Qatar en Turkije proberen Hamas te ontwapenen, terwijl Fase II van het staakt-het-vuren nog steeds in discussie is

Recep Tayyip Erdogan, Mohammed Al Thani, Donald Trump, Benjamin Netanyahu. Foto AFP

De voorgestelde alternatieven zouden inhouden dat Hamas zijn wapens zou overdragen aan de Palestijnse Autoriteit of ze zou overdragen aan een veilige opslagplaats onder toezicht, wat de invloed van Hamas in Gaza zou kunnen behouden; dit zal waarschijnlijk het belangrijkste onderwerp zijn dat tijdens de ontmoeting tussen Trump en Netanyahu in Florida wordt besproken, schrijft Ynet.

De tweede fase van het staakt-het-vuren in Gaza wordt nog steeds door de Amerikanen vormgegeven, hoewel er nog niets definitief is. Israël en de VS hebben gezamenlijk het oorspronkelijke twintigpuntenplan opgesteld , met daarin een duidelijke overeenkomst dat Hamas ontwapend moet worden. Maar nu waarschuwt Jeruzalem dat Qatar en Turkije – landen die mee hebben onderhandeld over de recente overeenkomst voor de vrijlating van gijzelaars – erop aandringen Hamas te beschermen tegen ontwapening.

Volgens Israëlische functionarissen werken Qatar en Turkije er nu aan om Hamas van de ontwapeningsplicht af te houden. Ze bieden naar verluidt alternatieven aan: Hamas draagt ​​zijn wapens over aan de Palestijnse Autoriteit (PA), of de wapens worden onder toezicht naar een beveiligde opslagplaats overgebracht. Achter beide voorstellen schuilt het doel om de invloed van Hamas in Gaza te behouden. Israël dringt er echter op aan dat Hamas wapenvrij blijft.

Ambtenaren in Jeruzalem geloven dat de kwestie alleen persoonlijk zal worden opgelost en waarschijnlijk het belangrijkste onderwerp zal zijn tijdens de aanstaande ontmoeting tussen premier Benjamin Netanyahu en de Amerikaanse president Donald Trump , die eind deze maand zal plaatsvinden. Netanyahu zal naar verwachting Mar-a-Lago bezoeken van 28 december tot en met 1 januari en zal verschillende ontmoetingen met Trump hebben, waaronder extra bijeenkomsten met vicepresident J.D. Vance, minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio en minister van Defensie Pete Hegseth.

"We hebben Fase Een bijna afgerond; we moeten nog maar één gijzelaar naar huis brengen", zei Netanyahu zondag tijdens een gezamenlijke persconferentie met de Duitse bondskanselier Friedrich Merz. Tijdens een aparte bijeenkomst merkte hij op: "We weten dat deze troepenmacht bepaalde taken kan uitvoeren, maar niet alles – misschien zelfs niet de belangrijkste taken", waarmee hij doelde op de belangrijkste: ontwapening en demilitarisering van Hamas.

Deze verklaring weerspiegelt de bezorgdheid van Israël dat een internationale stabilisatiemacht (ISF) op zichzelf niet kan garanderen dat Hamas' militaire capaciteiten worden ontmanteld. Dit punt wordt herhaaldelijk benadrukt door Israëlische functionarissen.

Maar totdat de laatste gijzelaar – de 24-jarige Yamam-officier Ran Gvili – thuis is , neemt de druk vanuit Qatar en Turkije toe in de aanloop naar de tweede fase van het staakt-het-vuren in Gaza. Volgens Israëlische functionarissen doen beide landen er alles aan om te voorkomen dat Israël een beslissende overwinning op Hamas kan uitroepen.

In gesprekken met de Amerikanen hebben Qatar en Turkije voorstellen geopperd om de volledige ontwapening van Hamas te voorkomen – zoals het overdragen van de wapens van de groep aan de Palestijnse Autoriteit of het opslaan ervan in een bewaakte faciliteit. Vanuit Israëlisch perspectief komt het erop neer dat deze ideeën bedoeld zijn om Hamas' rol als machtsfactor in Gaza te behouden.

Zelfs onder de Amerikanen bestaat er geen consensus. Qatar en Turkije zouden voorstander zijn van een respijtperiode van twee jaar waarin Hamas zijn wapens legaal mag behouden. Israël verwerpt dat idee resoluut en dringt aan op een veel kortere periode – slechts een paar maanden. De Israëlische boodschap aan Washington is duidelijk: als Hamas niet snel wordt ontwapend, zal Israël eenzijdig actie ondernemen om dat te bewerkstelligen.

Het onderscheid dat in onderhandelingen wordt gemaakt, is van belang: Israël eist ontwapening – een volledige verwijdering van wapens, terwijl sommige Amerikaanse voorstellen spreken van ontmanteling – het onder toezicht opslaan van wapens, vergelijkbaar met hoe de IRA tientallen jaren geleden in Noord-Ierland met wapens omging. Maar Jeruzalem vreest dat "ontmanteling" simpelweg een achterdeurtje open zou kunnen laten voor toekomstige herbewapening.

Israël verzet zich ook fel tegen de inzet van Turkse troepen in Gaza . Hoewel sommigen binnen de Amerikaanse regering – waaronder Trumps gezant Tom Barrack – beweren dat Turkije deel moet uitmaken van elke oplossing, verwerpt Jeruzalem die visie. Ambtenaren zeggen dat Barrack de Israëlische veiligheidsbehoeften niet begrijpt en beschuldigen hem ervan een beleid te voeren dat deze ondermijnt.

Op dit moment heeft nog geen enkel Arabisch of islamitisch land zich ertoe verbonden troepen te sturen naar de ISF, omdat er geen overeenstemming is bereikt over ontwapening en er geen duidelijke tijdlijn is. Hierdoor is er een groot hiaat in de haalbaarheid van het plan.

Ondertussen heeft Israël zijn eerdere algemene verzet tegen betrokkenheid van de Palestijnse Autoriteit bij de wederopbouw van Gaza verzacht – maar alleen als de betrokkenen geen banden hebben met terreur, zoals voormalig functionaris Salem Fayyad, en niet onder bevel van de PA opereren. Die positie stuit echter op politieke obstakels in eigen land, met name van ministers zoals Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich, die zich volledig verzetten tegen elke rol van de PA in Gaza.

Rafah in de Gazastrook. Foto: Ron Crissy /Ynet

Vanuit Israëlisch perspectief zou de wederopbouw in het zuiden van Gaza kunnen beginnen, te beginnen met een proefproject in Rafah. Het plan omvat het opruimen van puin en de herbouw van een Hamas-vrij stedelijk model. Israël stelt dat dit mogelijk is, zolang er tegelijkertijd ontwapening plaatsvindt, en niet als vervanging voor de aanpak ervan. Hun voorgestelde model weerspiegelt dat van Libanon: burgerlijk bestuur zou aan lokale autoriteiten kunnen worden overgedragen, maar paramilitaire groeperingen zoals Hezbollah – of Hamas – zouden niet met wapens worden getolereerd.

Volgens Israëlische inlichtingendiensten steunt ongeveer 75% van de inwoners van Gaza Hamas niet langer, terwijl ongeveer 25% trouw blijft. Ambtenaren zijn van mening dat deze 75%, zodra de omstandigheden gunstig zijn, een alternatief zal omarmen. Als onderdeel van het plan steunt Israël de instelling van een veilige zone binnen de gele lijn bij Rafah, gepresenteerd als een burgerlijk alternatief voor Hamas-controle. Dit wordt gezien als onderdeel van een bredere strategie om Hamas te verzwakken, maar alleen als eerst volledige ontwapening wordt afgedwongen.

Maar de tweede fase van de Gaza-deal zal niet het enige onderwerp zijn dat aan bod komt tijdens de komende ontmoetingen tussen premier Benjamin Netanyahu en voormalig president Donald Trump. Er wordt verwacht dat een reeks complexe kwesties zal worden besproken. Zo waren er in de maanden voorafgaand aan Operatie Rising Lion talloze berichten die suggereerden dat de VS een Israëlische aanval op Iran zouden blokkeren. In werkelijkheid waren de IDF en het Amerikaanse leger echter intensief bezig met gezamenlijke planning – wat leidde tot wat Israëlische bronnen omschrijven als een ongekende operationele samenwerking tussen de twee landen.

Binnen de Amerikaanse regering bestaan ​​uiteenlopende benaderingen, en Washington bevindt zich vaak in een spagaat – waarbij ze een "dubbele tango" dansen tussen Israël aan de ene kant en Turkije en Qatar aan de andere kant. Toch blijft Israël, zoals vicepresident J.D. Vance onlangs benadrukte, de belangrijkste bondgenoot van de Verenigde Staten: "Amerika's meest senior partner." Opvallend is dat hij dergelijke taal niet gebruikt om Turkije of Qatar te beschrijven.

In Jeruzalem is men het erover eens dat de VS, ondanks meningsverschillen, de veiligheid van Israël niet in gevaar zullen brengen. Als Israël besluit dat jihadistische groeperingen niet in de buurt van zijn grenzen mogen komen – of het nu in Gaza is of op de Golanhoogten – dan wordt van de Amerikanen verwacht dat ze die vastberadenheid respecteren.

Israël zal naar verwachting ook zijn bezorgdheid uiten over de verkoop van F-35-vliegtuigen aan Turkije , een stap waar Jeruzalem fel tegen is. Israëlische functionarissen beweren dat de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan Iran wil vervangen als Israëls belangrijkste regionale tegenstander.

Ze wijzen op recente extremistische religieuze conferenties in Istanbul, waar geestelijken opriepen tot de vernietiging van Israël, en benadrukken dat de geldstroom naar Hamas en Hezbollah via Istanbul de Amerikaanse inspanningen op het gebied van terrorismebestrijding ondermijnt. Israël vindt het inconsistent dat de VS de Moslimbroederschap verbiedt terwijl ze geavanceerd militair materieel leveren aan een NAVO-lidstaat waarvan algemeen wordt aangenomen dat het gewelddadige islamitische groeperingen steunt.

Daarnaast zullen Iran en zijn hernieuwde nucleaire ambities hoog op de agenda staan. Israël is van plan inlichtingen te presenteren waaruit blijkt dat Teheran de inspanningen opvoert om zijn nucleaire programma te hervatten en de ontwikkeling van ballistische raketten te versnellen. Jeruzalem zal naar verwachting lobbyen voor veel strengere sancties dan momenteel van kracht zijn.