja, Jodenhaat uit zich in antizionisme. Het feit dat antizionisten zich richten tegen lokale joden maakt duidelijk dat het een synoniem is. Tijdens de kruistochten waren we de moordenaars van Jezus, in de middeleeuwen de veroorzakers van de pest, vervolgens hadden we het verkeerde ras en nu zijn we zionisten. Het maakt allemaal niet uit, het is allemaal antisemitisme.
Er wordt niet geleerd over de Holocaust, omdat men zich niet wil identificeren met zwakke Joden die werden vermoord. Men wil zich identificeren met zwakke Palestijnen die door Joden worden vermoord. Deze redenatie raakt kant nog wal, maar zij leeft wel.
Bas Belder, historicus
Comments