Prof. Shai Rahimipour in zijn laboratorium. Foto met dank aan Bar-Ilan University via ISRAEL21C
ISRAEL21c is de eerste nieuwspublicatie die verslag doet van een nieuwe en veelbelovende benadering van de vroege diagnose en behandeling van de ziekte van Alzheimer, ontwikkeld door prof. Shai Rahimipour op de scheikundeafdeling van de Bar-Ilan Universiteit.
Deze progressieve, ongeneeslijke vorm van dementie is een volksgezondheidscrisis die meer dan 55 miljoen mensen wereldwijd treft vanaf 2020 en naar verwachting 78 miljoen zal bereiken in 2030.
Idealiter zou het diagnosticeren en behandelen van de ziekte van Alzheimer in de vroegste stadia het begin of op zijn minst progressie kunnen voorkomen. Maar we zijn er nog niet.
De meeste gevallen worden pas gediagnosticeerd als de hersencellen die verantwoordelijk zijn voor geheugen en cognitie al onherstelbaar beschadigd zijn. Geneesmiddelen die de symptomen van Alzheimer helpen beheersen, kunnen deze niet genezen of vertragen. Zelfs de nieuwste door de FDA goedgekeurde medicijnen worden een controversiële teleurstelling.
Rahimipour nam een andere route.
Hij gebruikte theranostics - een combinatie van diagnostische biomarkers met gerichte therapeutische middelen - om de vroegste, presymptomatische tekenen van de ziekte van Alzheimer te identificeren en te behandelen en de progressie te stoppen voordat er sprake is van onomkeerbare hersencelbeschadiging.
Rahimipour en collega's van Bar-Ilan en de Canadese Université de Sherbrooke en Université de Montréal deelden de resultaten van hun studie in het tijdschrift PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences). Het artikel is sinds de publicatie in november 2.537 keer gedownload.
Nieuwe aanpak
Decennialang gingen wetenschappers ervan uit dat afzettingen van een klein eiwit, amyloïde bèta, verantwoordelijk zijn voor de neuronbeschadiging bij de ziekte van Alzheimer.
Vele klinische onderzoeken en miljarden dollars gingen naar de ontwikkeling van moleculen en antilichamen die gericht zijn op deze afzettingen, die samenklonteren tot structuren die bekend staan als fibrillen en plaques.
Maar nu weten onderzoekers dat kleinere, eerdere structuren, oligomeren genaamd, de echte boosdoeners zijn. Het is echter moeilijk om voorbij de bloed-hersenbarrière te komen om ze te behandelen.
Rahimipour en zijn team gingen deze uitdaging aan door kleine peptidemoleculen te ontwikkelen die door de barrière heen komen. Toen deze moleculen in een reageerbuis met amyloid beta werden gedaan, vormden zich geen oligomeren.
In tests op worm- en muizenmodellen van de vroege ziekte van Alzheimer bleken de moleculen effectief in het detecteren van vroege oligomeren voordat de symptomen verschenen, en verminderden ze tekorten in gedrag, cognitie, geheugen en leren.
"In deze diermodellen hebben we de ziekte in feite in een vroeg stadium gestopt, zelfs voordat er oligomeren zijn gevormd", zei Rahimipour.
"Een groot voordeel van onze synthetische moleculen, in tegenstelling tot natuurlijke antilichamen, is dat ze niet immunogeen zijn en veel langer in het lichaam blijven, dus er zijn waarschijnlijk minder injecties of toepassingen nodig", voegde hij eraan toe.
Verder zei hij: "Ons nauwgezette regime van experimenten heeft geen tekenen van toxiciteit aangetoond en dat, in tegenstelling tot antilichamen, de moleculen de bloed-hersenbarrière zeer goed passeren."
Rahimipour werkt nu aan de ontwikkeling van deze moleculen tot een experimenteel medicijn.
