De kleine Joodse gemeenschap in Irak herleeft haar verleden door een lang vergeten heiligdom te restaureren

Iraakse arbeiders restaureren het heiligdom van rabbijn Isaac Gaon in de wijk al-Kifah in het centrum van Bagdad op 21 april 2025. Foto via ToI

In een levendige wijk in Bagdad werken arbeiders onvermoeibaar aan de restauratie van het eeuwenoude heiligdom van een gerespecteerde rabbijn. Zo willen ze het vervaagde erfgoed van de Joodse gemeenschap in Irak nieuw leven inblazen, meldt Times of Israel.

Een paar maanden geleden lag het graf van rabbijn Isaac Gaon vol met afval. De deur was verroest, de ramen waren vernield en de muren waren zwartgeblakerd door decennialange verwaarlozing.

Tegenwoordig is het ooit kleine graf bedekt met marmeren tegels en in het midden staat een grote grafsteen met een gedicht erop, de naam van de rabbijn en het jaar waarin hij stierf in 688. Aan de muur erachter hangt een zilveren menora.

"Het was een vuilstortplaats en we mochten die niet restaureren", aldus de 62-jarige Khalida Elyahu, hoofd van de Joodse gemeenschap in Irak.

De Joodse gemeenschap in Irak was ooit een van de grootste in het Midden-Oosten, maar is nu geslonken tot slechts enkele tientallen.

Bagdad heeft tegenwoordig nog maar één synagoge , maar geen rabbijnen. Veel huizen die ooit aan Joden toebehoorden, zijn verlaten en vervallen.

De Joodse gemeenschap financiert zelf de restauratie van het heiligdom. De kosten hiervoor worden op 150.000 dollar geraamd.

Het project zal “een heropleving voor onze gemeenschap brengen, zowel binnen als buiten Irak”, aldus Elyahu.

Iraakse arbeiders restaureren het heiligdom van rabbijn Isaac Gaon in de wijk al-Kifah in het centrum van Bagdad op 21 april 2025. Foto via ToI

Er is weinig informatie beschikbaar over rabbijn Isaac. Maar toen de nationale veiligheidsadviseur van Irak, Qassem al-Araji, eerder dit jaar het graf bezocht, zei hij dat de rabbijn financieel ambtenaar was geweest.

Rabbijn Isaac Gaon speelde een belangrijke rol tijdens de Gaonische periode, ook wel bekend als het tijdperk van de Babylonische academies voor rabbijnen.

De term “Gaon” verwijst waarschijnlijk naar zijn positie als hoofd van een dergelijke academie.

Volgens professor Simcha Gross van de Universiteit van Pennsylvania werd zijn naam in de 10e eeuw door een andere rabbijn genoemd, die een verhaal vertelde dat nergens anders is verschenen.

“Er is maar één enkel verhaal”, zei Gross.

Iraakse arbeiders restaureren het heiligdom van rabbijn Isaac Gaon in de wijk al-Kifah in het centrum van Bagdad op 21 april 2025. Foto via ToI

Het verhaal gaat dat rabbijn Isaac tijdens een van zijn veroveringen in Centraal-Irak 90.000 joden naar Ali Ibn Abi Talib bracht, de vierde islamitische kalief en een familielid van de profeet Mohammed, die door de sjiieten ook wordt vereerd als de eerste imam.

"We hebben geen ander bewijs voor deze gebeurtenis en er zijn redenen om sceptisch te zijn", aldus Gross.

Er is verder niets over Rabbi Isaac bekend, zelfs niet zijn religieuze opvattingen.