Na de terugkeer van de gijzelaars blijven veel details over het staakt-het-vuren onopgelost, schrijft Itamar Eichner in Ynet

IDF-stafchef Eyal Zamir in Gaza met troepen op vrijdag. Foto IDF

Het Israëlische publiek concentreert zich tegenwoordig natuurlijk op één aspect van de overeenkomst tussen Israël en Hamas : de teruggave van de gijzelaars die nog steeds door Hamas worden vastgehouden , wat naar verwachting meteen aan het begin zal plaatsvinden, schrijft Itamar Eichner in Ynet.

Maar na de eerste fase zijn veel details van de overeenkomst nog steeds onopgelost – en alleen een duidelijke Amerikaanse garantie dat de gevechten niet zullen hervatten, lijkt het proces zonder hen te hebben kunnen starten.

Ten eerste de kwestie van het lokaliseren van de gedode gijzelaars: Omdat Hamas zei de verblijfplaats van negen van de gijzelaars niet te kennen, werd besloten een internationale troepenmacht te vormen, bestaande uit Israël, de Verenigde Staten, Qatar, Egypte en Turkije, die met de hulp van het Rode Kruis zal proberen alle stoffelijke overschotten te vinden. Deze troepenmacht zou informatie ter plaatse moeten controleren, onder het puin moeten zoeken, teams moeten sturen en monsters moeten nemen. Dit kan nog jaren duren. Dit mechanisme moet blijkbaar nog worden geformaliseerd, evenals de gevolgen van haar acties. Ook in Israël bestaat de vrees dat er mensen zijn van wie de begraafplaatsen nooit zullen worden gevonden.

"Binnen 72 uur zal Hamas alle informatie die het heeft over overleden gijzelaars delen via het informatie-uitwisselingsmechanisme", aldus het overeenkomstdocument. "Er zal een mechanisme voor informatie-uitwisseling tussen beide partijen worden opgezet via de bemiddelaars en het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC). Dit mechanisme zal informatie uitwisselen over levende of gedode gijzelaars die nog in leven zijn en die niet zijn geïdentificeerd of teruggekeerd. Het mechanisme zal ervoor zorgen dat alle lichamen worden geïdentificeerd en volledig worden teruggebracht. Hamas zal zich tot het uiterste inspannen om zijn verplichtingen zo snel mogelijk na te komen."

Dan is er nog de veiligheidskwestie, en een groot vraagteken eromheen: hoe zorg je ervoor dat Hamas daadwerkelijk zijn wapens inlevert? De bemiddelaars in de deal – voornamelijk Qatar, Turkije en Egypte – zouden ervoor moeten zorgen dat de terroristische organisatie dat ook daadwerkelijk doet – maar Israël moet erbij betrokken zijn om te voorkomen dat Hamas vals speelt.

De basisveronderstelling is dat de terroristische organisatie uiteraard vals zal spelen en niet al haar wapens zal inleveren. Ze kan bijvoorbeeld zware wapens en misschien wat lichte wapens inleveren, maar zeker niet "het laatste geweer, het laatste pistool, de laatste granaten, de laatste RPG-lanceerinrichtingen", enzovoort. Deze kwestie staat niet in het akkoorddocument – ​​en wordt mogelijk uitgesteld tot "de dag erna".

Als Hamas niet volledig ontwapend is, en gezien het feit dat het nog steeds populair is onder veel Palestijnen, betekent dit dat het nog steeds een enorme invloed zal hebben op het bestuur in de Gazastrook – en misschien ooit opnieuw een machtsovername zal bewerkstelligen. De overeenkomst zal moeten voldoen aan de Israëlische veiligheidseisen en ervoor moeten zorgen dat Hamas uit de machtsmechanismen wordt verwijderd; anders zal het – in dat opzicht – een mislukking zijn.

Ondertekende wapenstilstandsovereenkomst. Foto GPO

Het controlemechanisme in Gaza is eigenlijk een andere belangrijke onbekende factor: de Amerikaanse president Donald Trump zou de "Vredesraad" moeten oprichten en er mensen voor benoemen. Tot nu toe heeft hij alleen de voormalige Britse premier Tony Blair benoemd.

De president zal leiders uit moslim- en Arabische landen moeten benoemen, mogelijk leden van de Wereldbank en de Europese Unie, actoren met geld die kunnen bijdragen aan het wederopbouwproject van Gaza. Deze raad, onder leiding van Blair, zou uiteindelijk het commando over de gebieden in Gaza moeten overnemen en ervoor moeten zorgen dat Hamas daar niet aanwezig is – maar dit proces staat nog in de kinderschoenen en de details ervan zijn nog niet definitief vastgesteld.

Naast de raad is er ook de pan-Arabische troepenmacht die in de Gazastrook zal worden ingezet; er is sprake van deelname van Indonesië en het sturen van troepen, samen met de Verenigde Arabische Emiraten en andere landen, mogelijk ook Saoedi-Arabië. Dit zal volledig met Israël moeten worden gecoördineerd: hoe betreden die legers het gebied en nemen ze de verantwoordelijkheid ervoor, volgens welke regels van betrokkenheid opereren ze en hoe coördineren ze met de IDF zodat er geen vuurgevechten tussen de partijen plaatsvinden totdat de terugtrekking is voltooid? Dit is een uiterst gevoelige gebeurtenis, dus Trump zal deze moeten blijven managen – maar het is onduidelijk hoe ver de Amerikaanse inzet in deze kwestie zal gaan.

De IDF blijft op dit moment in Gaza, maar zal de terugtrekking naar de perimeter voltooien, afhankelijk van de voortgang van de overeenkomst. De details van de initiële terugtrekking in ruil voor de vrijlating van de gijzelaars zijn al overeengekomen, en het lijkt erop dat de IDF buiten de stadscentra zal blijven, maar toekomstige terugtrekkingen zouden afhankelijk moeten zijn van de naleving van Hamas' deel van de overeenkomst. En omdat de terroristische organisatie alleen met de overeenkomst instemde in het licht van duidelijke Amerikaanse garanties aan Qatar en Turkije dat Israël het vuur niet zou hervatten, is het onduidelijk wat er zal gebeuren als er later meningsverschillen tussen de partijen ontstaan. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als de Arabische staten verklaren dat Hamas ontwapend is, maar Israël die bevinding niet accepteert?

Een andere grote onopgeloste uitdaging is de wederopbouw van Gaza, waar de meeste gebouwen bijna volledig verwoest zijn: Trump spreekt over tientallen miljarden dollars die in de Gazastrook geïnvesteerd moeten worden – geld dat ook enorme winsten voor investeerders zou moeten opleveren, om het project aantrekkelijk te maken. Maar hoe kan ervoor gezorgd worden dat, in tegenstelling tot voorheen, het geld niet naar Hamas gaat en gebruikt wordt voor de bouw van terroristische infrastructuur?

In Gaza liggen al talloze explosieven verspreid en zijn er talloze tunnels aangelegd. Bovendien zullen veel inwoners van Gaza tijdens de wederopbouw – en sinds het plan voor "verplaatsing" is geschrapt – geen plek meer hebben om te wonen en nog lange tijd in tenten moeten blijven wonen, omdat een groot deel van de Gazastrook onbewoonbaar is.

Het voortduren van deze situatie zou een kruitvat kunnen worden dat elk moment kan ontploffen en de hele situatie kan verwoesten. De wederopbouw van deze gebieden is daarom een ​​bijzonder complexe internationale taak die snel moet gebeuren en de betrokkenheid van een aantal landen vereist – waarvan sommige zelfs vijandig staan ​​tegenover Israël.

De economische belangen bij de wederopbouw van Gaza zijn eveneens een grote onbekende: onder andere de familie Trump is erbij betrokken, waaronder schoonzoon Jared Kushner, evenals de familie Erdogan en de heersers van de Golfstaten. Binnen de regering circuleert al enige tijd een "Riviera"-plan voor Gaza, en minister van Financiën Bezalel Smotrich beweert dat er gesprekken gaande zijn met Amerikanen om Israël een deel te laten ontvangen, omdat Gaza een "vastgoedbonanza" zou kunnen worden. Dit alles roept vragen op over de werkelijke doelstellingen van sommige betrokkenen bij de regeling, en of Israël er op de een of andere manier economisch voordeel uit zal halen.

Een andere vraag die naar voren komt in de overeenkomst, zijn de betrekkingen tussen Israël en Turkije, die sinds 7 oktober een nieuw dieptepunt hebben bereikt na een periode van toenadering. Turkije kan nu humanitaire hulp via Israël naar Gaza brengen, en er is potentieel voor verzoening tussen beide partijen – aangezien Ankara een logistiek knooppunt in Ashdod zou moeten opzetten om goederen in de haven te ontvangen en naar Gaza te sturen. Dit zou Turkije veel invloed geven en onderhandelingsmacht ten opzichte van Israël creëren, en het zal waarschijnlijk ook leiden tot opheffing van de Turkse handelsboycot en hervatting van de vluchten van Turkish Airlines.

Een paar weken geleden ontmoette Trumps zoon Donald Trump jr. Erdogans schoonzoon, de hooggeplaatste Turkse politicus Berat Albayrak. De Turkse oppositie beweerde dat de twee tijdens die ontmoeting een "deal" hadden gesloten die zou resulteren in Turkse betrokkenheid bij humanitaire hulp en de wederopbouw van Gaza, en in ruil daarvoor Hamas ertoe zou brengen de overeenkomst te ondertekenen. Als dat klopt, is het waarschijnlijk dat Turkije nu compensatie verwacht.

En bovenal staat waarschijnlijk de kwestie van normalisatie – hetzelfde proces dat Hamas probeerde te dwarsbomen met de aanslag van 7 oktober, en dat nu met volle kracht zou kunnen worden hervat. De toespraak van de Indonesische president Prabowo Subianto bij de Algemene Vergadering van de VN was misschien een voorbode van wat komen gaat, maar het is nog steeds onduidelijk wanneer Trump de Abraham-akkoorden weer op gang zal brengen. Het is ook onduidelijk of Israël daartoe bereid zal zijn in een verkiezingsjaar, en hoe ver het zal gaan met beloften van een Palestijnse staat als onderdeel van een mogelijke overeenkomst met bijvoorbeeld Saoedi-Arabië.