Voormalige gijzelaars, overlevenden en nabestaanden lopen samen in de Mars van de Levenden

Deelnemers met de Israëlische vlag lopen langs een spoorlijn die leidt naar de poort van het voormalige nazivernietigingskamp Auschwitz-Birkenau in Polen. Foto Times of Israel

Zo'n 12.000 mensen, onder leiding van Holocaustoverlevenden en een Israëlische delegatie van vrijgelaten gijzelaars, familieleden van gijzelaars en nabestaanden, marcheerden donderdag van Auschwitz naar het kamp Birkenau voor de Mars des Levenden 2025. De gruwelen van de moord op zes miljoen Joden vermengden zich met het lot van de gevangenen in Gaza, schrijft Times of Israel.

President Isaac Herzog en de Poolse president Andrzej Duda openden de mars en begroetten de deelnemende Holocaust-overlevenden. Ook lieten ze de gijzelaar Eli Sharabi vrij, die de delegatie van 7 oktober vertegenwoordigde.

"We noemen het de Holocaust, maar het was niets minder dan een wilde wens tot vernietiging of moord, een poging een natie uit te wissen", zei Duda in een verklaring voorafgaand aan de mars ter gelegenheid van 80 jaar na de bevrijding van de nazikampen. "Het mislukte, dankzij de kracht van het leven, de wil om te overleven, de heldhaftigheid van vele leden van het Joodse volk, zij die tot het bittere einde toe niet wilden opgeven om de nazi's te verslaan."

Na Duda zei Herzog in het Hebreeuws dat de helft van de Joden die tijdens de Holocaust werden vermoord, Pools waren.

"In slechts zes jaar tijd werd op de bodem van het bezette Polen een van de meest magnifieke Joodse gemeenschappen uit de geschiedenis — het Poolse Jodendom — bijna volledig verwoest door de nazi's, hun helpers en collaborateurs", aldus Herzog, eraan toevoegend dat zowel hij als zijn vrouw afstammelingen zijn van die gemeenschap.

Het thema van de Poolse collaboratie tijdens de Holocaust vormt de grootste bron van spanningen in de betrekkingen tussen Israël en Polen.

Herzog zei dat terwijl de wereld na de Holocaust "Nooit meer" zwoer, "tientallen Joden opnieuw in een kooi verkeren, dorstend naar water en vrijheid, terwijl 59 van onze broeders en zusters worden vastgehouden door terroristische moordenaars in Gaza, in een gruwelijke misdaad tegen de menselijkheid."

President Isaac Herzog (links) met voormalig gijzelaar Eli Sharabi (midden) en de Poolse president Andrzej Duda (rechts) voor de poort 'Arbeit macht frei' (Werk maakt je vrij) in het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Foto ToI

“De terugkeer van de gijzelaars is een universele menselijke noodzaak,” zei Herzog, “en ik roep hierbij de hele internationale gemeenschap op om zich te mobiliseren en een einde te maken aan deze misdaad tegen de menselijkheid.”

Herzog merkte op dat Polen na de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober 2023, toen er meer Joden werden gedood dan op welke andere dag dan ook sinds de Holocaust, achter Israël en zijn recht om zich te verdedigen stond. Hij verwees naar de bondgenoten die tijdens de Tweede Wereldoorlog samen opkwamen tegen de krachten van het kwaad en zei dat dezelfde noodzaak vandaag de dag nog steeds bestaat, nu Israël op meerdere fronten wordt aangevallen, aangevoerd door de Iraanse "octopus van terreur".

“Iran bedreigt de wereldwijde stabiliteit en alle landen ter wereld moeten samenwerken om dit te stoppen”, verklaarde hij.

Sharabi, die er mager en uitgemergeld uitzag toen hij eerder dit jaar werd vrijgelaten uit Hamas-gevangenschap, en daardoor meteen werd vergeleken met overlevenden van de concentratiekampen, zei dat de boodschap van de Holocaust was om te kiezen voor het leven. Hij riep de Israëlische regering op om die keuze te maken en de vrijlating van de resterende gevangenen te bewerkstelligen.

Foto ToI

"De Holocaust was met niets anders te vergelijken. We zullen het niet vergeten en we zullen het niet vergeven," zei Sharabi. "Dat we hier zijn, is een overwinning van de Joodse geest. Het Joodse volk zal voor altijd en eeuwig blijven bestaan."

"Het Joodse volk heiligt het leven, niet de dood. De ongeschreven overeenkomst tussen de staat en zijn burgers mag niet worden geschonden – en alle gijzelaars moeten naar huis terugkeren.

"Ik verloor mijn vrouw en dochters op 7 oktober 2023. Ik heb verschrikkelijke dingen meegemaakt in de gevangenschap van de vijand, maar ik heb voor het leven gekozen, en dat geeft me veel hoop om elke ochtend opnieuw door te gaan en mijn leven opnieuw op te bouwen", zei hij.

Marcheren voor het leven

Vrijgelaten gijzelaars en familieleden van de gijzelaars sloten zich aan bij verschillende delegaties die samen de 3,5 kilometer lange mars door lokale straten en wegen van Auschwitz naar het nabijgelegen concentratiekamp Birkenau aflegden.

Lokale bewoners en ondernemers kwamen opdagen om de mars te bekijken, samen met een handvol demonstranten met Palestijnse vlaggen en een bord met de tekst "Nooit meer betekent nooit meer voor wie dan ook". Deze demonstranten werden bewaakt door Poolse politieagenten.

De mars werd aangevoerd door Holocaustoverlevenden, de meesten in golfkarretjes, samen met een Israëlische delegatie, van wie velen Israëlische vlaggen om hun schouders droegen. Het is het tweede jaar dat gijzelaars en nabestaanden van ontvoerden naar Auschwitz komen voor de Mars der Levenden.

Een bezoeker houdt een bord omhoog met daarop Israëlische gijzelaars die gevangen worden gehouden in de Gazastrook in het museum en monument Auschwitz-Birkenau. Foto ToI

Vanaf daar begon de mars in stilte, met de vage klank van "Breng ze nu naar huis!" in het Hebreeuws, terwijl de deelnemers een lange rij vormden tussen de twee crematoria van Auschwitz waar de slachtoffers tot as werden gereduceerd.

Ze liepen, een zee van koningsblauwe regenjassen en paraplu's, allemaal versierd met het logo van de March of the Living, van het ene concentratiekamp naar het andere.

Ze werden gesteund door tientallen andere delegaties uit 40 landen wereldwijd. Sommige deelnemers zongen, anderen riepen de bekende kreet om de gijzelaars naar huis te halen tijdens hun wandeling tussen de twee concentratiekampen.

Voormalig gijzelaar Jan Meir Almog en zijn moeder, Orit Meir, tijdens de ceremonie van de Mars van de Levenden. Foto ToI

Op een gegeven moment sloten de vrijgelaten gijzelaars Gadi Mozes en Agam Berger, en Mozes' dochter Moran Mozes Ben Yishay, zich aan bij de Israëlische hightechdelegatie. Ze riepen de namen van de 59 overgebleven gijzelaars die in Gaza werden vastgehouden.

Bij aankomst in Birkenau, een wandeling die meer dan een uur duurde, plaatsten de deelnemers houten peddels tussen de rails van de treinrails die naar deze plek van vernietiging leidden. Sommige peddels waren versierd met foto's van familieleden die in de Holocaust waren vermoord, andere met boodschappen van eenheid en liefde.

Gedenkplaten zijn te zien op een spoor dat leidt naar het voormalige nazivernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Foto ToI

Politiechef Michael Bentolila van Aventura, Florida, legde een bord neer met de tekst: "Am Yisrael Chai, met liefde van de familie Bentolila 2025."

"Deze mars stond altijd al op mijn verlanglijstje", zei Bentolila, die Joods is. "Ik had nooit verwacht dat ik het zo zou doen, met deze groep", wijzend naar het grootste politiedelegatie ooit verzameld bij de mars, waar dit jaar politiechefs, rangers en sheriffs uit de VS en Europa aan deelnamen.

Politiechef Michael Bentolila, uit Aventura, Florida, tijdens de Mars van de Levenden. Foto ToI

Vlak voor de politiemacht zaten Mozes en zijn dochter. Zij zeiden dat het hen geholpen had dat ze bij de mars waren, maar dat er geen vergelijking kon worden gemaakt tussen de Holocaust en de Hamas-aanval op 7 oktober.

"De Holocaust was een Holocaust, en 7 oktober was een ramp", zei de 81-jarige Mozes, die meer dan een jaar helemaal alleen in Gaza vastzat. "We werden hard getroffen, als gezin, als samenleving, als plek, fysiek en emotioneel."

Mozes Ben Yishay voegde eraan toe dat er geen herstel mogelijk is voor hun gemeenschap, of voor de Israëlische samenleving als geheel, totdat alle 59 gijzelaars naar huis zijn gebracht. Veertien van hen komen uit hun gemeenschap, kibboets Nir Oz, een van de zwaarst getroffen gemeenschappen door de enorme terreuraanslag.

Ze sloten zich aan bij de andere demonstranten en volgden de spoorwegingang naar Birkenau, bekend als de Birkenauer Dodenpoort.

Ex-gijzelaar Agam Berger en haar moeder werden vrijgelaten tijdens de Mars der Levenden. Foto ToI

De vrijgelaten gijzelaar Keith Seigel stond op een met gras begroeide verhoging vlak bij het spoor, met een Israëlische vlag om zijn schouders gebonden.

Achter hem stonden andere vrijgelaten gijzelaars en familieleden van de gijzelaars, waaronder Hagar Brodutch, Chen Goldstein-Almog, Almog Meir Jan en de ouders van Hanan Yablonka, die op 7 oktober werd gedood en wiens lichaam gegijzeld werd voordat het in mei 2024 door troepen van het Israëlische leger werd geborgen.

Siegel, die op een gegeven moment werd vastgehouden tijdens zijn maandenlange gevangenschap met Omri Miran, de gijzelaar van Nir Yitzhak die woensdag te zien was in een propagandavideo van Hamas , zei dat hij als dubbele nationaliteit, geboren en getogen in de VS en als Israëliër, in een unieke positie verkeert om voor de gijzelaars te vechten en dat hij dit zal blijven doen totdat ze allemaal thuis zijn.

"Ik moet alles doen wat ik kan om ze naar huis te brengen, om deel te nemen aan de inspanning om de gijzelaars naar huis te brengen, om de overeenkomst te bewerkstelligen, de deal die mij naar huis bracht, ik en 33 gijzelaars, die bij de laatste deal werden vrijgelaten," zei hij.

Ex-gijzelaar Agam Berger en de overlevende van Kibbutz Be'eri Daniel Weiss treden op tijdens de March of the Living. Foto ToI

Wolken begonnen zich samen te pakken in de voorheen zonnige hemel en de verwachte regen begon hard te vallen toen de ceremonie begon. Maar niet voordat de vrijgelaten gijzelaar Agam Berger het spookachtige thema van "Schindler's List" speelde op een 150 jaar oude viool die tijdens de Holocaust was gered. Ook speelde hij een duet met Daniel Weiss, een overlevende en rouwende van Kibbutz Be'eri, op gitaar.

Onder de aanhoudende regen zongen IDF-zanger Shai Abramson en overlevende Sarah Weinstein het Jiddische lied “Oyfn Pripetshik”, over het Hebreeuwse alfabet en de leermoeilijkheden. Het wordt beschouwd als een muzikale herinnering aan het Europa van vóór de Holocaust.

Als jullie ouder worden, kinderen,

zullen jullie begrijpen

hoeveel tranen er in deze brieven zitten

en hoeveel gehuil er is.