Foto Marcel Vink
Als oud-Beverwijker heeft die plaats altijd een zwakke plek in mijn hart gehouden. Donderdag vond de jaarlijkse herdenking plaats van de Joodse inwoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden weggevoerd en nooit meer terugkeerden. Ik had daar graag bij willen zijn, maar het was deze keer onmogelijk. Gelukkig kreeg ik onderstaand verslag toegestuurd van Marcel Vink, waarvoor dank.
‘Hun namen is alles wat we nog hebben.’
Alleen de wind was te horen tijdens de twee minuten stilte die donderdagmiddag werden gehouden op de Beverwijkse begraafplaats Duinrust, om de weggevoerde en nooit meer teruggekeerde inwoners van Joods Beverwijk en Wijk aan Zee te herdenken.
Maar het voorlezen van de namen van de slachtoffers in de Tweede Wereldoorlog maakte ook grote indruk op alle aanwezigen - het waren er heel wat. Hun namen, vereeuwigd op het namenmonument dat een jaar eerder was onthuld, werden voorgelezen door leerlingen van het Castor College, dat het monument heeft geadopteerd zodat de lokale verhalen over de vreselijke gebeurtenissen in de oorlog herinnerd en doorgegeven blijven worden. In groten getale waren de scholieren gekomen.
"Ook al waren ze anders vrij”, zei burgemeester Martijn Smit vol trots. "Dat ze hier zijn is heel belangrijk.” Het ging om 99 namen, vermeld op het monument dat vorig jaar op 25 maart door Smit werd onthuld, samen met rabbijn Shmuel Spiero.
Het gaat om Joodse mannen, vrouwen en kinderen die in de Tweede Wereldoorlog vanaf Beverwijk en Wijk aan Zee weggevoerd werden en niet meer terugkeerden. ,,Hun namen zijn alles wat we nog van ze hebben”, zei de burgemeester.
De leerlingen droegen ook zelfgeschreven gedichten voor, over herdenken en vrijheid. En er werden kransen gelegd, door gemeente, scholieren en de Stichting 4 mei Beverwijk.
Foto Marcel Vink
Oud-stadsarchivaris Jan van der Linden – de initiatiefnemer van het monument – vertelde iets over de geschiedenis van Joods Beverwijk. "Deze mensen hebben Beverwijk gevormd tot de gemeente die het nu is”, was hij stellig. De Joodse inwoners die de oorlog wel overleefden hadden het niet makkelijk. "Ze zagen servies van hun ouders bij de buren”, noemde Van der Linden als voorbeeld. ,,In goed vertrouwen in bewaring gegeven. Maar ze kregen het niet terug. Sterker, het werd ontkend dat het in bewaring was gegeven.”
De synagoge in Beverwijk, in oorlogstijd binnengevallen, lag er lang gehavend bij. In de jaren zestig werd hij afgebroken. Symbool voor het definitieve vertrek van de Joodse gemeenschap. Toch zijn ze nooit vergeten, en worden ze voor altijd herinnerd. Het monument is ontstaan dankzij de Werkgroep Joods Namenmonument Beverwijk, onderdeel van de Stichting 4 mei Beverwijk. Het is de bedoeling dat de herdenking een jaarlijks karakter krijgt.
