Iedereen die wel eens in de Oude Stad van Jeruzalem is geweest kent deze winkel met handgemaakt Armeens keramiek en biedt nu sinds kort ook workshops voor beginnende kunstenaars aan. Foto met dank aan Hagop en Tzoghig Karakashian via ISRAEL21C
Voor bezoekers die door de steegjes van de oude stad van Jeruzalem slenteren, is de aanblik van de prachtig met de handgeschilderde straatnaamborden boven hen een welkome aanblik. Maar voor Hagop Karakashian is het ook een persoonlijke, en niet voor niets: zijn vader heeft ze gemaakt.
"Ik ben de derde generatie keramische schilders", vertelt hij aan ISRAEL21c in een recent Zoom-interview. “Wij zijn een familie van keramisten en schilders en een van de oprichters van Armeens aardewerk in Jeruzalem en het Heilige Land.”
Met zachte stem en enorm geduldig met een last-minute wijziging van plannen, deelt Karakashian een achtergrondverhaal dat de geschiedenis van het Midden-Oosten, de overlevering van Jeruzalem en de diverse gemeenschappen waaruit de stad bestaat, samenvat.
Zijn familie kwam in 1919 naar Jeruzalem vanuit een Turkse stad die bekend stond om zijn keramiek in Ottomaanse stijl. De Britse gouverneur, Sir Ronald Storrs, had drie ambachtslieden uitgenodigd om de oude keramische tegels op de Rotskoepel te repareren en te vervangen.
“Het waren de heer David Ohannessian, die het hoofd van de groep was – hij had banden met het Britse mandaat en hij sprak heel goed Engels; De heer Megerditch Karakashian, die mijn grootvader was - hij was de schilder; en de heer Neshan Balian, de pottenbakker - hij werkte met de klei en maakte de eigenlijke tegels uit de klei, "legt Karakashian uit.
“Op de Tempelberg stond een oude oven. Ze hebben het gerepareerd en zijn begonnen met het maken van de voorbeeldtegels voor de reparatie van de Rotskoepel.”
Terwijl de Britten blij waren met de voorbeeldtegels, waren de lokale moslimautoriteiten niet blij met het idee dat christenen aan een van de heiligste plaatsen van de islam zouden werken.
“Het project gaat niet door, maar de drie kunstenaars kunnen vanwege de genocide niet terug naar Turkije. Ze blijven in Jeruzalem en openen samen de eerste Armeense pottenbakkerij”, legt Karakashian uit.
Verkeersborden
Een paar jaar later opende de grootvader van Balian en Karakashian een winkel aan Nablus Road net buiten de oude stad, waar ze inspiratie putten uit oude lokale mozaïeken en deze op kunstvoorwerpen schilderden.
“Van 1922 tot 1964 maakten ze vooral mooie artikelen zoals deze, en ze deden ook tegelwerk in het Armeense klooster, op de Armeense begraafplaats op de berg Sion en in huizen in Katamon [een wijk in Jeruzalem]. Ze hebben veel tegels gemaakt. Dat is de eerste generatie”, zegt Karakashian.
“Nu zou de tweede generatie Karakashians mijn vader zijn. Mijn vader en oom scheidden zich van de Balianen op Nablus Road en openden in 1964 een werkplaats aan de Via Dolorosa in de oude stad. De eerste opdracht die ze krijgen is het maken van de straatnaamborden van de oude stad. Het begint tijdens de [heerschappij van de] Jordaniërs. De Jordaniërs vroegen mijn vader en oom om de borden in het Arabisch en Engels te doen. Die hebben ze in 1966 neergezet.”
Hagops vader, Stepan Karakashian, schilderde in 1968 de straatnaamtegels van de Oude Stad van Jeruzalem. Foto met dank aan Hagop en Tzoghig Karakashian via ISRAEL21C
In 1967, toen de Israëli's Jeruzalem verenigden na de Zesdaagse Oorlog, vroeg de legendarische burgemeester van Jeruzalem, Teddy Kollek, de vader van Karakashian om Hebreeuws aan de straatnaamborden toe te voegen.
"Als je vandaag door de oude stad van Jeruzalem loopt, zul je enkele van deze originele tekens zien en je zult merken dat er een scheidingslijn is tussen het Hebreeuws en het Arabisch en het Engels", merkt hij op.
“Nu loop ik elke dag naar mijn werk, en ik kijk omhoog naar de muren en ik zie zijn werk daar, en het is heel emotioneel, het is mooi. En hier ben ik, de derde generatie die deze familietraditie voortzet in de oude stad van Jeruzalem.”
De vierde generatie
Het familiebedrijf omvat nu een vierde generatie, aangezien Karakashians dochter Patil het vak leert.
“We geven hier workshops voor mensen die Armeens aardewerk willen ervaren”, zegt hij. “Ik vind het leuk om met mensen te delen hoe deze kunst naar Jeruzalem is gekomen, hoe het wordt gemaakt en hoe het een onderdeel van de lokale cultuur is geworden.”
Hagop Karakashian, dochter Patil en vrouw Tzoghig houden een familietraditie in stand sinds de familie voor het eerst in 1919 in het Heilige Land arriveerde. Foto met dank aan Hagop en Tzoghig Karakashian via ISRAEL21C
“Het unieke is dat er vóór 1919 geen Armeens aardewerk in Jeruzalem bestond. Het waren deze drie kunstenaars die kwamen en deze kunstschool in Jeruzalem introduceerden en stichtten. Samen brachten ze veel ontwerpen uit Turkije mee.”
Hoewel het in Turkije volgens de islamitische wet verboden was om levende wezens af te beelden, begon Karakashians grootvader zijn creaties te voorzien van vogelmotieven, vooral pauwen, toen hij eenmaal in Jeruzalem was.
“In de Armeense traditie symboliseert de pauw een lang leven. Dat is eigenlijk heel symbolisch, want niet alleen hebben deze drie families de Armeense genocide overleefd, maar deze kunst overleefde met hen toen ze naar Jeruzalem kwamen. Een lang leven past dus heel goed bij wat we doen.”
Een rond geel bord versierd met Hagop Karakashian's pauwmotief. Foto met dank aan Hagop en Tzoghig Karakashian via ISRAEL21C
Hij heeft nog steeds contact met leden van de Ohannessian en Balian families.
“In 1948 verliet David Ohannessian vanwege de oorlog Jeruzalem en ging naar Beiroet en bleef daar. Leden van zijn familie gingen niet door met het maken van deze kunst. Maar de Balianen werken nog, ja, we houden nog steeds contact. En ik blijf in contact met Sato Moughalian, de kleindochter van David Ohannessian. Ze schreef onlangs een heel mooi boek over zijn leven.”
Alleen in Jeruzalem
De Armeense keramische kunst die in de oude stad is gemaakt door Karakashian en de derde generatie Balianen, is nergens anders te vinden.
“In Armenië bestaat het niet; ze hebben een ander soort aardewerk dat niet gerelateerd is aan wat we hier doen. In Turkije bestaat dit soort kunst nog steeds, maar het is meer Ottomaans [stijl] en daarom is deze kunst uniek voor Jeruzalem. We nemen ontwerpen van lokale mozaïeken, lokale bronnen”, legt Karakashian uit.
Unieke Armeense tegels hangen klaar bij een kerstboom versierd met handgemaakte ornamenten in de winkel van Hagop Karakashian in de oude stad van Jeruzalem. Foto met dank aan Hagop en Tzoghig Karakashian via ISRAEL21C
“Mensen houden ervan omdat het iets heel specifieks is voor Jeruzalem. Ze zien ook dat het nog steeds handgemaakt en met de hand beschilderd is”, voegt hij eraan toe.
“In een tijdperk van technologische vooruitgang waarderen mensen dit enorm, vooral als je ze laat zien hoe het moet. Ze vergelijken wat ze in mijn winkel zien met wat ze zien op de markt, die wordt overspoeld met waren die in massa worden geproduceerd. Heel weinig van wat je op de markt ziet, wordt met de hand gedaan. Mensen waarderen het nog steeds, daarom zijn we er nog steeds.”
Armeense aardewerkontwerpen in Jeruzalem zijn anders dan elders in de wereld. Foto met dank aan Hagop en Tzoghig Karakashian via ISRAEL21C
Deze verbinding tussen zijn vak en zijn stad is wat Karakashian in Jeruzalem houdt, zelfs als veel leden van zijn gemeenschap ervoor kiezen om ergens anders te wonen.
“De Armeense gemeenschap was op een gegeven moment erg groot. Armeniërs waren sinds de 6e of 5e eeuw aanwezig in het Heilige Land. Ze kwamen als pelgrims omdat ze de eerste natie waren in 301 na Christus die het christendom als natie accepteerde”, legt hij uit.
“In 1915, tijdens de genocide, kwamen veel mensen die Turkije verlieten hierheen en ze vonden hun toevlucht in het Armeense klooster, in de Armeense wijk [van de oude stad van Jeruzalem]. Op een gegeven moment was de Armeense gemeenschap misschien 30.000 tot 40.000 sterk in Jeruzalem. Nu zijn we met ongeveer 1.200 mensen, waarvan de meesten in de Armeense wijk wonen.”
Hij zegt dat de moeilijke omstandigheden in de oude stad ertoe hebben geleid dat veel van de jonge mensen zijn geëmigreerd naar Canada, de Verenigde Staten, Australië of Europa. Zijn twee zussen wonen in Californië.
Degenen die wel blijven, zijn de afgelopen jaren meer geïntegreerd in de Israëlische samenleving, sommigen hebben ervoor gekozen om na de middelbare school een jaar burgerdienst te doen. Karakashian stimuleert deze trend.
“Als Armeniër bedoel ik over het algemeen goede relaties. We hebben zowel Israëlische vrienden als Arabische vrienden; we kunnen het goed met elkaar vinden', voegt hij eraan toe. In feite wonen de Karakashians in de grotendeels Arabische wijk Beit Tsafafa.
Een nieuw businessmodel
Covid heeft de manier waarop Karakashian werkt enorm beïnvloed. Gewend aan het verkopen van zijn waren aan internationale bezoekers in zijn Jerusalem Pottery-winkel, moest hij zich aanpassen aan een nieuwe realiteit zodra de hemel van Israël sloot.
“Covid heeft alles veranderd. We hebben geleerd te overleven zonder toeristen. Ik begon workshops voor Israëli's te geven en nu krijg ik Israëlische groepen binnen', zegt hij.
“Ik heb veel vrienden gemaakt met Israëlische gidsen die binnenkwamen en workshops gaven, en ze brachten mensen binnen. Dus het is zowel leuk als een manier om te overleven. Het is een ander bedrijfsmodel”, merkt hij op.
Sommige tegels zijn verkrijgbaar in de winkel van Hagop Karakashian in Jeruzalem en online. Foto met dank aan Hagop en Tzoghig Karakashian via ISRAEL21C
Degenen die deze tijd van het jaar naar de werkplaats van Karakashian komen, zullen deze volledig versierd vinden met zijn handgemaakte ornamenten, klaar voor Kerstmis, die Armeniërs in Jeruzalem later in januari vieren dan in Armenië.
“In Jeruzalem het wordt gevierd op de 19 e . Dus in de nacht van de 18e is er een mis in Bethlehem in de Geboortekerk”, legt hij uit.
“Er is een praktische reden. De Grieken gebruiken de Geboortekerk voor de viering op de zesde en de zevende, dus het is er druk. We kunnen niet allemaal tegelijk feestvieren. Dus gaven ze Armeniërs een aparte datum. Dit gaat terug naar de Ottomanen.”
In kerstsfeer
De familie van Karakashian viert zelfs twee keer Kerstmis.
“We beginnen met het vieren op kerstavond, de 24e december eigenlijk, want mijn vrouw is Armeens katholiek. We gaan naar de kerk en hebben een familiediner en wisselen geschenken uit. We genieten van sommige activiteiten en kerstbazaars in Jeruzalem”, zegt hij.
“Een activiteit is het aansteken van de kerstboom bij de Nieuwe Poort. We gaan ook naar de Geboortekerk voor de Armeens-orthodoxe kerstgebeden aan de vooravond van 18 januari. Hoewel het geen officiële religieuze feestdag is in Israël, hebben we volledige religieuze vrijheid om Kerstmis te vieren en te bidden.”
Voor meer informatie over Jeruzalem Aardewerk en de aankoop van Hagop Karakashian's ontwerpen klik hier.
