Foto via Wikipedia
Het zou bijna het begin van een grap kunnen zijn: wat hebben vleermuizen, priesters en rabbijnen met elkaar gemeen? Het antwoord: hun sociale netwerken kunnen worden getraceerd met behulp van een nieuwe informatica-tool genaamd netwerkanalyse.
Prof. Michal Bar-Asher Siegal, een talmoedgeleerde van de Ben-Gurion Universiteit van de Negev, en prof. Yossi Yovel, een zoöloog van de Universiteit van Tel Aviv, zijn geen voor de hand liggende combinatie. Prof. Yovel is echter een expert in netwerkanalyse, waarmee hij vleermuizen onderzoekt. Samen met prof. Bar-Asher Siegal hadden ze het radicale idee om zijn methodieken toe te passen om joods-christelijke relaties in de literatuur uit de vroege eerste eeuwen na Christus te onderzoeken.
Hun proof of concept werd gepubliceerd in Nature's Humanities and Social Sciences Communications.
Met behulp van passages uit de Babylonische Talmoed en christelijke teksten uit de eerste tot de zesde eeuw, die prof. Bar-Asher Siegal eerder had geanalyseerd, voerden ze de eerste netwerkanalyse uit van tekstuele parallellen tussen christelijke geschriften en joodse bronnen.
“Ons onderzoek laat zien dat netwerkanalyse van tekstuele parallellen met behulp van de tools van de informatica wonderbaarlijke resultaten oplevert. We geloven dat het de studie van de relaties tussen de twee religies in het begin van de jaartelling echt zal openen. Toegepast op onze kleine steekproef van teksten heeft het al nieuwe inzichten opgeleverd. Wie weet welke opwindende ontdekkingen ons te wachten staan als we grotere hoeveelheden tekst analyseren?!', zegt prof. Bar-Asher Siegal.
Prof. Bar-Asher Siegal. Foto BGU
"Dit is een goed voorbeeld van hoe interdisciplinariteit en het gebruik van tools uit het ene wetenschapsgebied een ander kunnen verrijken", voegt prof. Yovel toe.
Hoewel netwerkanalyse niet nieuw is op het gebied van digitale geesteswetenschappen, is het nieuw voor de studie van rabbijnse en christelijke literaire interacties. Volgens de onderzoekers is dit de eerste keer dat een geautomatiseerde analyse van tekstuele parallellen is uitgevoerd.
Een van de fascinerende voordelen van deze nieuwe benadering is de visualisatie van de relaties tussen joodse en christelijke geschriften om sets van temporeel-ruimtelijk-contextuele relaties weer te geven, die zich in de loop van honderden jaren hebben ontwikkeld, in enkele snapshots.
"Door de visualisaties kunnen we allebei een duidelijker beeld krijgen van de interacties en er op nieuwe manieren naar kijken, wat leidde tot nieuwe inzichten", legt prof. Bar-Asher Siegal uit.
De evolutie van de betrekkingen tussen het jodendom en het christendom is vaak gekarakteriseerd als een "scheiding van de wegen" waar, na een bepaald punt, de twee religies zich onafhankelijk begonnen te ontwikkelen. Hoewel recent wetenschappelijk onderzoek dat idee heeft betwist, brengen deze nieuwe visualisaties echt licht hoe de twee religies zich parallel en in dialoog ontwikkelden, niet afzonderlijk.
Prof. Yossi Yovel. Foto BGU
"De toepassing van netwerkanalyse maakt het mogelijk om de meest invloedrijke teksten te identificeren - dat wil zeggen, de belangrijkste 'knooppunten' - die getuigen van het belang van bepaalde tradities voor beide religieuze gemeenschappen. Wat wisten de joden? Het Nieuwe Testament of latere bronnen? En welke delen van het Nieuwe Testament? Dit leidt tot interessante wetenschappelijke vragen: waarom deze teksten en niet andere? Hoe wisten ze dit en hoe reageerden ze op deze kennis?" legt prof. Bar-Asher Siegal uit.
"De netwerken die we hebben gemaakt, laten zien dat rabbijnse bronnen de spot drijven met vroegchristelijke bronnen en deze betwisten, maar in mindere mate als het om latere bronnen gaat. Bovendien suggereert netwerkanalyse een correlatie tussen tekst, tijd en geografie. Joodse bronnen zijn namelijk bekend met vroege , oosterse christelijke bronnen, MAAR ze tonen een bredere geografische bekendheid met zowel oosterse als westerse christelijke bronnen in latere perioden', aldus prof. Bar-Asher Siegal.
