Waarom zou de Apache-helikopter met pensioen gaan en vervangen door drones?

Foto Apache

Decennialang vormden de Apache en andere gevechtshelikopters de ruggengraat van gepantserde oorlogsvoering. Nu zijn drones goedkoper, veiliger en nauwkeuriger, maar zijn helikopters echt op weg naar musea, of hebben ze nog steeds een voorsprong die geen enkele UAV kan evenaren?

Al meer dan 30 jaar lijden de Apache, de Ka-52 en andere door de strijd geharde aanvalshelikopters steeds meer verliezen op het slagveld. Veel militaire analisten geloven dat hun tijd voorbij is, met het argument dat hun missies moeten worden overgedragen aan drones, waardoor helikopters bestemd zijn voor musea. Maar is dat wel zo? Zo start de specialist, Nitzan Sadan, het uit leggen in Ynet.

Aanvalshelikopters zijn niet meer wat ze ooit waren. Hun vernietigingspercentages zijn de afgelopen decennia gestaag gestegen en onderzoekers over de hele wereld voorspellen nu dat ze op de rand van uitsterven staan - en zullen worden vervangen door jager-killer-drones. De reden, zo stellen ze, ligt in veranderende slagvelden en steeds dodelijkere luchtverdediging die de voordelen van de helikopter hebben uitgehold.

Oorspronkelijk was de moderne aanvalshelikopter ontworpen om grote gepantserde offensieven te stoppen of tankcolonnes te escorteren. Toen het eind van de jaren zestig werd bedacht, doemde het vooruitzicht van tienduizenden Sovjettanks die West-Europa binnenvielen net zo groot op als de dreiging van een nucleaire oorlog. Om te overleven leenden helikopters attributen van tanks: mobiliteit en flexibiliteit over terrein, bepantsering en afscherming om gevechten op korte afstand te doorstaan, en krachtige wapens.

Apache AH-64. Foto AFP / Ynet

Op dat moment was deze focus logisch. Gepantserde invasies domineerden conflicten, variërend van de Zesdaagse Oorlog in 1967 tot de oorlog tussen India en Pakistan in 1971, de Yom Kippur-oorlog in 1973, de invasie van Cambodja in Vietnam in 1979, de oorlog tussen Iran en Irak en de Golfoorlog van 1991.

Maar de wereld is veranderd. Gepantserde invasies van staat tot staat waarbij meer dan twee brigades betrokken zijn, zijn de afgelopen drie decennia zeldzaam geweest en kwamen alleen voor in de Eerste Tsjetsjeense Oorlog, de Amerikaanse invasie van Irak in 2003, de oorlog van Rusland met Georgië in 2008 en de oorlog in Oekraïne. In veel gevallen bleek het slimmer om tanks te laten oprukken en ze vervolgens te vernietigen met antitankraketten - systemen die geen vliegtraining vereisen om te werken.

Dat liet helikopters achter met een nieuwe primaire rol: close air support voor grondtroepen. Dit betekende naast hen bewegen, doelen in real time raken, reddingshelikopters escorteren en toezicht houden. Maar tegenwoordig doen drones veel van dit beter: ze zijn goedkoper, net zo nauwkeurig en kunnen tot 12 uur in de lucht blijven - vier keer langer dan een helikopter. Het slagveld is ook dodelijker geworden en getrainde piloten zijn onvervangbaar.

Apache-helikopter. Foto: USAF

In de Golfoorlog van 1991 zette de door de VS geleide coalitie ongeveer 280 Apaches, Cobra's en anderen in. De verliezen waren minimaal; De luchtverdediging van Irak was gedecimeerd. Maar bij de invasie van Irak in 2003 had de vijand zich aangepast: van de 250 ingezette helikopters ging minstens 10% verloren.

Bij de Russische invasie van Georgië in 2008 werden 20 aanvalshelikopters in de strijd gestuurd; 20% werd vernietigd. De verliezen zijn duizelingwekkend in Oekraïne. Sinds 2022 heeft Rusland ongeveer 200 van zijn beste helikopters ingezet en bijna 30% verloren. Oekraïense troepen hebben ten minste 20% van hun vloot verloren. Veel van deze waren identieke modellen, geveld door moderne gelaagde luchtverdediging, niet toevallig.

Van de schouder afgevuurde raketten, zoals Stinger of Igla, eisten hun tol, maar uit gegevens blijkt dat slechts ongeveer 10% van de bevestigde moorden afkomstig was van deze wapens. De overgrote meerderheid - ongeveer 80% - kwam van systemen met een groter bereik, zoals de S-300, of flexibele systemen zoals de Pantsir en Tor. Moderne detectienetwerken, gecombineerd met meerlaagse verdediging, bleken verwoestend.

Drones werden echter niet gespaard. Oekraïne verloor de helft van zijn jager-moordenaar UAV's, die hoger vlogen en de ontwijkende manoeuvres van de helikopters misten. Met andere woorden, helikopters werden niet ineens kwetsbaarder; Integendeel, alle hoogwerkers hebben nu te maken met een hardere lucht. Toch worden helikopters uitgekozen, misschien omdat ze een duidelijk onbemand alternatief hebben dat goedkoper en budgetvriendelijker is.

Reaper-drone. Foto: USAF

De cijfers liegen er niet om

Kostenvergelijkingen zijn grimmig. De meest geavanceerde Apache, de AH-64E, kost ongeveer $ 52 miljoen om te verwerven, met vlieguren die ongeveer $ 7.000 kosten, volgens het Amerikaanse leger. De MQ-9 Reaper-drone, Amerika's langeafstandsjager-moordenaar UAV, kost $ 30 miljoen en ongeveer $ 3.000 per vlieguur. De Turkse Bayraktar TB2, die veel wordt gebruikt in Oekraïne, komt uit op $ 5 miljoen, met operationele kosten per uur van minder dan $ 1,000.

Training voegt een extra laag toe. Geen enkel vliegtuig is complexer om te vliegen dan een gevechtshelikopter. Amerikaanse Apache-piloten ondergaan 24 maanden training en elke bemanning heeft twee personeelsleden nodig. Daarentegen heeft een Reaper-team één piloot, getraind in ongeveer een jaar, en één sensoroperator, gecertificeerd in acht maanden. Turkse Bayraktar-bemanningen trainen in slechts zes maanden. Over een periode van 10 jaar schat het Pentagon de training en gereedheid van de bemanning voor een Apache op $ 20 miljoen, vergeleken met minder dan $ 4 miljoen voor een dronebemanning.

Ondanks kosten en verliezen behouden helikopters voordelen die geen enkele drone kan evenaren. Hun legendarische behendigheid stelt hen in staat zich te verschuilen achter bergkammen of boomgrenzen, door valleien te sluipen en vanuit onverwachte hoeken toe te slaan. Hun vermogen om te zweven, langzaam te vliegen en te herpositioneren in krap terrein maakt ze van onschatbare waarde bij offensieve operaties.

Het 30 mm kanon van de Apache, gekoppeld aan de helm van de piloot, levert onmiddellijke precisievuurkracht. In tegenstelling tot drones zien helikopters het slagveld vanuit dezelfde hoeken als grondtroepen en zien ze bedreigingen die achter ramen of daken zijn weggestopt. Situationeel bewustzijn is van cruciaal belang in chaotische gevechten, zoals tijdens de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 op Israël.

De bemanningen van de Apache van de Israëlische luchtmacht doodden die dag honderden militanten veel doelen doorgegeven door grondverdedigers, anderen geïdentificeerd door de helikopters zelf. Ironisch genoeg was de IAF vóór die ochtend van plan om zijn aanvalshelikoptervloot in te krimpen. Als de aanval in 2025 had plaatsgevonden, zou meer dan de helft van de Apaches al met pensioen zijn gegaan, wat de ramp mogelijk zou verergeren.

Te vroeg voor musea

Hoewel hun oorspronkelijke tankjachtmissie is afgenomen en veel close-support-taken inderdaad goedkoper en efficiënter kunnen worden uitgevoerd door drones of precisie-artillerie, hebben aanvalshelikopters nog steeds unieke rollen. Speciale operaties, snelle reactiescenario's en stedelijke gevechten blijven hun flexibiliteit en menselijk oordeel vereisen.

Israëlische Apache. Foto IDF

Sommige onderzoekers voorspellen dat de dagen van de helikopter geteld zijn. Maar totdat drones kunnen zweven, laag en langzaam kunnen manoeuvreren en kanonnen kunnen hanteren met een mensachtig aanpassingsvermogen, zullen Apaches en hun soortgenoten onmisbaar blijven.

De IDF lijkt tot dezelfde conclusie te zijn gekomen. Ondanks de vooruitgang op het gebied van drones heeft Israël besloten meer Apaches te kopen in plaats van zijn vloot met pensioen te sturen. Op een dag zullen deze helikopters in musea zitten en hun glorieverhalen vertellen aan nieuwe generaties. Maar voorlopig zijn ze nog steeds nodig in de frontlinie.