Chana Kritzman. Foto via Times of Israel
Artikel uit de Times of Israel serie Those We Have Lost.
Chana Kritzman, 88, werd op 7 oktober dodelijk gewond door Hamas-terroristen in Kibboets Be'eri en bezweek twee weken later, op 21 oktober, aan haar verwondingen.
Zij en haar man raakten allebei gewond door geweervuur van terroristen terwijl ze werden geëvacueerd uit de kibboets na meer dan 24 uur onderduiken in hun veilige kamer. Zijn wond was klein en hij overleefde, terwijl Chana twee weken vocht voordat hij in het ziekenhuis stierf.
Ze werd op 24 oktober begraven in kibboets Einat. Ze laat haar echtgenoot, Zvi “Tziki” Kritzman, hun vier kinderen, Tzafrir, Zohar, Noga en Ziv, achter, evenals 12 kleinkinderen en 10 achterkleinkinderen.
Ze werd in 1935 geboren in Warschau, Polen, en kwam als baby naar Israël met haar ouders die de groeiende golf van antisemitisme in Europa herkenden. Volgens een lofrede van de kibboets verhuisde ze op 15-jarige leeftijd naar Be'eri als onderdeel van een jeugdbeweging die gericht was op de opbouw van de jonge kibboets.
Daar woonden ze in tenten, bewerkten het land en hielpen mee om van de kibboets een bloeiende gemeenschap te maken. Ze ontmoette daar ook haar toekomstige echtgenoot, en het echtpaar trouwde en voedde hun vier kinderen op in de kibboets. Chana werkte tientallen jaren in het onderwijs in de kibboets en was vooral bekend door het opzetten van de Be'eri-bibliotheek en het bijbrengen van haar liefde voor lezen bij generaties kinderen.
De Nationale Bibliotheek van Israël merkte in een bericht op Facebook op dat “de geweldige Chana'le haar kinderen en kleinkinderen heeft grootgebracht met een liefde voor boeken, lezen en de kunst van het vertellen”, en deelde een foto van haar voorlezen aan haar jonge zoon in Be'. er decennia geleden. “Haar grote liefde voor boeken verspreidde ze als magisch stof over de kibboets, in verschillende onderwijsrollen… haar hele leven lang las ze een ontelbaar aantal boeken voor aan een ontelbaar aantal kinderen, die opgroeiden tot zelf ouders en grootouders.”
Haar neef, Ori Ben Dov, schreef op X dat zijn tante “een optimistische vrouw was die altijd geloofde dat het morgen beter zou zijn… ze kwam in 1949 naar Be'eri toen het nog maar een hoop zand was, en zag het groeien en bloeien en bloeien, en was zo trots op haar Be'eri.
Op haar kist tijdens haar begrafenis plaatste haar familie haar favoriete kinderboek, 'Children's Island' van Mira Lobe, en een boek met kruiswoordpuzzels, waar ze altijd van hield.
Haar kleinzoon, Omer Keren, merkte op dat terwijl ze in het ziekenhuis lag en voor haar leven vocht, haar achterkleinzoon in hetzelfde ziekenhuis werd geboren, een paar verdiepingen verderop, en dat zijn Brit Mila werd vastgehouden op de dag dat ze stierf. Hij heette Or, wat licht betekent.
Keren beschreef zijn grootmoeder als “een 88-jarige vrouw die twee weken lang vocht tegen een ernstige schotwond door een kogel afgevuurd door terroristen terwijl ze werd geëvacueerd uit kibboets Be'eri, in het steegje richting de cafetaria, 100 meter van haar huis. Alleen een kogel kon deze vrouw tegenhouden, en zelfs dat – niet gemakkelijk.’
Hij zei dat de familie “het voorrecht had om afscheid van haar te kunnen nemen. Om haar heen te staan, haar te aaien, te kussen, haar zo vaak te vertellen dat we van haar houden.”
Chana, zo schreef hij, ‘was de meest optimistische persoon ter wereld. Ze heeft moeilijke dingen meegemaakt in haar leven, en toch, op de moeilijkste momenten, als je vroeg hoe het met haar ging, antwoordde ze: 'Morgen zal het beter zijn.'' Zijn grootmoeder, zo schreef Keren, 'was een legendarische onderwijzeres die nooit heeft gestudeerd.' onderwijs, maar ze wist gewoon dat straf geen educatief instrument was. Dat een kind liefde nodig heeft, om op ooghoogte aangesproken te worden, om met vriendelijke ogen bekeken te worden.”
'Ze kende miljoenen kinderboeken uit haar hoofd en wist hoe ze ze moest vertellen zodat iedereen zou luisteren', voegde hij eraan toe, en merkte op dat zij het type grootmoeder was 'die via de post mishloach manot op Purim en gedroogd fruit op Tu Bishvat stuurde. Die cholent maakte en deelde met de buren. Die nooit ‘nee’ zou zeggen en er altijd mee instemde om op avontuur te gaan.” Tegenwoordig, zo stelde hij zich voor, ‘zou Savta zeggen dat het enige medicijn is om te glimlachen, te blijven creëren, lief te hebben en opnieuw op te bouwen.’
