"3 minuten" - het leven in een Pools stadje net voor de Holocaust begon

Screenshot uit '3 minuten'

Bijna verloren gewaande opnamen uit 1938 die een Joods-Amerikaans echtpaar, David en Lisa Kurtz, op zomervakantie in Europa maakte in een Pools stadje is door de Nederlandse journalist, cultuurcriticus en auteur Bianca Stigter omgezet in haar eerste film die op het DocAviv Festival in Tel Aviv werd vertoond.

De film won een prijs die door Yad Vashem wordt toegekend voor filmische uitmuntendheid in een documentaire over de Holocaust.

In Haaretz is een lang artikel over deze film verschenen met unieke beelden over het leven van Joden in Poolse dorpen en steden net voordat de 2e Wereldoorlog begon en de Joden door de Nazi's werden uitgemoord.

Het idee aan de basis van Stigter's film, was om de drie minuten die David Kurtz in 1938 maakte, uit te breiden tot de langst mogelijke tijd (68 minuten, zo blijkt) en het te onderzoeken en elk detail te bespreken. Iets waar zij uiteindelijk vijf jaar aan heeft gewerkt.

Stigter breidde het oorspronkelijke onderzoek uit in aanvullende richtingen, onder meer door lip lees experts in te huren om te onderscheiden wat de mensen in de stomme film zeiden. Toen ze zich realiseerde dat de taak te moeilijk zou zijn, stelde ze voor om te onderzoeken "waar Jiddisch-sprekers in de omgeving van Warschau in de jaren dertig over spraken", zoals ze het uitdrukte, en dus actief naar specifieke woorden in de lipbewegingen te zoeken. De kwaliteit van de originele film verhinderde echter een dergelijke inspanning.

Stigter bestudeerde ook de schaduwen op de gebouwen in de film, en stelde zo vast dat het tijdstip van filmen 11.00 uur was. Daarnaast onderzocht ze meteorologische gegevens om te bepalen dat op de dag dat de film werd opgenomen, 4 augustus 1938, de temperatuur 24 uur was graden Celsius. Na overleg met experts ontdekte ze dat de bomen in de film lindebomen waren, en in één keer concentreerde ze zich op twee vogels die over het marktplein vlogen.

Langzaam ontdekten ze meer details zoals bijvoorbeeld dat er in de stad een knopenfabriek van Joods eigendom was die de bron was van alle knopen op de kleding die in de film te zien is.

Al het werk in die vijf jaar bracht uiteindelijk als resultaat een bijzondere film, waarvan onderstaand de trailer te zien is.