'Het kan opnieuw gebeuren', zegt voormalig Brits premier Boris Johnson in Birkenau, samen met velen waaronder de Nederlandse opperrabbijn Binyomin Jacobs

De voormalige Britse premier Boris Johnson en rabbijn Menachem Margolin, voorzitter van de EJA, brengen een bezoek aan Auschwitz. Foto EJA

De voormalige Britse premier Boris Johnson stond dinsdag schouder aan schouder met rabbijnen, onderwijzers en activisten in Birkenau . Hij plaatste de gruweldaden die de Joodse natie in Birkenau zijn aangedaan in de context van ‘een miljoen bloedsprookjes’, die zich uitstrekten van het bloedbad onder de Joden in Londen in 1189, toen Richard Leeuwenhart werd gekroond, tot het doodschieten van Joodse gelovigen in Manchester vorige maand, meldt The Jerusalem Post.

"Het kan opnieuw gebeuren", waarmee hij de Holocaust bedoelde, "want het is opnieuw gebeurd", zei Johnson tegen de leden van de delegatie van de European Jewish Association (EJA) terwijl er herdenkingskaarsen werden aangestoken en vertegenwoordigers van de VS, verschillende Europese landen en Israël kransen legden.

Birkenau werd gebouwd als een verlengstuk van het concentratiekamp Auschwitz, dat door de Duitse bezetters werd gebouwd op grondgebied waaruit de Polen grotendeels waren verdreven. Er werd al gesproken over plannen om het kamp uit te breiden, terwijl het Rode Leger al oprukte om de gevangenen te bevrijden.

In elke barak zaten ongeveer 400 mensen opeengepakt, terwijl de Kapo van de barak één privékamer gebruikte. De gemiddelde gevangene stierf binnen drie maanden na aankomst in Birkenau in de zomer.

Een deel van de veertig nazikampen die deel uitmaakten van dit door de nazi's gebouwde hellevuur, was een tellurische stroom die vanuit Auschwitz-Birkenau op gang kwam en Joden overspoelde, helemaal vanuit Oslo, Rome en Thessaloniki. Waar het nazirijk reikte, greep het zijn klauwen vast.

EJA-delegatie in Birkenau. Foto EJA

Religie was niet toegestaan ​​in Auschwitz . In het Auschwitzmuseum kunnen bezoekers Joodse gebedsdoeken zien die door de nazi's van vermoorde Joden zijn gestolen.

Verzoeken van de geestelijkheid van Krakau om een ​​kerstmis voor de Poolse gevangenen in Auschwitz toe te staan, werden afgewezen (kerstvoedselpakketten – voor de Polen – werden wel goedgekeurd). In Blok 11, Cel 21 kraste Stefan Jasienski, soldaat van het Poolse Thuisleger, de Goddelijke Barmhartigheid op zijn muur. Hij stierf in januari 1945.

EJA-voorzitter Rabbi Menachem Margolin deelde met de aanwezigen mee dat Joden over de hele wereld tijdens Pesach God prijzen omdat Hij ons heeft bevrijd uit de handen van onze vijanden die zich elke generatie verzamelen om ons te vernietigen. "Het is niet alleen aan God," waarschuwde hij, "iedereen moet zijn deel doen. Als wij er niet in slagen de wereld vorm te geven, zullen degenen met kwade ideeën dat wel doen."

Het unieke karakter van het nazi-kwaad omvatte cynisme, bedrog en koud materialisme. Gevangenen aten hun schamele rantsoenen op boven Duitse slogans die hen leerden "eerlijk" te zijn en "het vaderland lief te hebben". De laatste werd verwijderd nadat men zich realiseerde dat deze boodschap niet goed zou vallen bij krijgsgevangenen en verzetsstrijders. De weinige Joden die de medische selectieprocedure bij aankomst overleefden en sterk genoeg bleken om te werken, marcheerden onder het inmiddels beruchte motto 'Arbeit macht frei' (Werk maakt vrij), maar geen enkele hoeveelheid werk kon ooit een gevangene bevrijden.

In het Auschwitzmuseum kunnen bezoekers de borden en aardappelschilmesjes zien die Joden meebrachten in de hoop een nieuw leven in het Oosten te beginnen. Toen de treinen arriveerden, kregen de gevangenen de opdracht om tegen de Joodse slachtoffers te liegen en hen te vertellen dat ze zich moesten haasten en naar de douche moesten gaan, omdat "hun soep koud werd" of "er warme koffie op hen stond te wachten".

Degenen die de Holocaust meemaakten, wisten niet dat ze het slachtoffer waren van een nieuwe en gruwelijke vorm van criminaliteit. Waarom zouden ze vermoeden dat de douches gaskamers waren en de schoorstenen van de zogenaamde fabrieken die, zo hoopten ze, hun werkhanden nodig hadden, in werkelijkheid ovens waren? Niemand heeft ooit slachtoffers geschoren, hun haar in zakken gestopt met het opschrift KLA (Koncentracjon Lager Auschwitz) en het naar een textielfabriek gestuurd om er Duitse legersokken van te maken.

Het Duitse sadisme was zo groot dat, als een ontsnapte gevangene werd gevangengenomen, hij gedwongen werd om door het kamp te marcheren, op een trommel te slaan en te roepen: 'Hoera! Hoera! Ik ben terug in Auschwitz.' Hij werd vervolgens opgehangen. Gevangenen werden gedwongen het Lagerlied te zingen.

Gevangenen verzetten zich. Van de ongeveer 900 ontsnappingspogingen uit de gevangenis waren er 300 succesvol. De Sonderkommando-opstand, een heldendaad uitgevoerd door communistische Frans-Joodse gevangenen en Poolse Joden die vóór de oorlog een religieus leven leidden, was een uiting van verzet tegen de nazi-beuls.

Op een plek waar legermarsen de enige toegestane muziek waren, speelden gevangenen in het geheim de muziek van Chopin, wetende dat ze gedood zouden worden als ze gepakt werden. In Auschwitz, in hetzelfde gebouw waar de hongerblokken stonden, hing in de kamer van de Kapo's een muurschildering van een varend schip.

Het is waarschijnlijk dat Auschwitz, voor degenen die jong en gezond genoeg waren om de medische selectie te overleven, een volkomen normale wereld leek die gek was geworden. Daarom verwijst het woord Holocaust naar een groot offer met een bijna goddelijk aspect. De Jiddische en Roma-woorden zijn verschillend. Hurban, totale verwoesting, Porajmos, verslinden, waarbij de Roma degenen zijn die door de Duitsers worden opgegeten.

Deze woorden plaatsen de Holocaust in een context van menselijk vermogen tot kwaad, dat altijd actief is in de geschiedenis zoals wij die in onze eigen wereld kennen. Dit staat in contrast met het idee dat Auschwitz, in de woorden van de schrijver Yehiel De-Nur (Ka-Tsetnik, een gevangene in een kroeg en zijn pseudoniem): 'een andere planeet' is. Een gebeurtenis buiten tijd en ruimte, veroorzaakt door demonische, sinistere krachten.

Voordat hij het publiek in gebed leidde, vertelde Binyomin Jacobs, opperrabbijn van Nederland, hoe zijn vader, een Holocaustoverlevende, hem al op jonge leeftijd vertelde dat de Holocaust nooit meer zou gebeuren. Naarmate de jaren verstreken, zei Jacobs, begon zijn vader te twijfelen: zou het misschien nog eens kunnen gebeuren? "Voordat hij Niftar (Overleden) werd, waarschuwde mijn vader me om altijd contant geld in huis te hebben, voor het geval het weer zou gebeuren," vertelde hij ons.

De Egyptische activist Loay Alsharef hield maandag een toespraak in het Hilton Hotel over het verbeteren van de Arabisch-Joodse betrekkingen. Hij zei dat de Arabische wereld armer is omdat ze niet meer weet over de grote schuld die de islam heeft aan het jodendom.

"1,8 miljard moslims vernoemen hun kinderen naar Joodse koningen en helden zonder de details te kennen", zei hij.

“Het was Daud (David), de koning van Israël, die Jeruzalem tot hoofdstad van Israël maakte, niet de Amerikaanse president Donald Trump.”

Hij heeft een punt. Details stellen ons in staat een waarachtiger, maar nooit perfect, begrip van het verleden en een visie op de toekomst te schetsen.

Zelfs in Auschwitz waren er mensen die hun leven opofferden om dat van anderen te redden. Een voorbeeld is de katholieke priester Maximilian Kolbe, die vrijwillig de hongerdood stierf om het leven van een andere Poolse gevangene te redden.

In Oświęcim kon Holocaustoverlevende Szymon Kluger na de oorlog zijn leven niet meer opbouwen en bracht hij het grootste deel van zijn dagen als kluizenaar door in het huis van zijn familie. Dankzij de vrijgevigheid van zijn familie doet dat gebouw na zijn overlijden in 2000 nu dienst als Museum Oszpicinin, een Joods cultureel centrum en koosjer café in een stad waar vóór de oorlog meer dan de helft van de bevolking Joods was.