Ik geloof dat Nederland het enige land in Europa is waar de oorlogsdoden jaarlijks worden herdacht maar de bevrijding slechts eenmaal in de 5 jaar gevierd wordt met een vrije dag. Leuk en aardig allemaal, maar het moet niet te veel kosten.
Trots op het verzet in de Tweede Wereldoorlog is de Nederlander wel. Met reden, zonder moedige verzetsmensen had ik dit stukje niet kunnen schrijven. Toch knaagt het bij me. Ongeveer 45,000 mensen pleegden verzet. Maar 300.000 mensen collaboreerden met de Nazi’s en 25.000 Nederlandse mannen namen zelfs dienst in de SS. Ik heb het er wel eens over met vrienden. ‘Niet iedereen zat in het verzet, weet je?’ Ja, dat weet ik.
Het zijn zwarte dagen. De 4 mei herdenking vond en vind ik een onding. Nu helemaal, zelfs zonder het hedendaagse gedoe er omheen. Toch weet ik heel goed dat voor veel mensen 4 mei een bijkans heilige traditie is. We herdenken immers de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. ‘Dat zal best,’ denk ik dan.
Vaak deed ik mijn best om juist de meidagen buitenlands te bivakkeren. De afgelopen twee jaar waren we samen met een gedeelte van de familie in Israël. Natuurlijk maakten we daar dan ook de indrukwekkende Jom Hazikaron herdenking mee, maar die wordt tenminste gevolgd door een echt feest, Jom Haätsmaoet, het feest van de onafhankelijkheid.
Dit jaar kwam het er niet van, we zijn gewoon thuis in Amsterdam-Zuid. Als we op 4 mei thuis zijn wandelen we tegen acht uur naar de herdenking op de Apollolaan. De herdenking daar is in de jaren uitgegroeid tot een sociaal gebeuren. Samen met de buurtgenoten lopen we met een plechtig smoel naar het monument. We groeten onze kennissen en zijn natuurlijk net te laat om vooraan te staan. Dus kunnen we de spreker niet verstaan want de geluidsinstallatie is historisch slecht. Ook dat hoort bij de traditie.
Om 8 uur de twee minuten stilte. Extra hard hoor je dan de brommertjes die door de Beethovenstraat scheuren. Ik haat die gastjes die daarop rijden hartgrondig. Wanneer de twee minuten om zijn komt het volkslied waarvan ik het ‘ben ik van Duitse bloed’ niet uit mijn keel krijg. Daarna gaan we weer naar huis. Maar niet zonder enige vertraging want er zijn altijd wel kennissen voor een vaag praatje. Eenmaal thuis is er één droevig programma op de TV en dan is het wel genoeg en beginnen de kletsrubrieken.
Ik denk het mijne van dit jaarlijkse gebeuren en alle hypocrisie die erbij komt kijken. In de eerste jaren na de bevrijding werden de Joden überhaupt niet herdacht. Pas zo’n 20 jaar later mochten de slachtoffers van de Japanse bezetting en wij erbij. Een tijdje later werd de zaak verder uitgebreid. De vermoordde Joden en de gevallen verzetsstrijders waren niet genoeg. Naarstig werd er naar meer slachtoffers gezocht. Die moesten we toch ook herdenken. Toen kwamen de nebbisje jongens die meteen na de bevrijding naar Indië werden gestuurd om daar het Nederlandse belang te behartigen ook erbij. Allemaal tot daaraantoe. Maar met de vrijwilligers die als soldaat in Korea sneuvelden, nota bene voornamelijk hele foute Nederlanders die zo hun straf ontliepen, ging het definitief fout met de herdenking. Het werd een betekenisloos gebeuren. En toch gingen we trouw naar de Apollolaan, want ja, traditie.
De mensen die het 4- en 5 Mei comité besturen zijn onveranderlijk uitgerangeerde politici die voortdurend tenenkrommende uitspraken doen en verkeerde beslissingen nemen. Zoals 12 jaar geleden toen de toenmalige directeur van het comité het een prima idee vond een gedicht voor de gevallen SS-er Dirk Siebe op de Dam te laten voorlezen. Sindsdien is er ieder jaar wel gedonder.
En nu is er dus aandacht voor, ik citeer, “de slachtoffers voor de genocide in Gaza.” Niet voor de 1200 afgeslachte Israëli’s, stel je voor. Andrée van Es, voormalig kamerlid voor de communistische partij (opgegaan in GroenLinks) is voorzitter van het Amsterdamse 4-en 5 mei comité. Wat haar betreft is het herdenken van de oorlog met een te beperkte blik geweest. Het Centraal Joods Overleg liet gelukkig weten verbijsterd te zijn door haar uitspraken en komt niet naar bijeenkomsten waar zij aanwezig is. Kol Hakawod (alle eer) CJO!
Ik lees dat de herdenking op de Dam is volgeboekt. In plaats van het dubbele aantal mogen er slechts 10.000 mensen erbij zijn. Zij moeten zich wel eerst een fouillering laten welgevallen. Je moet er maar zin in hebben.
Ik sla 4 mei voorgoed over. Ik heb er de kracht niet voor. Ik zal om 8 uur heus wel stil zijn hoor. Verdiept in een mooi boek of online in een spelletje bridge. Herdenken doe ik op Jom Ha Sjoa op 6 mei in de Hollandse Schouwburg. Die herdenking is waardig, zoals het hoort. Ik hoop dat burgemeester Halsema erin slaagt het Free Palestine geteisem uit de buurt te houden. Je weet het maar nooit met een burgemeester die vindt dat het moet schuren.
Update: Ik verneem zojuist dat Halsema van plan is om op 6 mei in de Hollandse Schouwburg te spreken. Ik hoop dat het niet waar is. Het laatste waar ik behoefte heb zijn de zalvende woorden van een slappe, ongeloofwaardige burgemeester. Dan maar geen herdenking.
