Masseira-galerij: Masseira-landbouw in het noorden van Apulië, noordwestelijk Portugal. Zeewier wordt verzameld voor zandverrijking. Het perceel en de berm worden gebruikt door irrigatie van diep in het grondwater van 1 m diep. Tegenwoordig wordt er een breed scala aan lokale familieboerderijproducten verkocht in kraampjes. Foto's van zeewier met dank aan Álvaro Campelo. Foto's door Prof. Joel Roskin
Nu de wereldwijde waterbronnen steeds meer onder druk komen te staan, kunnen de inzichten die zijn verkregen uit traditionele landbouwsystemen de weg vrijmaken voor de ontwikkeling van innovatieve landbouwpraktijken met een laag waterverbruik om de groeiende uitdagingen van waterschaarste en voedselonzekerheid in droge en marginale regio's het hoofd te bieden.
Een nieuwe studie die traditionele gezonken grondwaterwinningsagro-ecosystemen in kust- en binnen zandlichamen (SGHAS) van Israël, Iran, Egypte, Algerije, Gaza en de Atlantische kust van Iberia onderzoekt, biedt nieuwe perspectieven op oude landbouwtechnieken die moderne duurzaamheidspraktijken kunnen informeren. Het onderzoek, dat georuimtelijke analyse, archeologische vondsten en historische documentatie combineert, werpt licht op het innovatieve gebruik van waterwinnings- en bodemverrijkingstechnologieën die zijn ontwikkeld in de vroege islamitische periode en hun voortdurende relevantie voor hedendaagse landbouwuitdagingen.
Het artikel is afkomstig van een internationale workshop aan de Bar-Ilan University (BIU) in 2023 over continuïteit-discontinuïteit van oude waterwinningslandbouwsystemen die resulteerde in een speciaal nummer in het tijdschrift Environmental Archaeology.. Deze studie naar vroege islamitische (eind 9e - begin 12e eeuw) Plot-and-Berm (P&B) agro-ecosystemen langs de Middellandse Zeekust van Israël ontwikkelde zich tot een onderzoek naar de levensvatbaarheid op lange termijn van regionale SGHAS als een duurzaam landbouwmodel. Deze methoden om water te gebruiken, die doorgaans in de buurt van stedelijke nederzettingen worden gevonden, maken gebruik van lokaal organisch materiaal en stedelijk afval om het inerte zandige substraat te verrijken, waardoor vruchtbare gronden ontstaan voor het verbouwen van gewassen zoals groenten, watermeloenen, dadels en druiven. Belangrijk is dat SGHAS-systemen een model bieden voor waterzekerheid op de lange termijn door ondiep grondwater te gebruiken in combinatie met regenval voor irrigatie en aanvulling van grondwater.
De door de Israel Science Foundation gefinancierde studie werd gezamenlijk geleid door Prof. Joel Roskin van de afdeling Milieu, Planning en Duurzaamheid aan de BIU en Dr. Itamar Taxel, afdeling Archeologisch Onderzoek, Israel Antiquities Authority, samen met postdocs Drs. Lotem Robins en Ruben Sanchez (BIU), Prof. Revital Bookman en doctoraal kandidaat M.Sc. Adam Ostrowski (U. van Haifa).
Ondanks hun aanvankelijke succes werden vroege islamitische P&B-landbouwsystemen in Israël grotendeels verlaten na de verovering door de kruisvaarders en werden ze, verrassend genoeg, niet opnieuw ingevoerd. Deze traditionele systemen vonden echter een hernieuwde toepassing in regio's zoals Iran, Algerije, de Gazastrook en delen van Iberia sinds de middeleeuwen, waar ze de landbouw in marginale omgevingen blijven ondersteunen. Met veel droge en marginale regio's die te maken hebben met groeiende bevolkingen en afnemende waterbronnen, kunnen deze oude waterwinningspraktijken de wereldwijde uitdaging van duurzame landbouw aanpakken.
Het langetermijn gebruik van deze agro-ecosystemen droeg bij aan continue, ondiepe beschikbaarheid van grondwater, wat essentieel is voor landbouwproductie en lokale voedselzekerheid in droge regio's. Deze systemen, die geavanceerde bodemverrijkingstechnieken en grondwaterwinningsmethoden omvatten, tonen de veerkracht van traditionele landbouwpraktijken en hun potentieel voor moderne aanpassing in waterschaarse regio's.
De onderzoekers suggereren dat de vroege islamitische agro-ecosystemen hun tijd vooruit waren en een inkijkje bieden in landbouwpraktijken die opmerkelijk geavanceerd waren in vergelijking met latere landbouwsystemen. Dit begrip helpt de kloof van ongeveer 400 jaar te verklaren tussen het verlaten van vroege islamitische systemen en de heropleving van SGHAS in de 15e eeuw.
"We konden geen geschreven of feitelijk bewijs vinden van de gewassen die in vroege islamitische tijden werden verbouwd, noch de knowhow en motivatie ontcijferen voor deze originele, uitputtende en ingenieuze poging om zand te bewerken, te verrijken en te cultiveren. Het ontstaan van de traditionele Middeleeuwen op SGHAS's kwam echter waarschijnlijk voort uit een groeiende vraag om de uitgebreide nieuwe wereldinstroom van fruit en groenten uit droge gebieden en Amerika te cultiveren", merkt Prof. Roskin op. "We speculeren dat de islamitische agro-ecosystemen verschillende soortgelijke soorten leverden als die welke vandaag de dag in de traditionele SGHAS's worden aangetroffen. De heropleving in de Middeleeuwen en de derde uitbreiding van SGHAS's in de late 19e eeuw begin 20e eeuw op het Iberisch schiereiland suggereert dat dit type landbouw zich kan aanpassen aan verschillende economische en culturele omstandigheden en daarom potentieel kan hebben voor bepaalde, huidige sociaal-agronomische scenario's."
Terwijl moderne landbouw vaak afhankelijk is van intensief watergebruik en het uitputten van de bodemkwaliteit, bieden traditionele systemen zoals SGHAS duurzamere alternatieven met een lage impact die kunnen worden aangepast aan hedendaagse behoeften. De studie benadrukt de waarde van traditionele agro-ecosysteemmodellen als analogen voor hedendaagse landbouwuitdagingen, met name in het licht van klimaatverandering en zorgen over wereldwijde voedselzekerheid. Hoewel traditionele landbouwmethoden de moderne, geïndustrialiseerde landbouw niet volledig kunnen vervangen, blijven ze waardevol bij het behoud van lokale kennis en expertise die door de eeuwen heen zijn aangescherpt. De studie onderstreept het potentieel voor het integreren van traditionele landbouwpraktijken, zoals SGHAS, in moderne duurzame landbouwoplossingen, met name voor gemeenschappen die te maken hebben met waterschaarste en milieustress.
Het onderzoek suggereert verder dat SGHAS-achtige systemen, die afhankelijk zijn van door regenval aangevuld grondwater, een pad bieden voor gemeenschapsgestuurde, ecologisch gevoelige landbouwpraktijken. Deze systemen zijn niet alleen duurzaam, maar bevorderen ook de betrokkenheid van de gemeenschap, veerkracht tegen klimaatverandering en milieubeheer. Nu traditionele landbouwmethoden geleidelijk verdwijnen in het licht van industriële landbouw, bieden deze agro-ecosystemen belangrijke modellen voor het creëren van lokaal adaptieve, duurzame voedselsystemen.
Comments