Screenshot YouTube
Onderstaand artikel van Cnaan Liphshiz verscheen eerder in Jewish Telegraph Agency (JTA) en is met toestemming van schrijver vertaald overgenomen.
Terwijl hij de namen van zijn vele kleinkinderen opsomt, reciteert Joop van Ooijen wat klinkt als een appèl in een typisch Israëlisch klaslokaal.
Yair, Yael, Lael, Odelia, Netanya, Yoaz en Shilon zijn enkele van zijn kleinkinderen met moderne namen, favoriet bij de Israëlische middenklasse. Baruch, Moshe, Elisheva en Yehuda behoren tot de klassiekers, populair bij religieuze joodse ouders over de hele wereld.
Maar noch de Van Ooijens, noch hun 16 kinderen zijn joods.
Ze zijn een protestants-christelijk gezin in een klein stadje in Nederland, een van de weinige plaatsen in Europa waar het gebruikelijk is dat niet-joden namen hebben die algemeen als uitgesproken joods worden beschouwd.
"We zijn een vrome familie en de Bijbel is altijd aanwezig in ons leven, wat betekent dat het jodendom altijd aanwezig is in ons leven en daarom hebben we onze kinderen genoemd", zegt Joop van Ooijen, een 69-jarige chemicaliënhandelaar.
Naast algemeen populaire bijbelse namen als Simon, David, Ruth en Esther, lijken duidelijk joodse bijbelnamen vooral in vrome christelijke kringen in Nederland veel voor te komen.
Maar veel Nederlandse ouders die niet gelovig zijn, geven hun kinderen ook joods klinkende namen omdat ze de Bijbel als een deel van het Nederlandse erfgoed zien en aangetrokken worden door de korte, beslissende klanken van Hebreeuwse namen. Sommige ouders zeggen dat die geluiden op Nederlandse lijken.
"We wilden niet iets buitenlands en Engels klinkend, maar we wilden ook een serieuze naam die een zeker gewicht draagt voor als het kind opgroeit", zegt Jantine Vonk, een 35-jarige moeder van twee kinderen, Aron en Thirza , uit het zuiden van Nederland.
Vonk voegde eraan toe dat ze van mening is dat veel joodse en niet-joodse Nederlandse ouders om verschillende culturele redenen een voorkeur hebben voor korte, krachtige namen met een duidelijke ring zoals Boaz en Thirza, in tegenstelling tot meer afgeronde namen zoals Ryan en Olivia.
Hagar Jobse, een 34-jarige journaliste uit Amsterdam die opgroeide in een seculier gezin, kreeg haar naam omdat haar ouders 'het gewoon mooi vonden', vertelde ze aan JTA. In het Nederlands wordt het uitgesproken als Hakhar, met een palatale medeklinker die in het Hebreeuws (hoewel niet in de naam Hagar) en in het Nederlands voorkomt.
Jobse zegt dat haar naam vooral nieuwsgierige en positieve reacties oproept omdat het exotisch is in Nederland. Arabieren herkennen het van Hajar, de Arabische uitspraak van de naam van die bijbelse figuur. "En Spaanstaligen hebben er wat moeite mee", merkte ze op.
Ze heeft nog nooit een negatieve reactie op haar naam ervaren, zei Jobse.
Maar de Van Ooijens wel, zei Joop.
"Er is helaas veel antisemitisme in het schoolsysteem", vertelde hij aan de Jewish Telegraphic Agency. “Onze kinderen met Joodse namen werden lastiggevallen, sommigen werden er zelfs voor gepest.” Dat heeft vooral Moshe Van Ooijen meegemaakt, zei zijn vader, maar Arie, Boaz en Sifra kwamen er ook wel een paar tegen, voegde hij eraan toe.
Moshe, die door JTA werd benaderd, stemde in eerste instantie in met een interview voor dit artikel, maar pogingen om hem te bereiken zijn mislukt.
Zijn broers en zussen met typisch Nederlandse namen - Gerda, Johan, Cornelis en Andreas - hebben geen antisemitische pesterijen meegemaakt, zei hun vader. De populariteit van bijbelse namen is sinds de jaren tachtig flink gestegen, aldus onderzoeksinstituut Meertens over samenleving en taalkunde.
Thirza, bijvoorbeeld, bestond in de jaren vijftig vrijwel niet. Maar vanaf 1990 kregen minstens 20 baby's de naam Thirza, met de piek in 2000 met ongeveer 120 Thirza's. Er waren er ongeveer 100 in 2014 genaamd Thirza, een figuur uit het boek Numeri uit een passage over wanneer dochters de bezittingen van hun overleden vader erven. (Thirza is ook de naam van een Kanaänitische stad.)
Bij jongens is dezelfde trend zichtbaar in Levi, een naam die in 1980 bijna niemand kreeg. In 2014 waren er in Nederland minstens 8.000 Levi's, honderden ontvingen het elk jaar (2016 had ongeveer 700 Levi's, de meeste van hen mannen, maar ook enkele vrouwen.)
Een van hen is Levi Verschoof, een 26-jarige man uit Noordwijk, een kustplaats ongeveer 48 kilometer ten zuidwesten van Amsterdam. Verschoof, die voor een kerkelijke groep werkt, zegt zijn naam mede te waarderen vanwege de affiniteit met het jodendom.
“Als ik aan jodendom en joden denk, krijg ik een positief gevoel, dus het voelt goed om daar een naam aan te verbinden. Ik ben trots als Joodse mensen mijn naam horen en er positief op reageren', zei hij, herinnerend aan een ontmoeting in 2010 met een rabbijn in Den Haag die de bijbelse betekenis van de naam met Verschoof besprak.
Verschoof en zijn vrouw noemden hun zoon Ezra - een andere naam die door velen in het buitenland als duidelijk joods wordt beschouwd, maar die in Nederland veel voorkomt onder niet-joden.
In België, waar ongeveer 11 miljoen mensen wonen, worden elk jaar slechts enkele tientallen baby's Levi genoemd, vergeleken met honderden in Nederland, met een bevolking van 17 miljoen. (Bijna alle Belgische Levi's komen uit gebieden met een Vlaamse bevolking, waarvan de omvang ongeveer 7 miljoen bedraagt.)
Beide landen hebben elk ongeveer 30.000 Joden, een cijfer dat, in ieder geval in Nederland, waarschijnlijk geen significant deel uitmaakt van de duizenden duidelijk-joodse namen die elk jaar aan pasgeborenen worden gegeven.
De naam Boaz, die jaarlijks honderden Nederlandse baby's krijgen, wordt jaarlijks aan minder dan 20 pasgeborenen in België gegeven, blijkt uit overheidsgegevens . Namen als Thirza, Sifra en Tamar, die duizenden in Nederland dragen, zijn te zeldzaam om zelfs maar te worden vermeld bij de namen die in België een statistisch record hebben.
Een zeldzaam Joods klinkende naam, Bracha, is beroemd tot ver buiten zijn prevalentie dankzij een bekende filmactrice, Bracha van Doesburgh , die niet joods is. Ze is een van de slechts 44 Bracha's die in 2014 in Nederland woonden. Haar kinderen heten Sophia, Kees en Boris.
Bracha van Doesburgh.Screenshot YouTube
Toevallig hebben pogingen om de prevalentie van antisemitisch sentiment te meten consequent aangetoond dat het veel vaker voorkomt in België, dat volgens die onderzoeken een relatief ernstig antisemitisch probleem heeft, dan in Nederland, waar uitingen van jodenhaat tot de laagste in Europa behoren.
Gerrit Bloothooft, een socioloog van de Universiteit Utrecht die gespecialiseerd is in de studie van namen en samenwerkt met het Meertens-instituut, zegt dat hij geen gegevens heeft over waarom duidelijk joodse namen in Nederland relatief populair zijn, maar hij gelooft dat christelijk religieuze sentimenten slechts een deel van die namen.
"Ik vermoed (en het is slechts een vermoeden) dat ouders niet te veel nadenken over de joodse oorsprong van deze namen (of de mogelijke gevolgen)", zegt Bloothooft, die vaak in de Nederlandse media wordt geciteerd als expert op het gebied van namen. “Niet meer dan in namen als David, Sarah of Judith. Mensen vinden dit gewoon mooie namen.”
Chris Vonk, de vader van Aron en Thirza, zegt dat hij die namen inderdaad wilde omdat ze hem mooi in de oren klinken, maar hij en zijn vrouw, Jantine, hebben de consequenties wel overwogen.
'Eerlijk gezegd is het iets waar we over hebben nagedacht, ja. We hebben de mogelijkheid overwogen dat onze kinderen geplaagd of lastig gevallen zouden worden omdat ze Joods klinkende namen hebben”, vertelde Chris aan JTA. “Maar we besloten ze toch die namen te geven. Kinderen vinden altijd wel iets om mee te plagen. Dus laat het bij die namen zijn.”
Comments