Israëls internationale positie verandert, van isolatie naar een langzaam en ongelijkmatig herstel, naarmate de internationale betrokkenheid wat toeneemt

Is er deze week een kleine verschuiving te zien in de diplomatieke houding van Israël? Hier spreken premier Benjamin Netanyahu en de Duitse bondskanselier Friedrich Merz met de media tijdens een gezamenlijke persconferentie in Jeruzalem afgelopen zondag. Foto AFP

Als de oppositie een debat in de Knesset had willen organiseren over de achteruitgang van Israëls internationale positie, dan was afgelopen zomer het ideale moment geweest, schrijft Herb Keinon in The Jerusalem Post.

Dat was de periode waarin het ene na het andere land zich haastte om een ​​Palestijnse staat te erkennen, waarin het verhaal van de "hongersnood in Gaza" de wereldwijde media overspoelde en waarin beelden van het lijden in Gaza de voorpagina's domineerden, van Londen tot La Paz.

In die periode van bijna voortdurende diplomatieke onrust zou een debat waarin Israël als geïsoleerd en stuurloos werd afgeschilderd, de heersende stemming perfect hebben weergegeven.

In plaats daarvan vond dat debat – onder de noemer van een ‘ debat met 40 handtekeningen ’ dat premier Benjamin Netanyahu verplichtte te reageren – plaats op maandag, enkele maanden nadat het hoogtepunt van de storm was geweken. De timing voelde vreemd aan. Het scenario paste in een andere tijd – vóór het door Trump bemiddelde staakt-het-vuren in Gaza in oktober en terwijl Israël een volledige militaire aanval op Gaza-stad overwoog.

"Het onderwerp van jullie verhitte discussie, leden van de oppositie, is wat jullie de zogenaamde ineenstorting van Israëls internationale positie noemen," zei Netanyahu aan het begin van zijn toespraak in de Knesset. "Wat een gebrek aan realiteitszin. Wat een afgezaagde, uitgekauwde slogans."

Had dit debat in juni of juli plaatsgevonden, toen de diplomatieke positie van Israël met de week leek te verslechteren, dan zou het een voelbaar wereldwijd sentiment hebben weerspiegeld.

Foto Jerusalem Post

En toch vond het hier plaats in december, dagen nadat de Europese Unie voor Omroep (EBU) met een overweldigende meerderheid had gestemd om Israël te laten deelnemen aan het Eurovisie Songfestival; uren na het eerste bezoek aan Israël in maanden van de gekozen leider van een belangrijk Europees land, de Duitse bondskanselier Friedrich Merz; aan de vooravond van een hartelijk telefoongesprek met de Indiase premier Narendra Modi; en vlak voordat Washington Netanyahu uitnodigde voor wat zijn zesde ontmoeting dit jaar met de Amerikaanse president Donald Trump zou worden.

Het was een debat dat in de zomer zinvol was, maar nu veel minder, gezien de manier waarop het diplomatieke beeld – grotendeels vanwege het door Trump bemiddelde staakt-het-vuren – is veranderd.

Dit alles wil niet zeggen dat Israëls diplomatieke uitdagingen zijn verdwenen. Integendeel. De kritiek blijft hevig. De publieke opinie in veel Europese hoofdsteden is verhard. De beelden uit Gaza wegen nog steeds zwaar in het buitenland. Maar wat de oppositie maandag als een ineenstorting bestempelde, lijkt vanuit het perspectief van de ontwikkelingen van deze week eerder op een langzaam, ongelijkmatig herstelproces.

Kijk alleen al naar de afgelopen tien dagen. Tekenen van deze verschuiving doken op in een onverwachte arena: het Eurovisie Songfestival. Onder immense druk besloot de EBU – de organisatie die toezicht houdt op het jaarlijkse songfestival – Israël te behouden voor de editie van 2026.

Vijf landen – Spanje, Ierland, Slovenië, Nederland en IJsland – trokken zich uit protest terug , maar de instelling zelf weigerde Israël in de paria-categorie te plaatsen. Als ze dat wel had gedaan, zou de symbolische breuk enorm zijn geweest. In plaats daarvan gaven omroepen in heel Europa aan dat een verbod op Israël een stap te ver was.

Voor een continent waar straatprotesten steevast gepaard gaan met felle anti-Israëlische leuzen en gezangen, en waar verschillende regeringen de stap hebben gezet naar eenzijdige erkenning van een Palestijnse staat, was die beslissing allesbehalve vanzelfsprekend. Duitsland speelde een centrale rol door duidelijk te maken dat als Israël de toegang werd ontzegd, het land ook weg zou blijven.

Slechts twee dagen later – hoewel volkomen ongerelateerd – landde Merz in Israël, een niet onbelangrijk diplomatiek gebaar. Nog maar een paar maanden eerder had Duitsland, wiens naoorlogse identiteit nauw verbonden is met de veiligheid van Israël, een embargo ingesteld op bepaalde wapens bestemd voor Gaza, een stap die Jeruzalem onrustig maakte.

Het embargo werd echter gevolgd door iets totaal anders: de plaatsing, twee weken geleden, van Israëls Arrow 3-raketafweersysteem op Duits grondgebied. Zoals Netanyahu zei tijdens zijn persconferentie met Merz: "Duitsland heeft zich lange tijd ingezet voor de verdediging van Israël, maar Israël, de Joodse staat, zet zich 80 jaar na de Holocaust nu in voor de verdediging van Duitsland."

Merz deed niet alsof de meningsverschillen met Jeruzalem waren verdwenen. Hij sprak openhartig over een "dilemma", waarbij hij Israëls recht op zelfverdediging moest afwegen tegen Duitslands toewijding aan "menselijke waardigheid" en de "rechtsstaat". Maar hij benadrukte ook dat het wapenembargo een momentopname was, geen doctrine.

"De omstandigheden zijn sindsdien veranderd," zei hij. Duitslands fundamentele betrokkenheid bij Israël, voegde hij eraan toe, "geldt vandaag, geldt morgen en geldt voor altijd."

Zijn bezoek onderstreepte dat Duitsland de belangrijkste speler blijft die voorkomt dat de EU afglijdt naar strafmaatregelen. Berlijn mag dan wel zijn bezorgdheid blijven uiten over Gaza en Judea en Samaria, maar de strategische afstemming met Israël is niet verbroken – een feit dat tijdens zijn bezoek duidelijk werd.

Als de ontwikkelingen in Europa wezen op de grenzen van Israëls isolement, suggereerden de gebeurtenissen in Latijns-Amerika dat zelfs verbroken banden hersteld kunnen worden.

In Washington ondertekenden minister van Buitenlandse Zaken Gideon Sa'ar en de Boliviaanse minister van Buitenlandse Zaken Fernando Aramayo woensdag een communiqué waarmee de betrekkingen na een onderbreking van 16 jaar formeel werden hersteld.

De breuk, grotendeels veroorzaakt door de extreemlinkse ideologische koers van opeenvolgende Boliviaanse regeringen sinds Evo Morales in 2006 president werd, leek lange tijd onherstelbaar. Maar de politieke wind draait, en in oktober draaide die in Bolivia toen de centrumkandidaat Rodrigo Paz het presidentschap won.

Sa'ar belde hem de volgende dag, en de weg naar vernieuwing lag open. "Vandaag sluiten we het lange, onnodige hoofdstuk van scheiding tussen onze twee naties af," zei Sa'ar tijdens de ondertekeningsceremonie.

Bolivia is de eerste, maar misschien niet de laatste. In Chili, Brazilië en Colombia staan ​​verkiezingen voor de deur, die elk de potentie hebben om de bilaterale betrekkingen te veranderen.

Chili stemt zondag, waarbij de rechtse kandidaat José Antonio Kast de voorkeur geniet boven de linkse Jeannette Jara. President Gabriel Borić heeft een uitgesproken anti-Israëlische koers uitgezet, iets wat Kast naar verwachting zal herzien.

Dit alles benadrukt hoe fragiel de Israëlische diplomatie in Latijns-Amerika is en hoe sterk deze afhankelijk is van individuele leiders. Argentinië is tegenwoordig een van Jeruzalems nauwste bondgenoten, niet vanwege structurele factoren, maar omdat president Javier Milei zich persoonlijk inzet voor dat partnerschap. Dat was onder zijn voorganger niet het geval.

Brazilië schommelde tussen vijandigheid en hartelijkheid, en vervolgens weer terug naar vijandigheid, terwijl de macht overging van Dilma Rousseff naar Jair Bolsonaro en daarna weer naar Luiz Inácio Lula da Silva. Na de verkiezingen van 2026 zou de machtsverhoudingen opnieuw kunnen verschuiven.

Colombia, lange tijd Israëls nauwste bondgenoot in Zuid-Amerika, verbrak de banden nadat Gustavo Petro – een voormalige marxistische guerrillastrijder – in 2022 aan de macht kwam. De verkiezingen daar in 2026 zouden de koers opnieuw drastisch kunnen veranderen.

De regio blijft instabiel, maar het beeld is niet langer een eensluidend verslechtering ten opzichte van Israël. Sterker nog, het begint, zij het licht, in het voordeel van Israël te kantelen – een trend die wordt geïllustreerd door de hernieuwde banden met Bolivia.

Wereldwijd bood India een extra stabiliserend tegengewicht.

Op woensdag tweette de Indiase premier Modi – in het Engels en Hebreeuws – na een gesprek met Netanyahu: "Ik heb met mijn vriend premier Netanyahu gesproken. We hebben de voortgang van het strategisch partnerschap tussen India en Israël besproken en afgesproken onze samenwerking verder te versterken. Ook hebben we onze gezamenlijke inzet voor nultolerantie ten aanzien van terrorisme herbevestigd."

Netanyahu haalde het telefoongesprek in zijn toespraak in de Knesset aan als bewijs dat de diplomatieke toekomst van Israël lang niet zo somber is als wordt voorgesteld, en zei dat hij Modi binnenkort zal ontmoeten.

"India, een enorm land met anderhalf miljard inwoners, wil ook de banden met ons versterken," zei hij.

Voor Israël, een land dat onder immense diplomatieke druk staat, is een dergelijke publieke bevestiging vanuit 's werelds grootste democratie van groot belang.

Dit alles zorgde ervoor dat het debat in de Knesset – dat in de zomer misschien nog zinvol zou zijn geweest – niet meer paste bij de huidige situatie. Netanyahu benadrukte dat punt.

De premier benadrukte zijn aanstaande ontmoeting met Trump op 29 december in Mar-a-Lago en zijn regelmatige gesprekken met de Russische president Vladimir Poetin, en zei dat deze laatste cruciaal waren voor het beschermen van Israëls belangen in het noorden. Hij wees hierop, evenals op het bezoek van Merz en zijn telefoongesprekken met Modi, als bewijs van de voortdurende samenwerking met de "grote mogendheden" van de wereld.

Hij merkte op dat de regering zojuist meer dan 2 miljard NIS had goedgekeurd voor het ministerie van Buitenlandse Zaken om anti-Israëlische propaganda te bestrijden.

De critici van de premier lieten zich niet overtuigen. Zij stellen dat dit alles niets afdoet aan de bredere achteruitgang van Israëls positie in de wereld of aan de hevige kritiek van zowel bondgenoten als tegenstanders.

En ze hebben gelijk. Het water is nog niet gezakt. Israël staat nog steeds voor juridische procedures in Den Haag, protesten in heel Europa, wijdverspreide pogingen tot delegitimering van het land en een wereldwijd publiek dat steeds sceptischer staat tegenover zijn militaire acties.

Maar het beeld is complexer dan alleen "ineenstorting". Deze week werd duidelijk dat internationale isolatie noch uniform noch onvermijdelijk is.

In sommige regio's – Duitsland, India, delen van Latijns-Amerika – houdt Israël stand en begint het verloren gebied terug te winnen. In andere regio's – zoals het Eurovisie Songfestival – verzetten bondgenoten zich tegen pogingen om het land uit te sluiten. De diplomatieke spanning die door de oorlog is ontstaan, neemt niet langer oncontroleerbaar toe; op verschillende plaatsen begint deze, zij het langzaam, af te nemen.

Als de zomer een periode van angst was, dan is dit moment er een van herijking. Herstel is geen restauratie. Het verloopt langzamer, subtieler en is kwetsbaarder. Maar het is begonnen. En deze week kon Israël voor het eerst in vele maanden naar het wereldwijde toneel kijken en meer zien dan alleen tegenslagen. Het kon steunpunten zien – sommige klein, sommige symbolisch, sommige strategisch – van waaruit de wederopbouw kan beginnen.