Het Russische ziekenhuis huisvestte ook een uitvaartcentrum en mortuarium, wat aanleiding kan hebben gegeven tot lokale geruchten dat het er spookte. Foto: Matson Archive, Library of Congress via Wikipedia en ISRAEL21C
O Jeruzalem! De stad is heilig voor de drie grote monotheïstische religies, maar onder de oppervlakte schuilt een ander Jeruzalem dat onheilige mysteries herbergt, misschien zelfs geesten.
De donkere onderbuik van Jeruzalem dateert uit Bijbelse tijden toen de vallei van Hinnom buiten de stadsmuren een plaats was van heidense kinderoffers. Geen wonder dat de plaats, waarvan de Hebreeuwse naam Gai ben Hinnom (getransmuteerd naar het Latijnse "Gehenna"), analoog werd aan het concept van "hel" en als vervloekt werd beschouwd.
De vallei diende als een necropolis voor een steeds groter aantal begraafplaatsen van het Judese koninkrijk (7-8e eeuw v.Chr.) tot de Byzantijnse periode (4-7e eeuw CE). Een structuur uit het kruisvaarderstijdperk (12-13e eeuw CE) is geïdentificeerd als een begraafplaats voor christelijke pelgrims die stierven in het Heilige Land. Zijn bijnaam: "House of Bones."
De Hinnom-vallei diende als een necropolis van het Judese koninkrijk tot het kruisvaarderstijdperk. Foto door Félix Bonfils, LACMA via Wikipedia
Misschien omdat de Torah communicatie met de geestenwereld verbiedt, worden de spookachtige plaatsen van Jeruzalem niet zozeer achtervolgd door geesten, maar onderhevig aan vervloeking door mensen. Niettemin heeft Jeruzalem zijn verhalen over verschijningen, mystici, dybbuks en hun rabbijnse verdrijvingen.
De oude Machane Yehuda-bewoners zweren dat nog in de jaren zeventig sommige buren door een raam tuurden om getuige te zijn van een uitdrijving toen een vlam uit de teen schoot van een jong meisje dat bezeten was door een demon. En dat is nog maar een van de spookachtige legendes van de stad...
De koets van Montefiore
Het rijtuig van Sir Moses Montefiore, ooit de plaats van spookachtige waarnemingen, werd in 1986 vernietigd. Het replica-rijtuig lijkt vrij van geesten te zijn. Foto via Wikipedia
De Brits-Italiaanse financier, bankier, activist en filantroop Sir Moses Montefiore maakte tussen 1827 en 1875 zeven reizen naar Palestina. In 1834 reed hij in zijn eigen koets om Joodse gemeenschappen in Europa, Rusland, het Ottomaanse rijk, Marokko en Palestina te bezoeken .
Na de dood van Montefiore veranderde het rijtuig van eigenaar en werd het teruggebracht naar Jeruzalem door Boris Schatz, oprichter van de Bezalel Academy of Art & Design, waar het op de binnenplaats stond en uiteindelijk in verval raakte. In 1963 werd het rijtuig gerenoveerd en in 1967 geplaatst in het Windmill Plaza van Mishkenot Sha'ananim, de wijk Montefiore die in 1860 werd opgericht als de eerste nederzetting buiten de oude stadsmuren.
In zijn lied "Sir Moses Montefiore's Carriage" stelde songwriter Haim Hefer zich de laatste jaren van Montefiore voor en vertelde hij een beetje over lokale Jeruzalem-overleveringen:
"Gewikkeld in een zijden gebedssjaal en rustend in een kist / Sir Moshe eindigde zijn laatste reis / Maar er zijn mensen die willen zweren dat soms 's nachts, omringd door duisternis / Ze hebben Montefiore naast de strijdwagen gezien / En hij gaat aan boord van de koets…"
De gemeente heeft het rijtuig gerestaureerd en in 1976 permanent naast de windmolen van Montefiore tentoongesteld. Het rijtuig werd in 1986 door brand verwoest. Op initiatief van de Jerusalem Foundation in 1990 werd het rijtuig gereconstrueerd met behulp van fragmenten die overbleven van het origineel en opnieuw in zijn glazen kast geplaatst. Sindsdien zijn er geen meldingen meer van spookachtige waarnemingen.
Het huis van de dode bruidegom
Dit voormalige ziekenhuis aan de Jaffa Road in Jeruzalem stond 10 jaar leeg en zou worden achtervolgd door de geest van een dode bruidegom. Foto via Wikipedia
Van 1891 tot 1917 was het gemeentelijk ziekenhuis aan Jaffa Road de centrale zorginstelling van de stad. Maar het stond 10 jaar eerder leeg en werd beschimpt als 'The Dead Groom's House'. Bertha Spafford-Vester, dochter van de oprichters van de Amerikaanse kolonie, vertelde het verhaal in haar memoires, Mijn Jeruzalem :
“Het werd gebouwd, rond de tijd dat we aankwamen [in 1881], als het toekomstige huis van een stel dat op het punt stond te trouwen. De jongeman was de enige zoon van een Arabisch rooms-katholiek gezin dat vlakbij ons huis in Haret-es-Sa'ad-ieh woonde. Voordat de bruiloft plaatsvond, stierf hij. …
“De rouwenden verzamelden zich in de kamer waar de dode man in een stoel zat en zijn lieftallige jonge bruid naar hem toe werd gebracht, prachtig versierd met juwelen en bloemen en gekleed in een uitgebreide brokaten jurk en de gebruikelijke bruidssluier. De 'joy shout' werd opgewekt door de rouwenden, of gasten, en zijn moeder danste voor het paar met een brandende kaars in elke hand, de traditionele dans die de moeder en familieleden uitvoeren voor een bruidspaar.
'Het is mijn plicht om te dansen,' herhaalde ze, en de gasten deden mee, 'Ja, het is jouw plicht.'
'Toen ze klaar was met haar dans, scheurde ze haar kleren, slaakte een vreselijke doodskreet en griste de sluier van het gezicht van de bruid. Daarna werd het lijk in de kist gelegd en werd de begrafenisplechtigheid gehouden.
“Moeder kwam geschokt thuis van het spektakel. De gewelddadige uiting van verdriet heeft blijkbaar de moeder gedood, want ze stierf kort daarna. Dus nog een huis stond jarenlang onafgewerkt in Jeruzalem.”
Sinds het Britse mandaat doet het gebouw dienst als districtskantoor van het ministerie van Volksgezondheid.
Het Russische ziekenhuis
De Russian Compound, een van de oudste districten buiten de oude stadsmuren, werd tussen 1860 en 1890 gebouwd om Russisch-orthodoxe pelgrims een missie, consulaat, hostel en ziekenhuis te bieden waar ook een uitvaartcentrum en mortuarium waren gevestigd. De laatste functie kan de reden zijn geweest voor geruchten dat het er spookte.
In 1948 werd het gebouw gebruikt voor gewonde Israëlische troepen en werd het bekend als AviHayil. Tegenwoordig doet het gebouw dienst als gemeentelijk kantoor, maar het heeft jaren geduurd voordat het zijn griezelige verleden kwijt was.
De Russian Compound, een van de oudste districten buiten de oude stadsmuren, werd tussen 1860 en 1890 gebouwd om Russisch-orthodoxe pelgrims een missie, consulaat, hostel en ziekenhuis te bieden waar ook een uitvaartcentrum en mortuarium waren gevestigd. De laatste functie kan de reden zijn geweest voor geruchten dat het er spookte.
In 1948 werd het gebouw gebruikt voor gewonde Israëlische troepen en werd het bekend als AviHayil. Tegenwoordig doet het gebouw dienst als gemeentelijk kantoor, maar het heeft jaren geduurd voordat het zijn griezelige verleden kwijt was.
In een artikel uit 2010 schreef de in Jeruzalem woonachtige verslaggever Omri Maniv over zijn bezoek aan het gebouw van het Russische ziekenhuis: “Ik ga met Uziel, die daar werkt, de steile trap af naar een benauwde kelder. In de kelder, op de boekenplanken, staan zwarte mappen die verschillende en vreemde magische spreuken lijken te bevatten. Als geheel doet de plaats denken aan een middeleeuwse bibliotheek.
“Uziel beweert dat het de priesters verboden is om het gebouw binnen te gaan, zelfs niet voor werk. Het angstaanjagende isolement daar gaf aanleiding tot zijn besluit om een quorum van tien mannen binnen te halen om voor de veiligheid een kledingscheuring [ceremonie] uit te voeren. We hebben in alle gevallen om vergeving gevraagd, net als voor een begrafenis, bij het voorbereiden van het lichaam, het reinigen en eren van de overledene. Toen het stadsplein van Jeruzalem werd gebouwd, maakten de arbeiders bezwaar tegen het werken in het vervloekte gebouw omdat het er spookte. Er werd een rabbijn ingeschakeld om het probleem op te lossen; hij zei: 'De stad Jeruzalem is heilig, laat uw hart niet verontrust worden' en verrichtte daar gebeden.
'Beveiligers zijn bang om 's avonds laat te patrouilleren omdat ze denken dat hier geesten zijn', zegt een medewerker. 'Vroeger waren er mensen die hier niet wilden werken omdat het gebouw vervloekt was en allerlei ziektes had. Er werkte hier 's nachts een vrouwelijke bewaker en de alarmsensor ging af. Ze ging naar binnen maar vond niets. Het gerucht gaat dat ze is vertrokken en heeft gezworen nooit meer terug te keren.'”
Oriënthuis
Orient House kreeg in 1898 schande toen een tragedie het bezoek van keizer Wilhelm en zijn koningin, Augusta Victoria, vertroebelde. Foto door Nati Shohat/FLASH90 via ISRAEL21C
Het prachtige stenen herenhuis in Oost-Jeruzalem, bekend als Orient House, werd in 1897 gebouwd als de residentie van de familie al-Husseini. Orient House is de afgelopen jaren synoniem geworden met Palestijns nationalisme, maar de beruchte reputatie van het gebouw begon in 1898 met het bezoek van keizer Wilhelm II van Duitsland aan Jeruzalem.
Zoals het verhaal gaat, bereidde de familie al-Husseni zich voor om de Kaiser en zijn vrouw, Augusta Victoria, te ontvangen toen er een tragedie plaatsvond. Ruwaida, dochter van de Ottomaanse minister van Onderwijs in Jeruzalem, was gekozen om de koningin een geschenk te geven. Terwijl ze de bedienden hielp de lantaarns op het dak aan te steken, vatte de gaasachtige witte jurk van het kind vlam en brandde ze dood. Het officiële bezoek verliep zoals gepland, in de schaduw van het gruwelijke incident.
In de loop der jaren bleef de familie belangrijke gasten ontvangen, zoals keizer Haile Selassie van Ethiopië na zijn ballingschap in 1936. Tussen 1948-1950 was het gebouw het hoofdkwartier van de United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East ( UNRWA). Twee jaar later veranderden de eigenaren het in een luxe hotel, maar na de Zesdaagse Oorlog van 1967 en de verovering van Oost-Jeruzalem door Israël, sloot het hotel en werd het gebouw verwaarloosd.
Vanaf 1983 diende Orient House als het feitelijke hoofdkwartier van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie. Onder voorbehoud van periodieke sluitingen door de Israëlische regering, sloot Israël in 2001, na de bomaanslag op de pizzeria Sbarro, het Oriënthuis; het blijft tot op de dag van vandaag gesloten.
De betoverde weg
De "Enchanted Road" van Jabel Mukaber is meer illusie dan magie. Foto via Wikipedia
In rustiger tijden was de weg die bergafwaarts liep door de Arabische wijk Jabel Mukaber jarenlang een bestemming voor nieuwsgierige bezoekers die naar een bepaalde plek reden, hun auto in neutraal zetten, de remmen loslieten en vervolgens gilden van genot terwijl hun voertuigen leek tegen de zwaartekracht in omhoog te rollen.
De weg, plaatselijk bekend als de "magische" of "betoverde weg", is een van de "zwaartekrachtheuvels" van Israël - plaatsen waar het omringende landschap een optische illusie produceert.
Het vervloekte gebouw van Agrippas Street
Het is bekend dat elke opening van een bedrijf in Eini House aan de Agrippas-straat 111 in Jeruzalem gedoemd is te mislukken. Foto via Google Maps
Het beroemdste van de "vervloekte" gebouwen van Jeruzalem is het Eini House aan de Agrippas-straat 111. Het is in de hele stad bekend dat elke opening van een bedrijf daar zal mislukken, gedoemd door een vloek die vijf decennia geleden werd uitgesproken door Rabbi Shalom Sharabi, hoofd van een kabbalistisch studiehuis.
Volgens de legende was Sharabi boos toen het gebouw, toen in aanbouw, op de hoogte kwam waar het de opkomende zon blokkeerde, waardoor hij zijn ochtendgebed niet op tijd kon bidden. Toen de aannemer, ene Meir Eini, weigerde in te gaan op de (enigszins onredelijke) eis van Sharabi om de bouw te staken, werden hij en zijn gebouw het slachtoffer van een vloek.
De omzet was vanaf het begin laag. Kantoorruimtes kwamen leeg te staan. Appartementen werden niet verkocht. De ene na de andere bedrijven die in Eini House openden, verloren geld, gingen failliet of werden gedwongen te sluiten - inclusief het hoofdkantoor van de extreemrechtse Kach-partij, die op gerechtelijk bevel uit het gebouw werd verwijderd.
Andere gebouwen in de straat zouden zijn getroffen door de weerkaatsende vloek: de mislukte overdekte markt van Shukanyon op Agrippas 88 en een andere witte olifant, het Clal Centre op de hoek van de straten Agrippas en Kiah.
Natuurlijk kunnen er eenvoudigere verklaringen zijn voor deze mislukte ondernemingen - bijvoorbeeld slechte zakelijke beslissingen en slechte locaties.
Maar in een stad waar talismannen en amuletten om het boze oog af te weren bij elke kiosk worden verkocht, waar iedereen toevallig iemand kent die koffiedik, tarotkaarten of horoscopen leest, en zelfs de kassamedewerker van de supermarkt een tweede optreden als gever heeft van zegeningen, nou, er kunnen misschien een paar buitenaardse krachten aan het werk zijn in Jeruzalem.
Dit artikel werd eerder in ISRAEL21C gepubliceerd op 30 oktober 2019.
