Verrassingen, frustraties en zorgen in Israël: Trumps zigzagbeleid, en wat erachter zit

President Trump. Foto Wikipedia

Volgens ingewijden gaf premier Benjamin Netanyahu, toen de Amerikaanse presidentsverkiezingen tussen Joe Biden en Donald Trump gingen, de voorkeur aan Biden. Hij ging er namelijk vanuit dat Biden een uitgesproken voorstander was van Israël en dat Netanyahu wel wist hoe hij het systeem moest manoeuvreren om de Israëlische belangen te dienen, schrijft Ynet.

Maar toen Biden zich terugtrok en Kamala Harris ten tonele verscheen, werd de situatie ingewikkelder. Israëlische functionarissen waren zich altijd bewust van de onwrikbare steun van de Republikeinse Partij, maar Trump is geen typische Republikein. Bovenal laat hij zich leiden door de ideologie van MAGA – Make America Great Again – een wereldbeeld dat gevormd wordt door risicomanagement en het maximaliseren van Amerikaanse belangen.

Trumps aanstaande reis naar het Midden-Oosten zal zich richten op economische aspecten, waaronder belangrijke deals en investeringen gericht op het versterken van de langetermijnbanden van de VS met Arabische landen. Een bezoek aan Israël staat momenteel niet gepland, ondanks Israëlische inspanningen – wellicht een signaal van de prioriteiten van de nieuwe regering. Toen president Obama aan zijn eerste ambtstermijn begon, bezocht hij Caïro en Istanbul, maar sloeg hij Israël over, een stap die algemeen wordt gezien als een slechte start van de bilaterale betrekkingen.

Binnen de Republikeinse Partij is buitenlands beleid een splijtzwam. Aan de ene kant staan ​​traditionele Republikeinen zoals Mike Waltz, fervente aanhangers van Israël en voorstander van militaire actie tegen Iran. Aan de andere kant staan ​​neo-isolationisten zoals Don Jr. (Trumps zoon) en vicepresident J.D. Vance, die zich verzetten tegen militaire verwikkelingen, zich liever richten op binnenlandse kwesties en een meer isolationistische koers varen.

Voorlopig, na het ontslag van Waltz als nationaal veiligheidsadviseur, lijkt het laatste kamp de overhand te krijgen. En terwijl de meeste functionarissen die benoemd worden op topfuncties op het gebied van buitenlands en defensie in naam pro-Israël zijn, lijkt Israël terrein te verliezen.

De 'America First'-doctrine is niet inherent anti-Israël, maar wel onmiskenbaar pro-Amerikaans. Toen de VS luchtaanvallen in Jemen begonnen, verzette vicepresident Vance zich hiertegen, met het argument dat het niet Amerika's probleem was. De Israëlische belangen staan ​​in deze visie niet centraal in de Amerikaanse overwegingen – een verontrustende realiteit, vooral met betrekking tot Iran.

De VS haasten zich naar een nieuwe nucleaire overeenkomst en hebben openlijk gesproken over het verlenen van toegang tot kernenergie aan Iran. Israël werd pas op het laatste moment op de hoogte gesteld van deze onderhandelingen en was verbijsterd. Washington leek te vergeten dat Iran de wereld al eerder heeft misleid, dat het ooit een moordaanslag op Trump en de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo heeft beraamd, en dat het nog steeds de spil is van het terreurnetwerk dat het financiert en aanstuurt. Israëlische functionarissen waren ook geschokt toen Trump onthulde dat hij Netanyahu ervan had overtuigd Iran niet aan te vallen.

De frustratie van Jeruzalem over Trumps gedrag wordt steeds moeilijker te verbergen. Toen Trump besloot de aanvallen op de Houthi's te staken, werd Israël niet eens op de hoogte gebracht, het hoorde het via het nieuws. Die stap ging volgens velen te ver. De boodschap aan de regio was duidelijk: Israël is niet langer een topprioriteit voor de VS. Als zowel de Houthi's als de Iraniërs achter Israëls rug om deals met Washington kunnen sluiten, zendt dat een gevaarlijk signaal uit dat Israël een vrij spel is.

President Trump. Foto Wikipedia

Deze verschuiving is ook zichtbaar in Syrië, waar de VS zich voorbereiden op de terugtrekking van hun troepen ; in Trumps toenaderingspogingen tot de Turkse president Erdogan, die ongebreideld antisemitische dreigementen blijft uiten; en in de heropleving van de discussies over de verkoop van F-35-straaljagers aan Turkije.

In Saoedi-Arabië promoot Trump grootschalige economische deals. Normalisatie met Israël is niet langer een centraal doel – misschien omdat Trump weet dat Netanyahu geen haast heeft met het beëindigen van de oorlog in Gaza of het overwegen van een formule die wijst op een tweestatenoplossing, het absolute minimum voor Riyad. Trumps veelbesproken plan voor de verplaatsing van Gaza naar Gaza is eveneens in de ijskast gezet.

Heeft Trump Israël in de steek gelaten? Het hangt ervan af wie je het vraagt. Sommigen beweren dat hij nooit echt "aan onze zijde" stond. Trump is niet erg toegewijd aan zijn eigen beleid, dat vaak verandert, en Israëlische functionarissen hebben moeite om zijn beslissingen te beïnvloeden. Als Biden de stappen had gezet die Trump de afgelopen weken heeft gezet, was Netanyahu waarschijnlijk naar Washington gevlogen om het Congres toe te spreken.

Maar nu zijn zijn handen gebonden – vooral omdat Trump nog steeds wordt gezien als de meest pro-Israëlische president ooit.

Israël moet nu worstelen met de vraag hoe het relevant kan blijven in het veranderende Amerikaanse wereldbeeld. Er zijn nog steeds mensen in Washington die oprecht om Israël geven – onder wie senator Marco Rubio, zakenman Steve Witkoff en de onlangs benoemde Amerikaanse ambassadeur Mike Huckabee, die onlangs een historisch officieel bezoek bracht aan het oude Shiloh en leiders van de Israëlische nederzettingenraad ontmoette . Israëlische functionarissen hopen dat deze bondgenoten Trump ervan kunnen overtuigen om op belangrijke punten in Israëls voordeel te handelen.

Sommigen in Israël concentreren zich liever op de positieve kant. Aan het Houthi-front, zo stellen ze, is er geen sprake van verlating: Trump heeft vanaf dag één duidelijk gemaakt dat de operatie in de Rode Zee alleen maar ging over het herstel van de vrijheid van scheepvaart, zoals overeengekomen via Omaanse bemiddeling. Hij heeft nooit beloofd in te grijpen bij raketaanvallen van de Houthi's op Israël en blijft de Israëlische verdediging steunen. Wat de emigratie naar Gaza betreft, geloven de optimisten in Jeruzalem dat Trumps visie nog steeds leeft – het hangt er alleen van af of ze bereidwillige gastlanden vinden. En de gesprekken met Iran?

Het is nog te vroeg om te voorspellen hoe die zullen aflopen. Maar zonder onderhandelingen zou Trump geen rechtvaardiging hebben voor militaire actie. Voorlopig kan Israël alleen maar hopen dat de gesprekken mislukken – en dat de militaire optie weer op tafel komt.