Universiteit van Tel Aviv: Smartwatches detecteren vroege tekenen van PTSS bij mensen die indirect zijn blootgesteld aan de aanslagen van 7 oktober 2023

Familie en vrienden wonen de begrafenis bij van een reservist die zelfmoord pleegde na 300 dagen dienst in de reserve, op de begraafplaats in Netanya, 1 augustus 2025. Foto Universiteit Tel Aviv

Een team van onderzoekers van de Universiteit van Tel Aviv heeft ontdekt dat smartwatches met digitale biomarkers vroege tekenen van PTSS bij dragers kunnen detecteren.

Het drie jaar durende onderzoek, dat zowel vóór als ná de Hamas-aanval op 7 oktober 2023 werd uitgevoerd, betrof meer dan 5.000 Israëliërs. Uit het onderzoek bleek dat dergelijke apparaten het begin van een posttraumatische stressstoornis konden detecteren, zelfs bij mensen die slechts indirect via de media met traumatische gebeurtenissen in aanraking waren gekomen.

"De percentages PTSS en angst waren extreem hoog onder mensen die zelf niet gewond waren geraakt, of geen naaste familielid hadden die gewond was geraakt" bij de Hamas-aanval, aldus prof. Erez Shmueli, hoofd van het Big Data Lab, en prof. Dan Yamin, hoofd van het Lab voor Digitale Epidemiologie en Gezondheidsanalyses, beiden aan de School of Industrial and Intelligent Systems Engineering in Tel Aviv, die leiding gaven aan een team van onderzoekers in Israël en aan Stanford University.

"De GoPro-video's die de terroristen op TikTok en andere platforms deelden, laten je de gebeurtenissen echt nog meer voelen", vertelde Shmueli aan The Times of Israel. "Toen we keken naar het effect van nieuwsconsumptie en het bekijken van bloederige video's, zagen we een duidelijk verschil tussen mensen die het nieuws en de video's consumeerden en degenen die dat niet deden."

Prof. Erez Shmueli, hoofd van het Big Data Lab aan de School of Industrial and Intelligent Systems Engineering van de Universiteit van Tel Aviv. Foto Universiteit Tel Aviv

Terwijl de meeste onderzoeken naar PTSS zich richten op mensen die direct met geweld te maken krijgen, richtte deze studie zich op mensen die indirect met geweld te maken krijgen via het nieuws en de consumptie van sociale media.

Uit het onderzoek, dat woensdag werd gepubliceerd in het peer-reviewed tijdschrift PLOS Mental Health , bleek dat smartwatches, in combinatie met vragenlijsten, subtiele fysiologische en gedragsveranderingen kunnen waarnemen die wijzen op PTSS. Deze veranderingen kunnen helpen bij het verbeteren van strategieën voor de volksgezondheid.

De onderzoekers die aan het onderzoek meededen, gebruikten al smartwatches om deelnemers aan een andere enquête te volgen, die zich richtte op het bestuderen van de symptomen en de verspreiding van drie infectieziekten: COVID-19, influenza en groep-A-streptokokken (GAS).

Dezelfde deelnemers zetten het onderzoek voort en vulden dagelijks een vragenlijst in om hun stressniveau te meten. Ook droegen ze een smartwatch die verschillende welzijnsindicatoren bijhield, zoals hun dagelijkse hartslag, het aantal stappen dat ze zetten en de kwaliteit van hun slaap.

Voor Shmueli was een van de meest opvallende resultaten de aanhoudende stress, lang na de verwoestende Hamas-aanval. De analyse toonde aan dat twee maanden na 7 oktober de PTSS-percentages 22,9%-36% onder de deelnemers bereikten, en zelfs maanden na de aanval bleven de percentages 15,9%-24,7% van de ondervraagden.

"Bij de meeste andere evenementen zagen we gemiddeld direct een terugkeer naar de routine", legde Shmueli uit. "Na 7 oktober, zelfs een jaar later, was het stressniveau nog steeds erg hoog."

"We leven nu in een tijdperk waarin we veel via sociale media op de hoogte worden gebracht van evenementen", voegde Shmueli toe.

Hij wees erop dat tijdens de aanslagen van Al-Qaeda op 11 september 2001 in de VS, waarbij bijna 3.000 mensen omkwamen, sociale media niet op grote schaal werden gebruikt en dat de percentages PTSS onder indirect blootgestelde bevolkingsgroepen lager lagen.

Uit het onderzoek bleek dat 33% van de deelnemers die veel nieuwsberichten of schokkende video's van de aanvallen op platforms zoals Telegram en TikTok bekeken, een hoger risico hadden op PTSS. Van degenen die geen content op die platforms consumeerden, vertoonde slechts 7% vroege tekenen van PTSS.

Klinisch gezien kan PTSS pas 30 dagen na een traumatische gebeurtenis worden vastgesteld. Maar in de studie vertoonden deelnemers die later PTSS ontwikkelden, duidelijke veranderingen in de eerste week na 7 oktober.

Volgens Shmueli kunnen smartwatches en dagelijkse vragenlijsten meteen vroege signalen van PTSS opleveren.

"Mensen die later de diagnose posttrauma krijgen, hebben over het algemeen een hoger zelfgerapporteerd stressniveau, slapen minder, de kwaliteit van hun slaap is lager en ze zetten minder stappen", legde hij uit. "Zulke informatie zou, indien beschikbaar gesteld aan machine learning en AI-modellen, kunnen helpen bij het identificeren van mensen met een grotere kans op PTSS."

Hij benadrukte dat vroege identificatie van belang is, omdat de behandeling het meest effectief is als deze snel wordt gestart.

"Hoe eerder je het diagnosticeert, hoe eerder je het kunt behandelen en hoe beter de resultaten zijn", zei Shmueli. "Je kunt progressie voorkomen – je kunt de uitkomst zelfs op de een of andere manier elimineren, of in ieder geval de gevolgen ervan verminderen."

Gezien de druk op de Israëlische geestelijke gezondheidszorg ziet Shmueli mogelijkheden in digitale hulpmiddelen voor mildere gevallen. "Zelfs als je een deel van de mensen vroegtijdig kunt identificeren en behandelen – misschien met mobiele apps om symptomen te verlichten – kun je de zwaardere gevallen aan het zorgsysteem overlaten", zei hij.

Hij wees op PTSD Coach , een app ontwikkeld door het Amerikaanse leger en Stanford, speciaal voor veteranen met PTSS-symptomen. Hoewel het geen vervanging is voor therapie, zei Shmueli dat het een voorbeeld is dat "eigenlijk best goed werkt".

Shmueli is van mening dat er vooruitgang wordt geboekt met de ontwikkeling van dit soort apps in Israël, zodat smartwatches, apps en AI een 'eerste verdedigingslinie' worden, waardoor gevallen vroegtijdig worden gesignaleerd en de last voor zorgprofessionals wordt verlicht.

Deze vroege markeringen zijn nu extra belangrijk, “omdat we beginnen te begrijpen wat de gevolgen zijn van de gebeurtenissen van de oorlog en 7 oktober”, zei hij.

"Het aantal mensen dat zich tot de geestelijke gezondheidszorg wendt, is enorm", merkte hij op. "Ons systeem heeft grote moeite om alle mensen te behandelen die hulp nodig hebben."

Hoewel het onderzoek beperkingen aan het licht brengt, zoals het vertrouwen op zelfgerapporteerde enquêtes in plaats van klinische diagnoses, onderstreept het wel hoe draagbare technologie de geestelijke gezondheidszorg in tijden van crisis kan transformeren.

"Als we mensen zo vroeg mogelijk kunnen identificeren en ondersteunen, kan dat echt een verschil maken", aldus Shmueli.