Tekenen van spanning vanwege wat de anti-Hamas-protesten in Gaza voor Israël betekenen

Degenen die naar de protesten zijn gegaan worden al beschuldigt van 'agenten' van Israël of de Palestijnse Autoriteit te ziijn door Hamas. Foto screenshot

Bij een foto van een groot protest in Israël – roze rook kringelt uit het midden van de menigte – publiceerde TRT Global, algemeen beschouwd als een spreekbuis van de Turkse regering, woensdag de volgende kop: “Israël is nu een verdeeld land op de rand van de afgrond: voormalig Knesset-lid", schrijft Herb Keinon in de Jerusalem Post.

De kop zou moeten dienen als een waarschuwend verhaal – niet omdat Israël daadwerkelijk op de rand van de afgrond staat (hoewel dat misschien was wat de schrijver van de kop hoopte), maar als een herinnering om niet te snel conclusies te trekken over de impact van protesten in andermans achtertuin.

Bijvoorbeeld, keer op keer, toen er grote demonstraties uitbraken in Iran – demonstraties die gewelddadig werden – waren sommigen er snel bij om te verkondigen dat het regime op het punt stond te vallen. Toch staat het regime van de ayatollahs nog steeds overeind. De moraal: vaak, wanneer we deze ontwikkelingen volgen – hopend op een bepaalde uitkomst – zien we wat we willen zien en negeren we de rest.

Dat alles is het waard om in gedachten te houden als we enkele werkelijk verbazingwekkende ontwikkelingen in Gaza deze week beschouwen. Niet de gerichte moord op meer Hamas-leiders, maar de demonstraties die dinsdag uitbraken en woensdag en donderdag doorgingen. Het is misschien verleidelijk om hiernaar te kijken en te zeggen dat ze een teken zijn dat Hamas op de rand van de afgrond staat. Maar dat kan ook wishful thinking zijn – niet anders dan die TRT-kop.

Toch vertegenwoordigen deze protesten – hun omvang, het feit dat ze op verschillende plekken in de Gazastrook plaatsvonden en langer dan een dag duurden – iets nieuws en anders, iets wat nog niet eerder is gezien: de grootste anti-Hamas-protesten die ooit in de Gazastrook zijn gehouden.

Screenshot

En dat is niet de enige verandering die Gaza de afgelopen week heeft meegemaakt. Donderdag verlieten naar verluidt zo'n 200 inwoners van Gaza de kustenclave voor medische zorg elders; woensdag waren er berichten over een pilotprogramma dat de komende dagen 100 inwoners van Gaza naar Indonesië zou brengen om in de bouw te werken.

Bovendien meldden Israëlische media dat sinds het begin van de oorlog in Gaza zo'n 35.000 mensen het gebied hebben verlaten – niet gedwongen, maar vrijwillig. Minister van Energie en Infrastructuur Eli Cohen zei tijdens een interview met Army Radio dat de cijfers van de overheid de werkelijke aantallen dichter bij de 70.000-80.000 plaatsen.

Uit een opiniepeiling van Gallup International, die tussen 2 en 13 maart werd gehouden onder 532 inwoners van Gaza die ouder zijn dan 18 jaar en die in permanente woningen, opvangcentra en tentenkampen wonen, bleek dat 52% van de ondervraagden Gaza zou verlaten als ze de kans zouden krijgen – 38% tijdelijk en 14% permanent.

Beide fenomenen dagen twee lang bestaande aannames over Gaza uit: dat de mensen zich nooit tegen Hamas zullen keren en dat ze nooit zullen vertrekken. Toch lijkt er iets te gebeuren, en het kan nog blijken dat geen van beide axioma's waar is.

Wat is de cruciale vraag waarmee Israël wordt geconfronteerd?

Een kritische vraag is hoe Israël op beide fenomenen moet reageren. Wat moet het doen? Wat betreft het tweede fenomeen – inwoners van Gaza die geïnteresseerd zijn om permanent of tijdelijk te vertrekken – keurde het kabinet zaterdagavond de oprichting goed van een “vrijwillige migratieadministratie voor inwoners van Gaza die geïnteresseerd zijn in verhuizing naar derde landen.”

Volgens een verklaring van minister van Defensie Israel Katz zal dit orgaan, dat onder het ministerie van Defensie zal vallen, “onder Israëlisch en internationaal recht opereren, in overeenstemming met de visie van de Amerikaanse president Donald Trump.” Trump pleitte vorige maand voor de massale verplaatsing van inwoners van Gaza en een Amerikaanse overname van het gebied.

Het nieuwe orgaan moet “veilige en gecontroleerde verplaatsingen voorbereiden en faciliteren, inclusief het beveiligen van de verplaatsingen, het creëren van aangewezen voetgangersroutes bij de grensovergangen van Gaza en het opzetten van infrastructuur voor land-, zee- en luchtreizen naar bestemmingslanden.”

Volgens een rapport van Channel 12 op zondag hebben meer dan 1.000 inwoners van Gaza de regio deze maand al verlaten, en nog eens 600 zouden dat tegen het einde van de week doen. Inwoners van Gaza die medische zorg in het buitenland nodig hebben, mochten tot nu toe met één familielid vertrekken, maar nu – volgens het rapport – mogen ze met hun hele gezin vertrekken.

Daarnaast zijn het de Gazanen met een dubbele nationaliteit of visa in derde landen die vertrekken. Volgens het rapport worden de emigranten naar een ontmoetingspunt gebracht vanwaar ze naar Kerem Shalom worden gebracht, waar ze een Shin Bet (Israel Security Agency) veiligheidscontrole ondergaan.

Daarna worden ze óf naar de grensovergang Rafah naar Egypte gebracht, óf naar de Allenbybrug naar Jordanië, óf naar het vliegveld van Ramon voor vluchten naar het buitenland.

Met andere woorden: Israël is actief betrokken bij de verplaatsing van Gaza.

ALS het echter om demonstraties en protesten gaat, is de situatie anders – of, zoals het gezond verstand zou dicteren, zou dat in ieder geval zo moeten zijn.

Nu Hamas degenen die naar de protesten zijn gegaan al beschuldigt van "agenten" van Israël of de Palestijnse Autoriteit, is het duidelijk dat elke publieke omarming van de protesten door Israël alleen maar averechts zou werken. Toch heeft dat de hoogste Israëlische functionarissen er niet van weerhouden om de protesten te bespreken.

Zo spoorde Katz de inwoners van Gaza in een video met Arabische ondertiteling op woensdag aan om het voorbeeld te volgen van de demonstranten uit Beit Lahiya, waar de protesten dinsdagavond ontstonden, en “de verwijdering van Hamas uit Gaza en de onmiddellijke vrijlating van alle Israëlische gijzelaars te eisen. Dit is de enige manier om de oorlog te stoppen.”

Premier Benjamin Netanyahu sprak woensdag ook over de protesten van het Knesset-plenum, en zei dat deze demonstraties zijn beleid rechtvaardigen. "De afgelopen dagen hebben we iets gezien wat we nog nooit eerder hebben gezien - openlijke protesten in de Gazastrook tegen het Hamas-bewind," zei hij, en voegde eraan toe: "dit laat zien dat ons beleid werkt."

Na meer dan 16 maanden vechten, is de vraag die gesteld moet worden: waarom nu? Toegegeven, er waren wat sporadische demonstraties eerder tijdens de oorlog, maar niets zo groot of aanhoudend, en niets dat echt aanhang kreeg.

Eén van de redenen die wordt aangevoerd, heeft te maken met het einde van het huidige staakt-het-vuren. Volgens deze theorie kregen de inwoners van Gaza die terugkeerden naar wat er nog over was van hun huizen toen het staakt-het-vuren op 19 januari van kracht werd, een voorproefje van de rust — en nu Israël opnieuw is begonnen met aanvallen in Gaza en mensen heeft gewaarschuwd hun huizen te verlaten, willen ze niet opnieuw meemaken wat ze al hebben doorstaan ​​sinds 7 oktober.

Dalia Ziada, een Egyptische auteur en senior fellow bij het Jerusalem Center for Security and Foreign Affairs, plaatste dinsdag op X dat soortgelijke protesten al vele malen eerder hebben plaatsgevonden, maar dat deze altijd “onderbelicht zijn gebleven in de media en snel onderdrukt zijn door de bruut machtige Hamas en zijn regionale financiers.”

Deze keer, zei ze, is de situatie anders om drie redenen: “Hamas is eenzaam en verwoest; de bevooroordeelde, door Qatar gesponsorde media heeft haar geloofwaardigheid en vermogen om de waarheid te manipuleren al verloren; de mensen in Gaza hebben de barrières van angst doorbroken nadat ze niets meer te verliezen hadden.”

De stemmen die uit de protesten komen – waar borden staan ​​met “Weg, weg, weg! Hamas, wegwezen”, “We willen leven” en “Het bloed van onze kinderen is niet goedkoop” – bevestigen dit en wijzen op een groeiende bereidheid onder Gazanen om ongenoegen te uiten over Hamas, ondanks de mogelijke risico’s. Hamas heeft een goed gedocumenteerde geschiedenis van het gewelddadig onderdrukken van afwijkende meningen, dus het feit dat mensen nog steeds de straat op gaan, suggereert een gevoel dat er weinig meer te verliezen is.

Eén demonstrant, geïdentificeerd als Ammar Hassan, werd op PBS geciteerd als zeggende: "We zijn de bombardementen, het doden en de ontheemding zat. [Hamas] is de enige partij die we kunnen beïnvloeden. Protest zal de bezetting niet stoppen, maar het kan Hamas wel beïnvloeden."

Ahmed Fouad Alkhatib, een Palestijns-Amerikaanse blogger uit Gaza en senior fellow bij de Atlantic Council, postte op X dat "de massale anti-Hamas, anti-oorlogsprotesten in Gaza niet door de PLO, PA of Fatah worden georganiseerd. Het zijn organische, door het volk geleide en volledig authentieke uitingen van frustraties, woede, razernij, woede en uitputting door een volk dat gegijzeld wordt door Hamas' meedogenloze terrorisme en criminaliteit."

Deze gevoelens zouden Hamas' autoriteit en steunbasis kunnen verzwakken, wat mogelijk zijn militaire en politieke positie zou kunnen beïnvloeden. Op operationeel niveau zouden de protesten – en Hamas' waarschijnlijke behoefte om ermee om te gaan – Hamas kunnen afleiden van de strijd tegen Israël, iets dat gunstig zou kunnen blijken voor de IDF.

TOT NU TOE is er weinig internationale reactie op deze gebeurtenissen geweest, waarbij regeringen – zowel Westerse als Arabische – grotendeels stil bleven. Als de protesten echter blijven toenemen, kunnen bepaalde internationale actoren ze gaan gebruiken om Hamas onder druk te zetten of alternatief leiderschap in Gaza te steunen.

De stilte van pro-Palestijnse demonstranten in het buitenland trof Alkhatib. Hij schreef dat hij donderdag in Washington een “ogenschijnlijk spontaan georganiseerd 'pro-Palestijns' protest” tegenkwam.

“Ik dacht, wow, misschien zijn ze hier om de honderdduizenden inwoners van Gaza te steunen die tegen Hamas demonstreren en het einde van de heerschappij van de terreurgroep eisen. In plaats daarvan herhaalden deze demonstranten dezelfde oude, afgezaagde slogans en maakten geen melding van of verwijzing naar de inwoners van Gaza die hun leven op het spel zetten. De toonloosheid van de demonstranten was verbazingwekkend, bijna alsof ze opzettelijk probeerden te verdoezelen wat er in Gaza gebeurde.”

Alkhatib schreef dat deze Gaza-demonstranten naast het uitdagen van Hamas, ook de fraude van de mainstream “pro-Palestina solidariteits” beweging in het Westen aan het blootleggen waren, “een beweging die alleen om Palestijnse levens geeft als ze passen in een enge anti-Israël agenda en selectieve verontwaardiging toepast, maar nooit tegen een islamistische fascistische terroristische organisatie die het Palestijnse nationale project vernietigde en het Palestijnse volk schade toebracht. Schande over allen die nog steeds zwijgen!”

De protesten in Gaza betekenen niet dat Hamas op het punt staat om te vallen – net zoals soortgelijke opstanden elders zelden van de ene op de andere dag tot een regimewisseling leiden. Maar ze dagen wel de lang bestaande aannames over de mensen in Gaza uit: dat ze nooit tegen Hamas in opstand zullen komen en dat ze nergens anders heen kunnen.

Voor Israël is dat zowel een strategische opening als een uitdaging. Het land is al overgegaan tot het ondersteunen van vrijwillige verplaatsing. Als het echter om de protesten gaat, is terughoudendheid de sleutel.

Elke Israëlische poging om deze demonstraties te omarmen of te versterken, riskeert ze in diskrediet te brengen. Maar ze volledig negeren zou een gemiste kans zijn.

Het is nu niet langer de bedoeling om dit moment te kapen, maar om het te begrijpen, te hopen dat het groeit en klaar te staan ​​met constructieve plannen en ideeën als dat gebeurt.