Bedreigde vleermuizen vinden onderdak in verlaten legerbunkers

Geoffroy's hoefijzervleermuizen hangen aan kabels in een verlaten bunker. Foto door dr. Eran Levin via ISRAEL;21C

In 2006 ging Eran Levin een verlaten bunker binnen aan de Israëlisch-Jordaanse grens en zag een kolonie vleermuizen hangen aan kabels en aan metalen planken vol oude sigarettenpakjes.

Levin had zijn ontbrekende schakel gevonden.

Toen een promovendus, bestudeerde hij vleermuizen in de woestijn van Judea. Hij wist dat na het paren in april grotere muizenstaartvleermuizen noordwaarts beginnen te trekken naar het Meer van Galilea en de Hula-vallei.

Maar waar stopten ze onderweg? Hij en Aviam Atar van de Israel Nature and Parks Authority (INPA) besloten om slaapplaatsen te zoeken in de Jordaan Riftvallei.

Meer dan 40 bunkers van de Israel Defense Forces liggen onder een smalle strook niemandsland tussen het grenshek en de rivier de Jordaan, die zich 60 mijl uitstrekt van de Dode Zee tot de Zee van Galilea.

Kaart met locaties van verlaten bunkers langs de Israëlisch-Jordaanse grens. Foto met dank aan ESRI via ISRAEL21C

Verlaten nadat Israël en Jordanië in 1994 een vredesverdrag ondertekenden, zijn deze ondergrondse schuilplaatsen van ongeveer 4 bij 12 meter een toevluchtsoord geworden voor duizenden verschillende vleermuizen in een model van vreedzaam samenleven.

"Dit is de enige plek ter wereld waar je tropische, woestijnachtige en Europese soorten vleermuizen samen in één groep vindt", vertelt Levin aan ISRAEL21c.

“Het is echt vrede in het Midden-Oosten. Elke vleermuisexpert die deze foto ziet, kan het niet geloven. Wat het mogelijk maakt, zijn de zeer specifieke omstandigheden in deze bunkers.”

Bunkers in vleermuishuizen

Die omstandigheden waren niet perfect totdat Levin en Atar tussenbeide kwamen.

Normaal gesproken hangen vleermuizen aan de plafonds van grotten. Met steeds meer grotten die door mensen werden verstoord, vond de slinkende vleermuispopulatie van Israël beschutting in de betonnen bunkers. Maar de plafonds waren niet geschikt om te slapen, waardoor de vliegende zoogdieren zich vastklampten aan kabels en planken.

Een vleermuis die zich vasthoudt aan een plank vol sigarettenpakjes in een verlaten bunker. Foto door dr. Eran Levin via ISRAEL21C

"Het zag er echt ongemakkelijk uit", zegt Levin, nu directeur van het Nutritional Ecology Lab aan de School of Zoology van de Universiteit van Tel Aviv, tegen ISRAEL21C.

“Ons idee was om deze bunkers om te vormen tot vleermuishuizen. Alle autoriteiten waren aanvankelijk tegen dit idee. Maar uiteindelijk kregen we toestemming van de IDF en steun van het Global Grassroots Conservation Fund van Bat Conservation International.”

Eerst ruimden ze afval en voorwerpen op die de ingangen belemmerden, zodat meer bunkers bewoond konden worden door vleermuizen. (Een bunker die pas in 2016 werd ontgrendeld, herbergt nu 100 vleermuizen.)

Daarna bedekten ze de gladde metalen plafonds met vleermuisvriendelijke materialen die de dieren een ruw oppervlak gaven waar ze zich goed aan konden vastgrijpen.

Vleermuizen die aan constructies hingen die aan de metalen plafonds waren toegevoegd zodat ze ze konden vastgrijpen. Foto door dr. Eran Levin via ISRAEL21C

“Dat deden we door gips gemengd met grind aan te brengen, plastic gaas aan te brengen, eenvoudige houtconstructies te plaatsen, touwen te spannen of een laag klonterig polyurethaanschuim te spuiten”, zegt Levin. "En onmiddellijk begonnen ze deze structuren te gebruiken."

De enige succesvolle kunstmatige verblijfplaats voor vleermuizen

De vleermuispopulatie in de bunkers neemt gestaag toe. De eerste telling in 2014 bedroeg in totaal 2.311. In 2021 waren er 7.380 vleermuizen.

"Dit is het enige bekende project van kunstmatige vleermuisverblijven dat echt werkt", vertelt Levin aan ISRAEL21c.

Aangenomen wordt dat deze vier gestreepte vrouwelijke vleermuizen vier generaties vertegenwoordigen die samen in de bunkers verblijven. Foto door dr. Eran Levin via ISRAEL21C

“Er is een heel ecologisch systeem omheen ontstaan. Slangen voeden zich met de vleermuizen en veel ongewervelde dieren voeden zich met de uitwerpselen van vleermuizen.”

Bovendien zorgen de bunkervleermuizen voor natuurlijke ongediertebestrijding voor boeren aan beide zijden van de Jordaan. Behalve de Egyptische fruitvleermuis eten alle soorten hier insecten.

Het project heeft ook steun gekregen van de Society for the Protection of Nature in Israel (SPNI), INPA en de Jerusalem Biblical Zoo.

Een LiDAR-scanvideo opgenomen in een van de bunkers werd vorig jaar vertoond in het Israëlische paviljoen op de Architectuurbiënnale van Venetië.

Goudmijn aan gegevens

Bunkervleermuiskolonies bieden een goudmijn aan gegevens voor wetenschappelijk onderzoek.

“Er zijn eindeloos veel vragen die we kunnen stellen over competitie, evolutie, fysiologie. Mijn specialiteit is begrijpen hoe dieren zich aanpassen aan hun omgeving”, vertelt Levin aan ISRAEL21c.

Vleermuizen hangen aan door de mens gemaakte constructies aan het plafond van een bunker. Foto door dr. Eran Levin via ISRAEL21C

"De bunkers zijn gebouwd langs een klimaatgradiënt van regenachtig in het noorden tot extreme woestijn in het zuiden, maar ze zijn allemaal precies hetzelfde - ondergronds gebouwd met tunnels - dus dat maakt het interessant voor onderzoek."

De 10 soorten die deze bunkers bewonen variëren van ernstig bedreigd tot kwetsbaar. Onder hen is de enige bekende kolonie Egyptische spleetkopvleermuizen in Israël. Kleine muizenstaartvleermuizen, de meest voorkomende soort in de bunkers, gebruiken hun zeer lange staarten als de witte stok van een slechtziende om hun omgeving te voelen.

Grote muizenstaartvleermuizen hangen rond in een bunker. Foto door dr. Eran Levin via ISRAEL21C

"We hebben ze de afgelopen 15 jaar geringd - we hebben banden aan hun voeten bevestigd - dus we weten dat ze minstens zo lang leven omdat we steeds dezelfde vleermuizen vangen", zegt Levin. “We hebben ook veel geleerd over hun sociale structuur en foerageergedrag en dieet. Nu doen we nu genetisch onderzoek.”

De natuurbeschermingsmacht

Het bunkervleermuisproject is een van de ongeveer 60 onder de paraplu van Nature Defense Forces , een samenwerkingsverband dat in 2014 is gevormd door de IDF, SPNI, INPA en de Israel Antiquities Authority om legeraanvoerders aan te moedigen verantwoordelijkheid te nemen voor het milieu in militaire zones in heel Israël.

Guy Saly van SPNI beheert dit initiatief. Hij zegt dat bevelhebbers "een daadwerkelijke verandering kunnen bewerkstelligen in de gebieden waarvoor ze verantwoordelijk zijn" door gevaren voor dieren in het wild, zoals bosbranden, vogelaanvaringen en illegale stropers, te verminderen.

Hij legt uit dat gebieden die zijn toegewezen voor de veiligheidsbehoeften van Israël meer dan de helft van het staatsland in beslag nemen, en dat IDF-bases en schietzones vaak toevluchtsoorden zijn voor bedreigde diersoorten.

Saly zegt dat de commandanten in de militaire zone tussen het grenshek en de rivier de Jordaan soldaten toewijzen om het team van Levin te helpen met jaarlijkse bevolkingsonderzoeken van de vleermuizen.

Aangezien commandanten vaak wisselen, is het soms een uitdaging voor Levin om toestemming te krijgen voor toegang tot de vleermuisbunkers. Aan de andere kant zijn de vleermuizen aan weerszijden veilig voor ongewenste menselijke bezoekers.

Saly nodigde Jordaanse legerfunctionarissen uit om het project te zien en vervolgens werden de Israëli's uitgenodigd om naar Jordanië te gaan om daar vleermuizen te zoeken.

"We gingen naar Jordanië om vleermuisbunkers te zoeken, maar de Jordaniërs bouwden nooit ondergrondse bunkers, alleen loopgraven", zegt Levin. "Dus alle vleermuizen zijn aan de Israëlische kant, maar ze gaan zich voeden aan de Jordaanse kant."

“Het is een mooi voorbeeld van samenwerking tussen de twee legers”, concludeert Saly. "De vleermuizen weten niet dat er een grens is."