Voormalig Mossad-chef Yossi Cohen is duidelijk: Netanyahu is verantwoordelijk voor alles voor, tijdens en na 7 oktober 2023

Netanyahu en Yossi Cohen. Foto GPO

Yossi Cohen, het voormalige hoofd van de Mossad, zit in een kantoor dat meer aanvoelt als een privémuseum dan als een werkruimte. Kamerhoge ramen in zijn huis in Modiin kijken uit over een verzorgde tuin, terwijl het interieur vol staat met telescopen, vintage bureaus, extra grote kunstboeken en Perzische tapijten. Het meubilair vertelt het verhaal van een leven tussen werelden - tussen strategie en vrije tijd, geheimhouding en ontmaskering, schrijft Ynet.

Yossie Cohen, 64, draagt de stille intensiteit van iemand die tientallen jaren in de schaduw heeft geopereerd, maar er is warmte in zijn gemakkelijke lach en een jongensachtige sprankeling in zijn ogen als hij zich operaties herinnert die lang geheim zijn gehouden.

"Ik heb Netanyahu al anderhalf jaar niet gesproken. Hij is verantwoordelijk voor alles wat er op 7 oktober is gebeurd", zegt Cohen botweg, waarmee hij de toon van het interview zet. Hij spreekt zonder aarzeling, een man die gewend is risico's, timing en gevolgen af te wegen.

Gevraagd naar het leiderschap van Israël, is zijn antwoord direct: "Niemand zal de Likoed alleen winnen – dat is mijn frustratie. Ik stelde voor om de partij van onderaf te verenigen, maar iedereen wil onafhankelijk opereren. Ze nemen allemaal van dezelfde cake, en uiteindelijk wordt hij alleen maar groter. Er is één blok - waarom zou je het niet verenigen?

Waarom niet één leider voor het geheel?" Cohen leunt achterover in zijn stoel, lang en bevelend, maar toch ontspannen, alsof hij eindelijk waarheden laat zien die hij al lang vasthoudt.

Persoonlijke ambitie gaat hij niet uit de weg. Op de vraag of hij de gefragmenteerde politieke blokken van Israël zou kunnen verenigen, antwoordt hij eenvoudig: "Ja." Maar hij is er vastberaden over dat hij niet als plaatsvervanger wil dienen: "Ik zal niet de nummer twee zijn van Naftali Bennett of de nummer drie van Benny Gantz. Daar ben ik niet in geïnteresseerd. Ik ga nu niet de politiek in."

Toch geeft hij toe dat hij een sudderend plichtsbesef heeft. "De noodzaak om Israël te repareren brandt in mij. Mijn vrouw zei ooit: 'Beloof me dat je niet de politiek in gaat.' Nu zegt ze: 'Zweer dat je het zult doen. Het is jouw lot.' Op een dag zal ik moeten helpen om dit goed te leiden. Als er ooit een tijd was, dan is dit het wel. Maar op dit moment zijn er geen verkiezingen, en elk gepraat over het betreden van de politiek is voorbarig en misleidend."

Bennett en Lapi. Foto GPO

De spanning met de huidige politieke leiding is duidelijk. "Ik zal een doelwit zijn, waarschijnlijk van alle kanten", zegt hij nuchter. En timing, benadrukt Cohen, is alles. Hij staat nog steeds onder een waarschuwingsbrief van het staatsonderzoek naar de onderzeeëraffaire, dat onderzoek doet naar manipulatie van aanbestedingen en omkoping.

"Ja, ik verwacht dat dit opgelost zal worden. Ik weet nog niet eens waarvan ik word beschuldigd – ik heb de brief net ontvangen. Ik geloof dat alles wat ik deed in het belang van Israël was", zegt hij optimistisch.

Cohen is openhartig over de overheid: "Het zou zijn dagen moeten eindigen. Eerlijk gezegd praat Netanyahu slechts met twee ministers - Dermer en Deri. Is deze regering indrukwekkend? Nee." Gevraagd naar de benoeming van Gila Gamliel als minister van Inlichtingen, antwoordt hij met geveinsd ongeloof: "Werkelijk? Waarom ik niet? Ik heb 42 jaar in het systeem gezeten. Ik was stafchef, minister van Inlichtingen, uw arm in het buitenland."

Over de verantwoordelijkheid van Netanyahu na 7 oktober: "Hij had zijn verantwoordelijkheid moeten nemen en een verkiezingsdatum moeten vaststellen. Verantwoordelijkheid wordt niet genomen na een crisis, maar aan het begin van een termijn. Alles wat er op 7 oktober is gebeurd, is de verantwoordelijkheid van de premier, samen met alle anderen die de leiding hebben."

Cohen vertelt dat hij Netanyahu een plan voorstelde om tijdelijk een miljoen Palestijnen van Gaza naar het Sinaï-schiereiland te verplaatsen, in de verwachting dat Israël zonder actie burgerslachtoffers zou maken. Het plan werd goedgekeurd, maar toen Cohen contact opnam met Qatar en Egypte, distantieerden de Mossad en het kantoor van de premier zich publiekelijk van de missie, waardoor hij "verbijsterd" was over het misverstand.

Terugkijkend op zijn operationele stijl, zegt Cohen: "Ik wilde altijd proactief zijn, bedreigingen identificeren, ze neutraliseren. Maar de overheersende benadering was vermijding: 'Oh, wat zal er nu gebeuren?' Ik had bijvoorbeeld een volledig plan om Qassem Soleimani in Syrië uit te schakelen. Alles was klaar - inlichtingen, bewaking, logistiek - maar mij werd verteld dat ik het niet kon uitvoeren omdat het een oorlog met Iran zou ontketenen."

Hij is al even openhartig over Gaza: "Na Operatie Protective Edge was onze inlichtingen daar onvoldoende. Ik stelde voor dat de Mossad zou kunnen helpen, speciale operaties zou kunnen uitvoeren, Gaza zou kunnen binnenvallen - maar de samenwerking was minimaal en frustrerend. De aanpak van Israël was vermijding, en dat kostte levens."

Over de controversiële Qatarese geldoverdrachten: "Ik verwerp de claim volledig. Ik was een boodschapper, niet de aanstichter. Het geld reisde niet met me mee. We zamelden geld in voor de burgers van Gaza onder toezicht van de Shin Bet, met duidelijke verantwoording voor elke shekel. Dit was staatsbeleid, niet het mijne of het idee van de Mossad. Toen ik werd gewaarschuwd dat het geld in verkeerde handen zou kunnen vallen, stelde ik voor om het publiekelijk te stoppen. Is het gestopt? Die vraag laat ik open."

Cohen bespreekt ook zijn successen bij de Mossad. Het verwerven van het nucleaire archief van Iran is een hoogtepunt, net als zijn bewering dat hij het concept van "exploderende piepers" heeft uitgevonden tijdens operaties tegen Hezbollah. "Ik ben de vader van het concept. In 2004 vertelde ik toenmalig Mossad-chef Meir Dagan dat ik een speciaal operatiecentrum wilde dat ook de verkoop van apparatuur zou afhandelen. Hij herinnert zich de explosie in Natanz: een aan Iran verkochte balanstafel ontplofte en vernietigde hun faciliteit. "Hoe hebben we toestemming gekregen om dergelijke apparatuur aan Iran te verkopen? Dat is het verhaal."

Hij reflecteert op het karakterwerk van de inlichtingendienst: "Ik speelde elke rol: schoenenhandelaar, advocaat, filosoof, zakenman, zoon van een investeerder, makelaar, archeoloog. Na een operatie voel je je als een toneelspeler die het theater verlaat en een kopje koffie gaat drinken. Je bewoont deze levens ten volle."

Foto GPO

Cohens overgang naar de burgerwereld heeft hem rijk gemaakt. Zijn belang in Doral Energy zal hem naar verwachting $ 50 miljoen opleveren wanneer het op de Amerikaanse markt debuteert. Toch blijft hij rusteloos en laat hij doorschemeren dat politiek engagement de volgende kan zijn. Schandalen, zoals een vermeende affaire met een stewardess, worden terzijde geschoven. "Ik hoop dat het boek laat zien wie ik werkelijk ben. Een groot deel van mijn professionele leven was onzichtbaar, een geest. Nu, terwijl ik me voorbereidt op de openbare dienst, ben ik het tegenovergestelde – zichtbaar, strevend naar het hoogste ambt van Israël."

Persoonlijke gegevens onthullen een man die geworteld is in familie en geloof. Cohen, een praktiserende jood uit een Jeruzalemse familie, getrouwd met een religieuze verpleegster, heeft vier kinderen, waaronder Yonatan, geboren met hersenverlamming en nu officier in eenheid 8200. Hij steunt gewetensvolle militaire dienst en steunt families van gijzelaars, hoewel hij niet persoonlijk protesteert.

Het charisma van Cohen valt niet te ontkennen. In zakelijke en sociale kringen, van Kfar Shmaryahu tot Ashdod, "is iedereen voor mij", zegt hij. "Ultraorthodox, liberaal rechts, goede Likoedniks, kolonisten, familie - ze laten het op hun gezicht zien." Lange gesprekken met Cohen laten een duidelijke indruk achter: hij dwingt aandacht en loyaliteit af, vermengt intelligentie met een nauwgezet publiek imago, maar wordt nog steeds achtervolgd door de compromissen van staatsmanschap.

"Hij is als een balanstafel", zegt Cohen over zichzelf. "Precisie en stabiliteit zijn alles. Maar in nederigheid – als er een boek over bescheidenheid is geschreven, zoek dan niet naar mijn naam in de bibliografie. Zoek me in het mooiste pak in de kamer."