
In Nederland geboren Miriam Bolle, een van de oudste overlevenden van de Holocaust met haar 107 jaar, poseert in haar huis in Jeruzalem op 23 december 2024 voor Times of Israel
De in 1917 geboren Miriam Bolle ls secretaresse bij de Joodse Raad in Amsterdam tijdens de oorlog, die door de nazi's was opgericht om de gemeenschap te controleren na de invasie, wist zij alles over de deportatie van Nederlandse Joden.
In 1943 kwam zij aan de beurt en belandde in het concentratiekamp Bergen-Belsen in Duitsland.
“Ze wilden ons uithongeren. Ze wilden ons dood hebben,” zei Bolle, die toen 26 was.
Ze herinnert zich gevangenen die wat groenten deelden tijdens een Pesach-‘feest’ om de bevrijding van de Joden uit de slavernij in Egypte te vieren. In plaats van het traditionele gebed ‘Volgend jaar in Jeruzalem’ te reciteren, zongen de kinderen ‘Dit jaar in Jeruzalem’.
En hun gebed werd verhoord. Bolle en haar familie werden “op wonderbaarlijke wijze” bevrijd met een aantal anderen in ruil voor Duitse krijgsgevangenen in het door de Britten gecontroleerde Palestina in juli 1944. Ze reisde per trein door Europa naar “het Land van Israël”, waar ze sindsdien woont.
Daar werd ze herenigd met haar verloofde Leo, die voor de oorlog was geëmigreerd. Ze trouwden in 1944 en kregen drie kinderen. Twee stierven jong toen ze Israël verdedigden tijdens hun militaire dienst. De derde stierf kinderloos.
Tijdens haar verblijf in de kampen schreef ze een aantal brieven aan Leo, maar die heeft ze nooit verstuurd.
Ze werden uiteindelijk in 2014 gepubliceerd als ‘Letters Never Sent’, een zeldzaam inkijkje in het Joodse leven in de Nederlandse hoofdstad onder de nazibezetting, dat inmiddels in zeven talen is vertaald.
"Ik wilde vertellen wat er was gebeurd, zodat het niet vergeten zou worden", aldus Bolle, die op 107-jarige leeftijd nog steeds niets van haar elegantie heeft verloren.
Maar ze maakt zich zorgen over de opkomst van antisemitisme in Europa.
"Ik snap niet waarom Joden zo belangrijk zijn. Ik denk dat de toekomst voor Joden daar onzeker is. Ik ben blij dat ik in Israël ben, want het is de veiligste plek voor ons, zelfs met de problemen nu," zei een van de oudste overlevenden.
Comments