Twee jaar na 7 oktober worden de overlevenden van het Nova Festival geconfronteerd met een psychische noodsituatie

Bezoekers op de herdenkingsplaats van het Nova Festival. Foto via Ynet

Nu de oorlog voorbij is, zeggen Nova-overlevenden dat ze nooit echt weg zijn geweest op 7 oktober. Artsen melden een toename in het aantal hulpvragen, en een baanbrekend onderzoek toont aan dat 55% voldoet aan de criteria voor ernstige PTSS, omdat de vroege bescherming van psychedelica afneemt. Deskundigen waarschuwen dat dit de meest risicovolle fase tot nu toe is, schrijft Ynet.

"Ik bleef twee jaar lang zeggen: 'We zijn nog steeds in oorlog, er zijn gijzelaars in Gaza. Pas de dag erna begint het echte herstel'", zegt Maayan Dee, een overlevende van Nova. "Misschien was dat mijn schild, en dat van anderen ook. In de overlevingsmodus is er geen tijd om na te denken. Nu, de dag erna, wanneer er geen oorlog is om je achter te verschuilen, komt alles naar de oppervlakte. Je ontmoet de demonen die je diep hebt begraven. De dag waar je op hebt gewacht, wordt de dag waar je bang voor bent.

"Nu," voegt ze eraan toe, "begrijpen we wat ons in het begin is verteld: we gaan niet terug naar wie we waren. Het duurt even voordat dat tot ons doordringt. Je voelt je anders, een beetje een vreemde vogel. Er is een grote eenzaamheid. We voelen ons vastzitten op die dag, vooral rond de datum. We verwachten niet dat de wereld voor ons stilstaat, maar veel overlevenden hebben het gevoel dat we zijn achtergelaten."

In minstens één vreselijk opzicht werden Nova-overlevenden echt aan hun lot overgelaten.

Terwijl Israëliërs over het algemeen een geleidelijk herstel van hun geestelijke gezondheid laten zien, met ernstige posttraumatische stresssymptomen die zijn gedaald tot een nog steeds zeer hoog percentage van 16 procent, ligt het aandeel Nova-overlevenden met ernstige PTSS-symptomen rond de 55 procent, meer dan drie keer zoveel als het gemiddelde percentage. Wanneer overlevenden zeggen dat ze op die dag vastzitten, is dat geen overdrijving. Terwijl velen terugkeren naar hun routine, merken veel Nova-overlevenden dat er geen routine is om naar terug te keren.

Zonder iemands pijn te verzachten, was oktober bijzonder wreed voor de overlevenden, een maand vol onophoudelijke gebeurtenissen: de tweede verjaardag van het bloedbad, talloze herdenkingen, het einde van de oorlog, de laatste gijzelingsdeal waarbij alle gegijzelden en slachtoffers van Nova terugkeerden, elf levend en drie dood, en de zelfmoorden van Roy Shalev en Jelena Giller, de moeder van de vermoorde festivalganger Slava Giller.

Voor een gemeenschap die al op de rand van de afgrond leefde, was het bijna te veel. Lev Batuach, een non-profitorganisatie die ongeveer 1000 van de ongeveer 4000 overlevenden behandelt, meldt deze maand een stijging van 150 procent in het aantal contacten en een verdrievoudiging van het aantal aanvragen voor psychiatrische zorg onder overlevenden die al in behandeling zijn.

Bovendien is de toestand van veel patiënten die zorg ontvangen via Nova Survivor Organizations, naar schatting één op de negen, verslechterd en worden ze beschouwd als extreme gevallen, met suïcidale gedachten, psychotische uitbarstingen of verslavingen die gespecialiseerde behandeling vereisen die de organisaties niet kunnen bieden. Zelfs binnen deze subgroep is de toestand verslechterd. Het aantal overlevenden dat in acute nood in het ziekenhuis is opgenomen, is de afgelopen weken gestegen.

"Dit is een noodkreet", schreef de non-profitorganisatie aan de Commissie voor Jongeren van de Knesset, die deze week een hoorzitting hield over de overlevenden van Nova. "Dit is een ongekende nationale gebeurtenis. Duizenden jongeren hebben een extreem trauma doorstaan ​​zoals we nog nooit eerder hebben gezien. Met het einde van de oorlog zijn we voor hen de moeilijkste en gevaarlijkste fase ingegaan."

"Ik heb het gevoel, en het is moeilijk te zeggen, dat Roys zaak niet de laatste zal zijn", zegt Dee. "Ik heb veel overlevenden horen zeggen: 'Ik heb hem begrepen.'"

De vermoorde Roy Shalev z'l. Foto familie

De bevinding dat 55 procent van de overlevenden ernstige PTSS-symptomen vertoont, is onderdeel van een groot, lopend onderzoek naar de catastrofale botsing tussen massatrauma en psychedelica op 7 oktober. Driehonderdachtenzeventig mensen werden vermoord op het feest dat een slagveld werd en 44 mensen werden ontvoerd.

Het bloedbad van Nova is waarschijnlijk het enige geval in de geschiedenis waarin een massale traumatische gebeurtenis plaatsvond te midden van wijdverbreid gebruik van bewustzijnsveranderende middelen. Die grimmige realiteit stelt onderzoekers in staat om in realtime te bestuderen hoe verschillende middelen trauma en herstel beïnvloeden en om nieuwe behandelmethoden te verkennen.

Het onderzoek, uitgevoerd met Lev Batuach, wordt geleid door prof. Roee Admon, trauma-expert, en prof. Roy Salomon, onderzoeker naar psychedelica, beiden van de Universiteit van Haifa. De gegevens zijn afkomstig van gedetailleerde vragenlijsten, speekselmonsters, smartwatches die slaap registreren, EEG's, fMRI-scans en diepte-interviews. Honderden overlevenden nemen deel, wat het de meest uitgebreide studie naar de ramp maakt.

Uit de eerste resultaten die in februari werden gepubliceerd, bleek dat mensen die MDMA op het festival hadden gebruikt, aanvankelijk minder PTSS-symptomen vertoonden dan mensen die andere middelen of helemaal geen middelen gebruikten. "Volgens onze gegevens had MDMA na enkele maanden een beschermend effect", zegt Salomon. "Degenen die alcohol dronken of cannabis gebruikten, deden het slechter dan degenen die niets gebruikten."

Een andere belangrijke bevinding kwam voort uit smartwatch-data waaruit bleek dat onregelmatige slaap vier of vijf maanden na de aanval een hogere kans op PTSS voorspelde. Degenen die een stabiel slaappatroon herwonnen, hadden minder symptomen.

Salomon zal deze bevindingen donderdag presenteren op de Lev Batuach-conferentie met de titel "Trauma, psychedelica en behandeling in oorlogstijd" in het Peres Center for Peace, met vooraanstaande onderzoekers op het gebied van trauma en psychedelica, clinici en Nova-overlevenden.

De meeste van deze bevindingen waren al bekend, maar het onderzoek is gevorderd. Na de deelnemers nog een jaar te hebben gevolgd, ontdekten onderzoekers dat het beschermende effect van MDMA volledig was verdwenen. Twee jaar na Nova verklaart wat iemand die dag heeft ingenomen niet langer zijn of haar huidige toestand.

Een ander nieuw inzicht richt zich op de aanval zelf. Veel deelnemers meldden dat angst en stress hen uit hun high haalden, behalve degenen die psychedelica zoals LSD gebruikten.

Hun ervaringen bleven sterk of werden zelfs intenser. Onderzoekers zeggen dat dit mogelijk laat zien hoe natuurlijke stresshormonen interacteren met psychoactieve drugs, en toekomstige analyses zouden kunnen uitwijzen of deze reacties het herstel beïnvloeden.

In de loop der tijd zijn er wereldwijd drie belangrijke patronen van traumarespons ontstaan: 60 procent veerkrachtig, 20 tot 25 procent kwetsbaar maar herstellend, en 15 procent vatbaar voor chronische PTSS. Onder Nova-overlevenden was dat patroon omgedraaid. Slechts 25 procent was veerkrachtig, meer dan 50 procent kwetsbaar en meer dan 20 procent vatbaar voor chronische PTSS. "Deze cijfers zijn verbijsterend", zegt Admon.

"Duizenden jongeren kunnen zich niet losmaken van het trauma. Ze hebben nachtmerries, concentratieproblemen, middelenmisbruik en ernstige slaapproblemen." Gegevens van de sociale zekerheid laten vergelijkbare patronen zien: slechts de helft van de 3559 Nova-gerelateerde slachtoffers keerde vijf maanden of langer terug naar het werk. Velen zijn helemaal niet teruggekeerd.

Salomon voegt eraan toe dat veel overlevenden net onder de klinische drempel nog steeds in diep lijden leven. "Hun leven is een hel, zelfs als ze niet aan alle eisen voldoen. Ze zijn onzichtbaar voor het systeem. We zullen beoordeeld worden op hoe we hen met compassie behandelen."

Leden van de Nova-gemeenschap geloven dat het werkelijke aantal nog hoger ligt. "Zij zeggen 55 procent, ik zeg 80", zegt Omri Sasi, een producent die het overleefde en nu de non-profitorganisatie Nova Tribe leidt. "Iedereen die erbij was, zal nooit meer dezelfde zijn. De staat mag ons niet twee keer in de steek laten."

Op de vlucht voor het bloedbad op het Nova Festival. Foto familie

Reut Plonsker, klinisch directeur bij Lev Batuach, waarschuwt dat het risico op zelfmoord en depressie na de oorlog toeneemt. "Velen isoleren zich. Zelfs na twee jaar gaan ze nauwelijks nog naar buiten. We zien extreme gevallen van psychose, suïcidaliteit, verslaving en diepe depressie."

Onderzoekers zijn het erover eens dat Nova een unieke gebeurtenis was, zo extreem dat de lessen die eruit getrokken kunnen worden elders mogelijk niet van toepassing zijn. "Zelfs onze controlegroep, Israëliërs die hier gedurende deze twee jaar woonden, vertonen een hoge PTSS-ratio", zegt Admon. "Het roept de vraag op of Israëlisch trauma wel internationaal vergeleken kan worden."

Een andere uitdaging is dat veel deelnemers nooit zijn gestopt met het gebruik van middelen, sommigen verhoogden of mengden ze, wat de gegevens compliceerde. Overlevenden zeggen dat velen zelfmedicatie gebruiken en niet kunnen stoppen. "Soms zijn middelen de enige manier om de ruis te verminderen", zegt een overlevende. "Ik heb geprobeerd te stoppen, maar ben er weer mee begonnen. Het gaat niet om keuze. Het gaat om pijn."

Shye Klein, een andere overlevende, zegt: "Na Nova zat ik vast in trauma en verdriet. Ik gebruikte bijna elk weekend MDMA om te ontsnappen. Ik was suïcidaal en boos. Uiteindelijk ben ik ermee gestopt door middel van fotografie. Velen hebben dat niet gedaan. Genezen doe je niet alleen."

Admon, Salomon en andere experts zijn het erover eens dat drugsgebruik en trauma met elkaar verweven zijn. Het laatste rapport van het Israëlische Centrum voor Verslavingen en Geestelijke Gezondheid laat alarmerende nationale trends zien: het gebruik van kalmeringsmiddelen en slaapmiddelen is 2,5 keer zo hoog, opioïden en stimulerende middelen zijn bijna verdubbeld en één op de vier Israëliërs meldt riskant gebruik. Onder 18- tot 26-jarigen is dit één op de drie. Eén op de twee mensen met PTSS worstelt ook met middelengebruik, aldus het rapport. "Er is geen behandeling voor PTSS zonder verslavingszorg", zegt prof. Shauli Lev-Ran, psychiater en academisch directeur van het centrum. "Anders is het tijd- en geldverspilling. Achter elke verslaving schuilt pijn. Het doel is niet om weg te nemen wat iemand tegenhoudt, maar om diegene te helpen op eigen benen te staan."

Salomon concludeert: "Als we hun lijden nu niet aanpakken en niet direct hulp bieden, zullen we zien dat dit trauma in de komende jaren in nieuwe vormen terugkeert, zoals alcoholisme, geweld en depressie."