Nepbanen en echte moed: hoe een Indiase zakenman Joden redde van de nazi's

Kundan Lal Gupta. Foto via Wikipedia

Kundan Lal Gupta, een Indiase ondernemer zonder banden met Europa, redde 14 Oostenrijkse Joden tijdens de Holocaust. Hij richtte nepbedrijven op, plaatste valse vacatures en verstrekte levensreddende visa in een stille, onbaatzuchtige daad van heldendom, schrijft Ynet.

Onder de talloze verhalen over reddingen uit de Holocaust zijn er enkele die onopgemerkt zijn gebleven, zoals het buitengewone verhaal van Kundan Lal Gupta uit India. Gupta, die geen enkele band had met Europa of de Joodse gemeenschap, ontmoette toevallig een Joods echtpaar in een ziekenhuis in Oostenrijk. Die toevallige ontmoeting veranderde zijn leven en, belangrijker nog, redde het leven van 14 Joden. Zijn verhaal werd onlangs gepubliceerd in een BBC-artikel.

In 1938, toen nazi-Duitsland Oostenrijk annexeerde en het antisemitisme toenam, reisde Gupta – toen een 45-jarige uit Punjab – vanwege medische problemen naar Wenen om een specialist te raadplegen. In het ziekenhuis ontmoette hij Lucy en Alfred Wexler, een jong Joods stel dat hem vertelde over de toenemende Jodenvervolging. Op dat moment besefte Gupta dat hij niet onverschillig kon blijven.

Volgens de BBC bedacht Gupta, een succesvolle zakenman in India, een gedurfd en creatief plan: hij zou bedrijven oprichten met als enig doel werkvisa te verstrekken aan Oostenrijkse Joden – destijds de enige legale manier om het land te verlaten. Soms richtte hij daadwerkelijk bedrijven op; andere keren bedacht hij gewoon bedrijven en banen die nog niet bestonden.

Om de list authentiek te laten lijken, plaatste Gupta vacatures in Oostenrijkse kranten waarin hij op zoek was naar geschoolde arbeidskrachten die bereid waren naar India te verhuizen.

Een paar mensen reageerden, en hij zorgde ervoor dat ze een visum kregen en hielp hen ontsnappen. "Het hele plan werd in het diepste geheim uitgevoerd", vertelde zijn kleinzoon, Vini Gupta, aan de BBC. Vorig jaar publiceerde Vini een boek getiteld Rescue in Vienna over zijn grootvader. "Hij schakelde de Britse of Indiase autoriteiten niet in. Zelfs zijn eigen familie hoorde er pas maanden na zijn terugkeer van."

Onder de mensen die Gupta redde, was advocaat Fritz Weiss, die door de nazi's gedwongen was de straat voor zijn huis te vegen en later ondergedoken zat in een ziekenhuis. Gupta bood hem een baan aan bij "Kundan Agencies" – een bedrijf dat niet bestond – waardoor Weiss India kon bereiken en later naar Engeland kon emigreren. Een ander was Hans Lusch, een textielarbeider die reageerde op een van Gupta's advertenties en een fictieve baan kreeg bij "Kundan Clothing". Hij werd opgevangen bij Gupta thuis in Bhalodhyana, hoewel hij moeite had om zich aan te passen en later naar Mumbai verhuisde.

Andere Joden die de kans kregen om opnieuw te beginnen, waren onder anderen Alfred Schfrank, een voormalige eigenaar van een multiplexfabriek; Sigmund Retter, een ijzerwarenhandelaar; en Alfred Wexler, een houtbewerker. Allen wisten ze aan de nazi's te ontsnappen dankzij de durf en het medeleven van een vreemdeling uit een ver land.

Kundan Lal Gupta heeft nooit erkenning gezocht voor zijn daden. Hij stierf in 1966 op 73-jarige leeftijd aan een hartaanval, nadat hij zelden over dat hoofdstuk in zijn leven had gesproken. Pas tientallen jaren later, toen Vini's moeder het verhaal met haar zoon deelde, begon een ontdekkingsproces – een proces dat leidde tot een documentaire boek en een langverwachte ode aan een onbezongen held.