REUTERS: Kroonprins van Saoedi-Arabië bezoekt VS met veiligheid, AI en kernenergie op de agenda

De Amerikaanse president Donald Trump schudt de hand van de Saoedische kroonprins Mohammed Bin Salman tijdens een welkomstceremonie in Riyad, Saoedi-Arabië, 13 mei 2025. Foto Reuters

Een bezoek van de feitelijke leider van Saoedi-Arabië aan het Witte Huis voor gesprekken op dinsdag met de Amerikaanse president Donald Trump heeft tot doel de decennialange samenwerking op het gebied van olie en veiligheid te verdiepen en tegelijkertijd de banden op het gebied van handel, technologie en mogelijk zelfs kernenergie uit te breiden, meldt Reuters.

Het is de eerste keer dat kroonprins Mohammed bin Salman de VS bezoekt sinds de moord op de Saoedische criticus Jamal Khashoggi in 2018 door Saoedische agenten in Istanbul, wat wereldwijd voor ophef zorgde. De Amerikaanse inlichtingendienst concludeerde dat MBS de arrestatie of moord op Khashoggi, een prominente criticus, had goedgekeurd.

De kroonprins, beter bekend onder zijn initialen MBS, ontkende de operatie te hebben bevolen, maar erkende wel de verantwoordelijkheid als de feitelijke heerser van het koninkrijk.

Meer dan zeven jaar later willen de grootste economie ter wereld en de grootste olieproducent ter wereld vooruit.

Trump probeert te profiteren van een investeringsbelofte van 600 miljard dollar die hij tijdens zijn bezoek aan het koninkrijk in mei deed in Saoedi-Arabië. Hij vermeed tijdens die reis mensenrechtenkwesties te bespreken en zal dat naar verwachting opnieuw doen.

De leider van Saoedi-Arabië streeft naar veiligheidsgaranties te midden van de onrust in de regio. Ook wil hij toegang tot kunstmatige-intelligentietechnologie en vooruitgang boeken bij een akkoord over een civiel nucleair programma.

"Er is een bladzijde omgeslagen" wat betreft de moord op Khashoggi, aldus Aziz Alghashian, docent internationale betrekkingen aan de Naif Arab Universiteit voor veiligheids wetenschappen in Saoedi-Arabië.

FOCUS OP DEFENSIE-DEAL

De Verenigde Staten en Saoedi-Arabië hebben al lange tijd een overeenkomst waarbij het koninkrijk olie tegen gunstige prijzen verkoopt en de supermacht in ruil daarvoor veiligheid biedt.

Die vergelijking werd op losse schroeven gezet door het onvermogen van Washington om in te grijpen toen Iran in 2019 olie-installaties in het koninkrijk aanviel. De zorgen kwamen weer naar boven in september, toen Israël Doha in Qatar aanviel, een aanval die volgens Israël gericht was op leden van de Palestijnse militante groepering Hamas.

Na afloop tekende Trump via een presidentieel decreet een defensiepact met Qatar. Veel analisten, diplomaten en regionale functionarissen verwachten dat de Saoedi's iets soortgelijks zullen krijgen.

Saoedi-Arabië heeft tijdens recente onderhandelingen geprobeerd een defensiepact te ratificeren dat door het Amerikaanse Congres is goedgekeurd. Washington heeft dit echter afhankelijk gesteld van de normalisering van de banden van het koninkrijk met Israël.

Riyad heeft dat op zijn beurt gekoppeld aan een toezegging van de Israëlische regering, de meest rechtse in haar geschiedenis, aan een Palestijnse staat. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu , die vorige maand na twee jaar oorlog instemde met een door Trump bemiddeld staakt-het-vuren met Hamas in Gaza, bevestigde zondag opnieuw zijn felle verzet tegen Palestijnse onafhankelijkheid.

Een presidentieel decreet van Trump over defensie, vergelijkbaar met het pact met Qatar, zou niet voldoen aan de defensieovereenkomst die de Saoedi's nastreven. Maar Alghashian zei dat het "een stap in de goede richting zou zijn, onderdeel van het proces, niet het einde ervan."

Een westerse diplomaat in de Golfregio vatte de dynamiek als volgt samen: "Trump wil normalisatie en Saoedi-Arabië wil een volledig defensiepact, maar de omstandigheden laten dat niet toe. Uiteindelijk zullen beide partijen waarschijnlijk minder krijgen dan ze willen. Dat is diplomatie."

Dennis Ross, voormalig onderhandelaar voor het Midden-Oosten voor Democratische en Republikeinse regeringen en nu werkzaam bij het Washington Institute for Near East Policy, zei dat hij een uitvoerend bevel verwacht dat de VS en de Saoedi's oproept om "onmiddellijk te overleggen over wat te doen in reactie op de dreiging", maar dat Washington zich er niet toe verbindt om Riyad actief te verdedigen.

"Dat kan variëren van het verlenen van allerlei soorten hulp, het vervangen van wapens, het inzetten van defensieve raketbatterijen zoals THAAD of Patriot, het inzetten van zeestrijdkrachten met een marinierseenheid - tot het actief deelnemen aan de strijd op een offensieve en niet alleen defensieve manier", zei hij.

DEALS ZIJN BELANGRIJK TE MIDDEN VAN REGIONALE STRIJD

Riyad heeft ook aangedrongen op deals op het gebied van kernenergie en kunstmatige intelligentie in het kader van het ambitieuze plan Vision 2030. Doel is om de economie te diversifiëren en de positie ten opzichte van regionale rivalen te versterken.

Het verkrijgen van goedkeuring voor de aanschaf van geavanceerde computerchips is van cruciaal belang voor de plannen van het koninkrijk om een ​​centraal knooppunt te worden in wereldwijde AI en om te kunnen concurreren met de Verenigde Arabische Emiraten, die in juni een Amerikaanse deal van miljarden dollars tekende voor een datacenter, waardoor het toegang kreeg tot geavanceerde chips.

MBS wil ook een overeenkomst sluiten met Washington over de ontwikkeling van een civiel nucleair programma in Saoedi-Arabië, als onderdeel van zijn poging om te diversifiëren van olie naar olie.

Een dergelijke deal zou toegang verschaffen tot Amerikaanse nucleaire technologie en veiligheidsgaranties en Saoedi-Arabië helpen om op gelijke hoogte te komen met de VAE, die een eigen programma heeft, en traditionele vijand Iran.

Het is echter lastig om vooruitgang te boeken met een Amerikaanse deal, omdat de Saoedi's niet akkoord wilden gaan met een Amerikaanse voorwaarde die het verrijken van uranium of het opwerken van gebruikte brandstof zou uitsluiten – twee mogelijke manieren om een ​​bom te produceren.

Ross zei dat hij een aankondiging van een overeenkomst over kernenergie verwachtte, of op zijn minst een verklaring over de voortgang op weg daarnaartoe.