Enkele dagen na de historische inzet van de Arrow 3-interceptor door Israël zal de Duitse bondskanselier Friedrich Merz Netanyahu en Herzog ontmoeten om de gespannen verhoudingen te herstellen

Duitse bondskanselier Friedrich Merz bij gebruik stellen Israëlische Arrow 3. Foto AFP / Ynet

De Duitse bondskanselier Friedrich Merz komt later vanaag, zaterdag, aan in Israël voor zijn eerste bezoek van dit semester. Deze reis is mogelijk gemaakt door het staakt-het-vuren in Gaza, na maanden van felle kritiek die hij uitte op de gevechten daar melen dde kranten waaroner Ynet met alle details.

Het einde van de vijandelijkheden heeft de deur geopend naar herstel van de gespannen relaties tussen de landen. Het bezoek vindt plaats kort nadat Israël het eerste operationele Arrow 3-raketsysteem aan Duitsland heeft overgedragen, een stap die breed werd uitgemeten in de Duitse pers, die de capaciteiten van de Europese mogendheid voorheen aan het licht bracht.

Merz heeft Israël scherp bekritiseerd – op een gegeven moment legde het een embargo op aanvalswapens op – maar heeft ook herhaaldelijk de alliantie tussen de twee landen benadrukt, door te zeggen dat Duitsland weet dat "het achter Israël staat". Zijn regering speelde ook een sleutelrol bij het behouden van Israël op het Eurovisie Songfestival.

Zijn bezoek aan Jeruzalem, dat zondag wordt voortgezet en ontmoetingen omvat met premier Benjamin Netanyahu en president Isaac Herzog, wordt als buitengewoon beschouwd gezien de internationale isolatie van de premier Netanyahu. Merz zal naar verwachting ook voorafgaand een kort bezoek aan Jordanië brengen.

Merz zal het Holocaustmonument Yad Vashem bezoeken en een krans leggen, en naar verwachting vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld ontmoeten. Het is onduidelijk of hij Netanyahu zal uitnodigen voor een tegenbezoek aan Berlijn.

Merz had eerder gezegd dat hij het internationale arrestatiebevel tegen de premier niet zou handhaven, maar hij heeft de kwestie sinds zijn aantreden zelden aangekaart. De Israëlische ambassadeur in Berlijn, Ron Prosor, zei dat de bondskanselier "met open armen zal worden ontvangen, zelfs wanneer er meningsverschillen ontstaan. Zijn komst in het 60e jaar van de Duits-Israëlische betrekkingen is een mijlpaal en een signaal aan de Israëliërs dat de twee landen samen zullen blijven staan."

Tegen de achtergrond van Berlijns kritiek op de humanitaire situatie in Gaza en het geweld op de Westelijke Jordaanoever zei de woordvoerder van Merz vrijdag dat de betrekkingen tussen de landen "normaal, hecht en gebaseerd op vertrouwen zijn. Hun bijzondere belang sluit niet uit dat er bezorgdheid wordt geuit over bepaalde aspecten van Netanyahu's beleid."

Sinds het staakt-het-vuren is de Duitse kritiek op Israël afgenomen en heeft Duitsland eind november zijn gedeeltelijke wapenembargo opgeheven. Netanyahu en Merz zullen naar verwachting zondagochtend de inspanningen bespreken om over te gaan tot fase twee van het staakt-het-vuren, waaronder de wederopbouw van Gaza. Beide partijen erkennen echter dat het Amerikaanse beleid uiteindelijk de drijvende kracht achter het proces zal zijn.

Een van de meest gevoelige onderwerpen in hun gesprekken zal de Westelijke Jordaanoever zijn. De woordvoerder van Merz veroordeelde vrijdag "de enorme toename van kolonistengeweld" en herhaalde een oproep aan Israël "om de bouw van nederzettingen te stoppen".

Verschillende Duitse media besteedden ook aandacht aan een recente controverse rond ARD-correspondente Sophie von der Tann, die in Israël werd beschuldigd van antisemitisme en eenzijdige berichtgeving. De beschuldigingen leidden tot een reactie van Verslaggevers Zonder Grenzen, die de kritiek neerzette op "pogingen tot intimidatie".

Michael Rimmel, hoofd van de Konrad Adenauer Stichting in Jeruzalem, die nauw verbonden is met de Christlich Demokratische Union van Merz, vertelde AFP dat Netanyahu "hoge verwachtingen" heeft van het bezoek en hoopt op een signaal van aanhoudende steun vanuit Berlijn. Rimmel erkende echter dat de uitspraken van Berlijn de afgelopen maanden weinig impact hebben gehad vergeleken met de "veel grotere invloed" van voormalig president Donald Trump, die hij omschreef als de enige figuur die Israël ertoe kan bewegen het staakt-het-vuren te handhaven.

De radicaal-linkse partijen in Duitsland bekritiseerden Merz' besluit om Israël te bezoeken en Netanyahu te ontmoeten. Zij betoogden dat dit de premier normaliseert, ondanks een arrestatiebevel wegens vermeende oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Duitse hulporganisaties drongen er bij de bondskanselier op aan druk uit te oefenen op Israël om de humanitaire hulp aan Gaza te verhogen.

Toch benadrukken Duitse analisten dat Berlijns kernbelangen in Israël groot zijn, vooral na de komst van het Arrow-systeem. Duitsland rekent op Israël voor veiligheidssamenwerking, vooral nu de Russische dreiging toeneemt. Berlijn heeft onlangs ook de Israëlische hulp benadrukt bij het verbeteren van zijn verdediging tegen drones.

De 'Pijl 3' en het strategische belang van Duitsland

Foto AFP

Duitse media hebben uitgebreid verslag gedaan van de Arrow 3-deal, met de nadruk op de strategische betekenis ervan en het feit dat geen enkel Europees land iets vergelijkbaars heeft. De overeenkomst – het grootste veiligheidssamenwerkingsproject ooit tussen Israël en Duitsland – heeft een waarde van ongeveer 3,6 miljard euro en positioneert Israël als een cruciale veiligheidspartner, niet alleen voor Berlijn, maar ook voor de NAVO en Europa als geheel. Het geavanceerde Israëlische systeem is de enige direct beschikbare verdediging die in staat is om ballistische langeafstandsraketten te onderscheppen.

Der Spiegel, een van de meest invloedrijke publicaties van Duitsland, wijdde een gedetailleerd rapport aan het systeem onder de kop: "Dit is wat Duitslands nieuwe raketverdedigingssysteem kan doen." De subkop benadrukte dat het systeem "de nieuwe Russische middellangeafstandsraketten kan onderscheppen en tevens de Duitse verdediging in de ruimte kan versterken."

Het tijdschrift merkte op dat Duitsland nog steeds grote tekorten heeft in zijn luchtverdedigingscapaciteiten. "Decennialang werden luchtdreigingen niet als cruciaal beschouwd", aldus luitenant-generaal Holger Neumann, inspecteur van de Duitse luchtmacht. "Als we er niet in slagen de Duitse en geallieerde luchtoverwicht te behouden, kunnen we ons land niet verdedigen."

Viceminister van Defensie Nils Hilmer voegde eraan toe dat Arrow 3 meer is dan zomaar een interceptor. Het geeft Berlijn de mogelijkheid om niet alleen zichzelf te verdedigen, zei hij, maar ook zijn bondgenoten. Hij benadrukte dat samenwerking met Israël en de Verenigde Staten de deal mogelijk maakte en dat het een signaal afgeeft aan degenen die Duitsland bedreigen. "Dit is een direct antwoord op de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne en op de nieuwe raketten van Moskou", zei hij. "Het keerpunt is vandaag zichtbaar geworden."

Volgens Der Spiegel maakt de inzet van Arrow 3 nabij Berlijn – met extra inzet gepland in Zuid- en Noord-Duitsland – deel uit van de militaire strategie om de gaten in de luchtverdediging te dichten. De volledige inzet wordt verwacht in 2030. Het systeem is ontworpen om middellangeafstandsraketten te vernietigen die tijdens een deel van hun ballistische traject buiten de atmosfeer vliegen.

"Met deze strategische capaciteit, uniek onder onze Europese partners, verzekeren we onze centrale rol in het hart van Europa", aldus de Duitse minister van Defensie Boris Pistorius. "We beschermen niet alleen onszelf, maar ook onze partners."

Arrow 3 vormt de bovenste laag van een gepland meerlagig Duits luchtverdedigingsschild. De luchtmacht is van plan vijandelijke drones, kruisraketten en ballistische raketten op alle hoogtes, tot in de ruimte, te onderscheppen. De systemen die worden gebruikt, omvatten de Skyranger-luchtafweergeschuttoren, Iris-T SLM-raketten, het Amerikaanse Patriot-systeem en de Arrow-familie.

Der Spiegel legde uit hoe het systeem werkt: een radar detecteert vijandelijke raketten en volgt hun traject; een commandocentrum berekent hun verwachte pad en geeft het lanceerbevel; de eerste trap van de Arrow-raket drijft deze omhoog en de tweede trap is ontworpen om de inkomende raket te raken.

Duitse militaire functionarissen legden uit dat het onderscheppen van dreigingen in de ruimte essentieel is om het risico van radioactieve of chemische kernkoppen, evenals van puin dat in bevolkte gebieden terechtkomt, te minimaliseren – iets wat herhaaldelijk is gebeurd tijdens het Iran-Israël conflict.

Het rapport benadrukte de dreiging die uitgaat van de Russische middellangeafstandsraket "Oreshnik", die president Vladimir Poetin omschreef als een "nieuwe experimentele raket". Het wapen, dat in november 2024 tegen Oekraïne werd gebruikt, draagt ​​meerdere kernkoppen en zou een bereik hebben van 2.000 tot 3.000 kilometer – ver genoeg om Spanje vanuit Rusland te bereiken.

Fabian Hinz, raketexpert bij het Internationaal Instituut voor Strategische Studies in Berlijn, zei dat Arrow 3 in principe de Oreshnik zou moeten kunnen tegenhouden. Een andere expert, Markus Schiller, beschreef Arrow 3 als "een indrukwekkend systeem waarmee Israël Iraanse raketten al meerdere keren succesvol heeft onderschept."

Die Iraanse raketten hadden waarschijnlijk één kernkop, terwijl de Oreshnik er maximaal zes kan dragen, elk volgeladen met submunitie. Een dergelijke aanval zou minstens zes Arrow 3-interceptors vereisen om de kernkoppen vroegtijdig te neutraliseren, en de effectiviteit van het systeem zou sterk afhangen van vroege detectie. Daarom, aldus Schiller, zal de in Duitsland geïnstalleerde Arrow-batterij gekoppeld moeten worden aan sensoren in andere Europese landen – en mogelijk ook aan sensoren in de ruimte.

Toch is Arrow 3 niet ontworpen om raketten op lagere hoogte of kruisraketten te onderscheppen – dreigingen waartegen Europa nog steeds onvoldoende bescherming heeft. Duitse media noemden dit als de belangrijkste kritiek op de deal. Als gevolg hiervan, merkte Der Spiegel op, zou Duitsland ook kunnen overgaan tot de aanschaf van de nieuwere Arrow 4, die nu in ontwikkeling is en die de kloof tussen Arrow 3 en het Patriot-systeem moet dichten. Een woordvoerder van de luchtmacht vertelde het tijdschrift afgelopen mei dat de aanschaf van Arrow 4 een "logische en effectieve aanvulling" zou zijn die optimale dekking zou bieden tegen luchtdreigingen.

Hinz voegde toe dat Arrow 3 ook andere functies zou kunnen vervullen dan alleen de middellangeafstandsraketverdediging: de radar ervan zou het Duitse leger kunnen helpen een duidelijker beeld te krijgen van de activiteiten in de ruimte, en het systeem zou zelfs kunnen worden gebruikt als anti-satellietwapen.