Achter de gesprekken die leidden tot de 'tsunami' van erkenning van de Palestijnse staat door Europese leiders

Foto via Ynet

Te midden van toenemende druk en zich ontvouwende crises, hebben Europese leiders dringend diplomatie gepleegd om de erkenning van de Palestijnse staat te bewerkstelligen, gefrustreerd door het gebrek aan betrokkenheid van de Trump-regering en het escalerende conflict in Gaza, schrijft Ynet.

Op 23 juli hielden de Duitse bondskanselier Friedrich Merz en de Franse president Emmanuel Macron in Berlijn een cruciale ontmoeting over de escalerende crisis in Gaza. De gesprekken legden de basis voor een ongekend Europees diplomatiek initiatief gericht op de erkenning van een Palestijnse staat in de nabije toekomst.

Tijdens de ontmoeting onthulde Macron aan Merz dat hij onder intense binnenlandse druk stond en van plan was de erkenning van een Palestijnse staat door Frankrijk eind september bij de Verenigde Naties aan te kondigen.

Merz antwoordde dat deze tijdlijn alle partijen de tijd gaf om hun volgende stappen te overwegen. De volgende dag, zonder de Duitse functionarissen hiervan op de hoogte te stellen, maakte Macron zijn besluit publiekelijk bekend op Twitter, waarbij hij de erkenning omschreef als een verbintenis tot een "rechtvaardige en duurzame vrede".

Macrons aankondiging markeerde het begin van een aanzienlijke opleving in de Europese diplomatie, die op 19 juli begon na de publicatie van schokkende beelden van uitgehongerde kinderen in Gaza. Dit momentum bereikte tien dagen later een hoogtepunt toen de Britse premier Keir Starmer Israël een ultimatum stelde waarin hij waarschuwde dat Groot-Brittannië, als het land niet snel van koers zou veranderen, ook een Palestijnse staat zou erkennen.

Deze stappen markeren een breuk met de aanpak van de Trump-regering, die door veel Europese functionarissen als ineffectief werd beschouwd om premier Benjamin Netanyahu, die al bijna twee jaar oorlog voert in Gaza, in toom te houden. Een vertrouwelijk Brits "Achtpuntenplan" dat op 29 juli aan de Europese leiders werd voorgelegd door Jonathan Powell – de nationale veiligheidsadviseur van Starmer en een belangrijke architect van het Goede Vrijdagakkoord in Noord-Ierland – was gericht op het nieuw leven inblazen van de vredesinspanningen op basis van een tweestatenoplossing.

De dag nadat Powell het plan presenteerde, onderschreven 22 landen van de Arabische Liga de belangrijkste doelstellingen ervan tijdens een VN-conferentie, geïnitieerd door Parijs en Riyad. Voor het eerst eiste de Liga dat Hamas zou ontwapenen en de controle over Gaza zou opgeven.

Europese functionarissen die bij de gesprekken betrokken waren, zeiden dat de verschuiving werd veroorzaakt door toenemend bewijs van wijdverspreide honger in Gaza, een toegenomen publieke vraag om actie en frustratie over het feit dat de regering van Trump de pogingen om Israël in toom te houden, zou hebben opgegeven.

De veranderende houding van Groot-Brittannië werd beïnvloed door een Israëlische verklaring in de Knesset waarin steun werd uitgesproken voor de Israëlische soevereiniteit over de Westelijke Jordaanoever. Londen veroordeelde deze verklaring als een "flagrante schending van het internationaal recht" die de vredesvooruitzichten ondermijnde.

Duitsland, traditioneel een van Israëls nauwste bondgenoten gezien zijn geschiedenis, verraste waarnemers door zich aan te sluiten bij de diplomatieke actie. Hoewel het onwaarschijnlijk was dat het zelf een Palestijnse staat zou erkennen, toonde bondskanselier Merz zich vastbesloten om bij te dragen aan de inspanningen. Kort na Macrons aankondiging riepen de drie leiders gezamenlijk op tot een einde aan de oorlog, de vrijlating van gijzelaars, de ontwapening van Hamas, toegang tot humanitaire hulp en een stopzetting van de Israëlische annexatieplannen. Later beschreven ze de situatie in Gaza als "afschuwelijk".

Een recent telefoongesprek tussen Merz en Netanyahu eindigde met de Duitse bondskanselier die gefrustreerd was door Netanyahu's bewering dat er geen honger in Gaza was en beschuldigingen dat Hamas hulp stal. Merz en Macron drongen er vervolgens bij voormalig Amerikaans president Donald Trump op aan om druk uit te oefenen op Netanyahu om meer humanitaire hulp toe te staan. Trump erkende de crisis op televisie en zei: "Er sterven kinderen van de honger in Gaza, dat kun je niet veinzen."

Dagen later kondigde Starmer aan dat Groot-Brittannië een Palestijnse staat formeel zou erkennen, tenzij Israël de oorlog zou beëindigen en een nieuwe koers zou inslaan. Minister van Defensie Ben Wallace herhaalde dit standpunt bij de Verenigde Naties. De aankondiging verraste Berlijn, dat Macrons erkenning voldoende achtte.

Canada sloot zich al snel aan bij de diplomatieke beweging en kondigde de voorwaardelijke erkenning van een Palestijnse staat aan, terwijl andere landen aangaven bereid te zijn dit voorbeeld te volgen.

Ondanks deze inspanningen heeft Netanyahu deze stappen verworpen en ze ‘beloningen voor terreur’ genoemd. Onlangs heeft hij een grootschalige militaire operatie goedgekeurd om de controle over Gaza over te nemen.

Diplomaten uit Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland blijven gefrustreerd over het gebrek aan Amerikaanse betrokkenheid. Ze zien Trump als de enige leider die Netanyahu onder druk kan zetten om van koers te veranderen. Ze erkennen dat, hoewel Netanyahu deze initiatieven naar verwachting zal afwijzen, het proberen te verkiezen blijft boven nietsdoen.

De ongekende collectieve oproep van de Arabische Liga aan Hamas om te ontwapenen en de macht over te dragen aan de Palestijnse Autoriteit, naast steun voor een tijdelijke VN-vredesmissie in Gaza, duidt op een mogelijke nieuwe fase in het diplomatieke landschap van het conflict.